Η κινητικότητα που επιδεικνύει το κεφάλαιο παγκοσμίως στον πολιτιστικό τομέα δεν έχει μόνο την πλευρά της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησής του σε επιχειρηματικό επίπεδο, διαδικασία η οποία άλλωστε επεκτείνεται σε όλη την καπιταλιστική οικονομία και τη χαρακτηρίζει. Μέσα στο 2009 φαίνεται να μορφοποιείται και μια ακόμη πλευρά: Αυτή της «συνεργασίας» μονοπωλίων (ενίοτε και εκείνων που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το πολιτιστικό αντικείμενο) με μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι συστάθηκαν εξαρχής ως ένα είδος «πολιτισμικής κιβωτού» της ανθρωπότητας.

Φυσικά, οι διεθνείς οργανισμοί «είναι», σε κάθε ιστορική στιγμή, το αποτέλεσμα του κάθε φορά παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων. Η ολοκληρωτική διολίσθηση, π.χ. του ΟΗΕ σε άλλοθι ή ακόμη και σε βραχίονα του ιμπεριαλισμού προέκυψε από την καπιταλιστική παλινόρθωση στις σοσιαλιστικές χώρες και ιδιαίτερα από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αυτή η μετατροπή επηρέασε σαφώς και τους άλλους διεθνείς οργανισμούς που βρίσκονται κάτω από την «ομπρέλα» του ΟΗΕ. Στην προκειμένη περίπτωση, της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Από τη στιγμή που στην πράξη ο πολιτισμός δεν εξαιρείται πλέον από τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις (σ.σ. βλ. σημείωση στο τέλος) εκλαμβάνεται ως ένα ακόμη κερδοσκοπικό «κελεπούρι». Σε αυτό το επίπεδο, το πρώτο εξάμηνο του 2009 χαρακτηρίστηκε από την ανακοίνωση από την ΟΥΝΕΣΚΟ των πρώτων τόπων από τον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Επιχειρησιακές (σ.σ. «Business» στο πρωτότυπο) δεξιότητες για την Παγκόσμια Κληρονομιά» («Business Skills for World Heritage»). Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από τον πολυεθνικό κολοσσό της SHELL και εκτελείται από την «Μη Κυβερνητική Οργάνωση» «Earthwatch» (σ.σ. «Ερθγουότς», «Παρατηρητήριο της Γης»). Το πρόγραμμα θα «εκπαιδεύσει» διευθυντικά στελέχη διοικήσεων πολιτιστικών τόπων ή ιστορικών περιοχών ανά τον πλανήτη - που είναι ενταγμένα και υποτίθεται ότι «προστατεύονται» από την UNESCO μέσω του γνωστού καταλόγου της παγκόσμιας κληρονομιάς - στην επιχειρηματική, δηλαδή εμπορευματική/ κερδοσκοπική διαχείριση αυτών των αντικειμένων.

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, η ΟΥΝΕΣΚΟ διοργάνωσε στην Ιταλία το πρώτο «φόρουμ» στήριξης των «πολιτιστικών βιομηχανιών» με τη συμμετοχή εταιρειών, κυβερνήσεων, περιφερειακών και τοπικών εκπροσώπων. Σύμφωνα με την ΟΥΝΕΣΚΟ, «ο τελικός σκοπός είναι να ενισχυθεί, σε όλες τις χώρες, η ικανότητα των πολιτιστικών βιομηχανιών να παραγάγουν και να διανείμουν αγαθά και υπηρεσίες και να τα βοηθήσουν να αποκτήσουν πρόσβαση στις εθνικές και τις διεθνείς αγορές».

Πρόσφατα, η ΟΥΝΕΣΚΟ ανακοίνωσε τη «συνεργασία» της με το διαδικτυακό μονοπώλιο της «Google», με στόχο την «παροχή εικονικών επισκέψεων» σε διάφορες περιοχές που εντάσσονται στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς του διεθνούς οργανισμού. Η συμφωνία προβλέπει την πρόσβαση καταρχήν σε 19 από τα 890 συνολικά αντικείμενα (ιστορικοί τόποι και μνημεία) του καταλόγου, ενώ τα υπόλοιπα θα είναι προσβάσιμα από τις άλλες εφαρμογές της Google (Google Earth, Google Maps). Οι 19 περιοχές βρίσκονται σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Τσεχία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Για τη γενική διευθύντρια της ΟΥΝΕΣΚΟ, Ιρίνα Μπόκοβα, πρόκειται για «συμμαχία με την Google» για «να αυξήσει τη συνειδητοποίηση και να ενθαρρύνει τη συμμετοχή στη συντήρηση αυτών των θησαυρών». Για τον αντιπρόεδρο του τομέα Ν. Ευρώπης, Μ. Ανατολής και Αφρικής του μονοπωλίου, οι «πολιτιστικές και φυσικές περιοχές της κληρονομιάς είναι μια αναντικατάστατη πηγή έμπνευσης και γοητείας. Αυτό είναι ένα συναρπαστικό πρόγραμμα, είμαστε συγκλονισμένοι με την ΟΥΝΕΣΚΟ και θα καταστήσουμε περισσότερες περιοχές παγκόσμιας κληρονομιάς προσιτές σε όλους».

Αν «διαβάσει» κανείς πίσω από τους παραπάνω «πανηγυρικούς» θα διαπιστώσει ότι από τη μια η ΟΥΝΕΣΚΟ χρησιμοποιεί κάθε τρόπο να προσεγγιστεί η «ιδιωτική πρωτοβουλία» στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. η φράση «ενθαρρύνει τη συμμετοχή») και από την άλλη η Google, όπως άλλωστε και η Shell, «γανώνει» το «κοινωνικό» της «προφίλ» στο πλαίσιο της «κοινωνικής εταιρικής ευθύνης». Αυτά σε πρώτη φάση. Διότι, μετά από πρόταση της ΟΥΝΕΣΚΟ, η Google «θα επισκέπτεται σύντομα και θα φωτογραφίζει άλλες περιοχές του καταλόγου». Επιπλέον, «στο μέλλον, η Google και η ΟΥΝΕΣΚΟ θα λειτουργήσουν επίσης μαζί για να παρέχουν πρόσβαση ανοικτής γραμμής, μέσω του Google Maps, YouTube και του Google Earth, στους χάρτες, τα κείμενα και τα βίντεο σχετικά με τις περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές της ΟΥΝΕΣΚΟ, στην κληρονομιά των οπτικοακουστικών μνημείων που περιλαμβάνονται στον παγκόσμιο κατάλογο και στις απειλούμενες γλώσσες».

Να σημειωθεί, για την ιστορία, ότι αυτή η «νομιμοποίηση» της «Google» μέσω της ΟΥΝΕΣΚΟ είναι εύλογο ότι θα λειτουργήσει υπέρ της εταιρείας στον ανταγωνισμό της με τα άλλα δύο μεγάλα μονοπώλια του διαδικτύου, την Microsoft και την Amazon στον τομέα της ψηφιοποίησης βιβλίων.

Ολα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι με κάθε τρόπο επιχειρείται το μάντρωμα της μνήμης της ανθρωπότητας από μια χούφτα μονοπώλια και αφού αυτό επιτευχθεί, να προχωρήσει η αγοραία εκμετάλλευσή της. Δεν πρόκειται για θεωρία «συνωμοσίας». Καταρχήν, έτσι λειτουργεί το κεφάλαιο από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του. Κατά δεύτερον, στην ιστοσελίδα της ΟΥΝΕΣΚΟ διαβάζουμε επί λέξει σε προβεβλημένο κείμενο με τον χαρακτηριστικό τίτλο... «Οταν ο πολιτισμός κάνει μπίζνες»!: «Οι επιχειρηματίες στον τομέα του πολιτισμού είναι πολυμήχανοι οραματιστές, που αποκτούν τα έσοδά τους από πολιτιστικά ενσωματωμένα συστήματα και δραστηριότητες. Οι καινοτόμες εφαρμογές της παράδοσης στην αγορά έχουν ως αποτέλεσμα οικονομικά βιώσιμες πολιτιστικές επιχειρήσεις. Οι πετυχημένοι επιχειρηματίες παραμένουν στοχοπροσηλωμένοι και προσηλωμένοι προς την αγορά, δημιουργώντας τόσο οικονομικό πλούτο όσο και πολιτιστική αξία. Οι επιχειρηματίες στον τομέα του πολιτισμού παίζουν βασικό ρόλο στην πολιτισμική ποικιλομορφία και αειφορία, καθώς συμφιλιώνουν τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές αξίες».

Μάλλον δε χρειάζονται περισσότερα σχόλια...

Σημ.: Η λεγόμενη «πολιτιστική εξαίρεση» είναι ένα ακόμα... «σύντομο ανέκδοτο». Πρόκειται για απαίτηση της ΕΕ στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η οποία προέκυψε από τη μεγάλη χασούρα των ευρωενωσιακών μονοπωλίων του οπτικοακουστικού τομέα - καταρχήν - έναντι των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, ενώ οι χώρες της ΕΕ παράγουν περισσότερες ταινίες από τις ΗΠΑ, το 75% των εσόδων της ευρωπαϊκής εμπορικής διανομής... προέρχεται από αμερικανικές ταινίες. Ετσι, για την «προστασία», υποτίθεται της «πολιτιστικής» της «πολυμορφίας» η ΕΕ είχε εξασφαλίσει απαλλαγή από τους κανόνες «ελεύθερου» εμπορίου του ΠΟΕ, επιτρέποντας στις χώρες - μέλη του οργανισμού να θέτουν περιορισμούς στις εισαγωγές πολιτιστικών προϊόντων. Φυσικά, η ΕΕ εφαρμόζει πλήρως τους «κανόνες» της καπιταλιστικής αγοράς σε όλο το φάσμα της πολιτικής της και σε όλους τους τομείς.