Η συζήτηση που ακούγεται τελευταία, η οποία ωστόσο δεν είναι καινούρια, σχετικά με τη διαφθορά στη δημόσια διοίκηση, τις επιπτώσεις της στην οικονομία και γενικότερα στους θεσμούς και στην κοινωνία, μυρίζει αποπροσανατολισμό, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δικαιώνει αυτό που λέμε «κουβέντα να γίνεται». Σκόπιμα αποσιωπούν ότι η διαφθορά δεν είναι κάτι αυθύπαρκτο αλλά γεννιέται και αναπαράγεται κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως αναπαράγεται το ίδιο το σύστημα. Αλλά και οι θεσμοί δεν είναι «φυσικά φαινόμενα» αλλά συγκεκριμένα εργαλεία, που εξυπηρετούν αυτό το σύστημα και τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Διαπιστώνουν, λοιπόν, όπως λένε, σύμφωνα με έρευνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ότι η διαφθορά στη δημόσια διοίκηση αποτελεί εμπόδιο στις επενδύσεις και στην ανταγωνιστικότητα, και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι γι' αυτό φταίνε κάποιοι άνθρωποι που στελεχώνουν τους θεσμούς. Είναι, δηλαδή, σαν να μας λένε ότι όλα θα πήγαιναν μια χαρά αν αυτοί οι άνθρωποι ήταν πιο έντιμοι, πιο εργατικοί, πιο αδιάφθοροι. Αν όμως ίσχυε αυτό, τότε το πρόβλημα θα άλλαζε με τις αλλαγές προσώπων που κατά καιρούς γίνονται σε όλα τα επίπεδα.

Αλλά έχει αποδειχτεί πως και «έντιμοι» άνθρωποι, κατά τ' άλλα, όταν κλήθηκαν να υπηρετήσουν συγκεκριμένους θεσμούς, παρασύρθηκαν από το ρεύμα. Βέβαια, αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι υποτιμάται ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα, η στάση αντίστασης στη γενικευμένη διαφθορά, αλλά το «θηρίο» αυτό δεν μπορεί να το δαμάσει ένας μονομάχος. Μάλλον περί ατομικού ηρωισμού θα επρόκειτο. Πολύ περισσότερο, όταν εμφανίζεται ως κοινωνικό φαινόμενο, η αντιμετώπισή του δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική. Εξάλλου, και η διαφθορά, σε όλα της τα επίπεδα, από τη ρίζα μέχρι την κορυφή, είναι συνυφασμένη με το πολιτικοοικονομικό σύστημα.

Ενα σύστημα, όπως το καπιταλιστικό, και μάλιστα στην εποχή του ιμπεριαλισμού, που παράγει και αναπαράγει αδικία, ανισότητα, φτώχεια, εκμετάλλευση, περιθωριοποίηση κοινωνικών στρωμάτων, ανεργία, καταστολή και πόλεμο, που απαξιώνει την ανθρώπινη ζωή, που δικαιώματα όπως στην Παιδεία, στην Υγεία και στον Πολιτισμό μετατρέπονται σε εμπόρευμα, δεν μπορεί παρά να ωθεί στη διαφθορά και στο κράτος και στους θεσμούς του.

Η διαφθορά είναι σαν τη Λερναία Υδρα. Οσα επιμέρους κεφάλια, δηλαδή ανθρώπους διεφθαρμένους, κι αν της κόψεις, θα συνεχίσει να ζει και να θεριεύει. Αυτό που θ' αποκρούσει και στο τέλος θα εξουδετερώσει τη διαφθορά είναι η οργανωμένη μαζική αντίσταση και συλλογική δράση ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση. Ο αγώνας για μια άλλη κοινωνία, ένα άλλο σύστημα, είναι που κλονίζει συθέμελα τα βάθρα της διαφθοράς.