Σε σχετικά άγνωστες πλατιά πτυχές της Ιστορίας του εργατικού κινήματος στη χώρα μας αναφέρεται το σημερινό αφιέρωμα με αφορμή τα 100 χρόνια του ΚΚΕ. Αφορά στη δράση των κομμουνιστών στο χώρο των τραπεζοϋπαλλήλων στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Τα υλικά του αφιερώματος αντλήθηκαν από το ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ και παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που οργάνωσε η ΤΟ Χρηματοπιστωτικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, σε ομιλία του Παναγιώτη Κατηφέ, Γραμματέα της ΤΟ Χρηματοπιστωτικού και μέλους της ΕΠ της ΚΟΑ.

Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ ιδρύθηκε τον Ιούλη του 1941 το Εργατικό ΕΑΜ (ΕΕΑΜ) και το Σεπτέμβρη του 1941 το ΕΑΜ. Στο ΕΑΜ και τις οργανώσεις του, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, την Εθνική Αλληλεγγύη, την ΟΠΛΑ συσπειρώθηκε η μεγάλη πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Χάρη στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ δεν στάλθηκε ούτε ένας Ελληνας εργάτης να δουλέψει στα γερμανικά εργοστάσια, δεν στάλθηκε ούτε ένας Ελληνας να πολεμήσει κατά της Σοβιετικής Ενωσης.

Χιλιάδες κομμουνιστές και ΕΑΜίτες έδωσαν τη ζωή τους, και η πάλη τους, η δράση τους, ως «αλύγιστοι της ταξικής πάλης», εμπνέει τις σημερινές γενιές των κομμουνιστών και των εργατών στην πάλη για το σοσιαλισμό, χωρίς να υπολογίζουμε κόπους και θυσίες, στην προσπάθειά μας να ανταποκρινόμαστε στο καθήκον μας ως Κόμμα παντός καιρού, που κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες πρέπει να παλεύει με σταθερή τη γραμμή του για το στρατηγικό του στόχο.

Κάτω από την πρωτοπόρα δράση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στα δύσκολα χρόνια της τριπλής κατοχής πρωτοστάτησαν σε αγώνες και χιλιάδες τραπεζοϋπάλληλοι.

Είναι η περίοδος που μέσα στο τραπεζοϋπαλληλικό κίνημα αλλάζει ο συσχετισμός δύναμης υπέρ του ΕΑΜ και οργανώνονται μαζικοί αγώνες για την επιβίωση των εργαζομένων του κλάδου, πυκνώνοντας και το αντιστασιακό κίνημα.

Από την εποχή της μεταξικής δικτατορίας τα περισσότερα Σωματεία στις τράπεζες ανήκουν στη ΓΣΕΕ, που τότε ονομαζόταν «Εθνική» και ελεγχόταν πλήρως από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου.

Σχεδόν σε όλα τα Σωματεία το Διοικητικό Συμβούλιο ήταν ουσιαστικά διορισμένο από τις διοικήσεις των τραπεζών, με τον εργοδοτικό συνδικαλισμό να έχει τις ρίζες του στο κίνημα των τραπεζοϋπαλλήλων από την ίδρυσή του.

Με την ίδρυση του Εργατικού ΕΑΜ ξεκινούν να στήνονται οι πρώτοι παράνομοι ΕΑΜικοί μηχανισμοί μέσα στις τράπεζες αφού ήδη έχουν σε ορισμένες στηθεί και οι πρώτοι παράνομοι κομματικοί πυρήνες.

Στα μέσα του 1942 έχει ανατραπεί ο συσχετισμός υπέρ του ΕΑΜ στις περισσότερες τράπεζες. Ενώ τον Ιούνη του 1942 με την καθοδήγηση του ΕΑΜ ιδρύεται η ΕΣΤΟ (Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων) με πρωτοβουλία των Συλλόγων της Εθνικής, της Αγροτικής και της Τράπεζας της Ελλάδας και τον επόμενο μήνα εντάσσονται στην ΕΣΤΟ ο Σύλλογος της Τράπεζας Αθηνών και τα Σωματεία των εισπρακτόρων και κλητήρων της Εθνικής και της Αγροτικής.

Μέχρι την απελευθέρωση η ΕΣΤΟ, με την καθοδήγηση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, διαχειρίστηκε με επιτυχία τις απεργίες στον κλάδο, αλλά και τη συμμετοχή του κλάδου στις μεγάλες απεργίες ενάντια στην πολιτική επιστράτευση, ενάντια στην τρομοκρατία και τη δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Με την ΕΣΤΟ και την οργάνωση της πάλης για την επιβίωση, την περίοδο της Κατοχής ο κλάδος πρώτη φορά κατακτά τους Συνεταιρισμούς στις τράπεζες, με την επίβλεψη ουσιαστικά της ΕΑΜικής Εθνικής Αλληλεγγύης να στελεχώνει τους πρώτους Συνεταιρισμούς στις τράπεζες εξασφαλίζοντας τρόφιμα για τους εργαζόμενους του κλάδου, τις οικογένειές τους, μέρος του λαού αλλά και του ΕΛΑΣ της Αθήνας, ειδικά την περίοδο του Δεκέμβρη του 1944.

Ο πρώτος παράνομος κομματικός πυρήνας στις τράπεζες φαίνεται ότι φτιάχτηκε στην Εθνική Τράπεζα τον Ιούνη του 1941 με επικεφαλής τον Κώστα Χαύτα και καθοδηγητή τον παλιό Ακροναυπλιώτη Σπύρο Αντύπα.

Ο κομματικός πυρήνας με την ίδρυση του ΕΑΜ στήνει την πρώτη οργάνωση του ΕΑΜ στο Κεντρικό Κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Η παράνομη ακόμα οργάνωση του ΕΑΜ στην Εθνική, έχει διάρθρωση σε 3άδες και μοιρασμένες τις αρμοδιότητες για υπεύθυνο Τύπου, ιδεολογικό, συνδικαλιστικό και οικονομικό υπεύθυνο.

Το ΕΑΜ της Εθνικής Τράπεζας εξέδιδε την παράνομη εφημερίδα ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ.

Στο φύλλο 9 της ΛΑΟΚΡΑΤΙΑΣ διαβάζουμε ρεπορτάζ για τα προβλήματα της γυναίκας υπαλλήλου στην Εθνική και τις διεκδικήσεις της, για την τρομοκρατία του διευθυντή του καταστήματος στον Πειραιά για να μη συμμετέχουν οι εργαζόμενοι στις κινητοποιήσεις του ΕΑΜ και αποχαιρετιστήριο του Συλλόγου Εργαζόμενων προς τον εκτελεσμένο κομμουνιστή υπάλληλο της Εθνικής Πέτρο Γρούμπο.

Την πρώτη επίσημη εμφάνισή της η Οργάνωση του ΕΑΜ στην Εθνική Τράπεζα την κάνει το Νοέμβρη του 1941 στην απολογιστική συνέλευση του Συλλόγου Εργαζομένων με ομιλητή τον κομματικό υπεύθυνο Κώστα Χαύτα. Ενώ στις εκλογές εκλέγεται το πρώτο ΕΑΜικό ΔΣ στην Εθνική Τράπεζα με το ΕΑΜ να εκλέγει 10 μέλη στο ΔΣ.

Στην πρώτη Οργάνωση του ΕΑΜ στην Εθνική Τράπεζα συμμετείχαν οι: Κώστας Χαύτας, Φράγκος Λευτέρης, Μπάμπης Ζεγκίνης, Βέρης Δροσόπουλος, Ηλίας Τσιρίβας, Νίκος Σταματόπουλος, Τάσος Τούντας, Κώστας Μπάκας, Παντελής Δημάκος, Νίκος Δρουσαΐτης, Νίκος Αντωνόπουλος, Ξενοφών Χονδρομήτρος, Σπύρος Παπαγεωργίου, Θεόδωρος Ευθυμίου, Βασίλης Κωνσταντινόπουλος, Θεόφιλος Μπαρτζώκας, Χρήστος Γιαριμούστας, όλοι εργαζόμενοι στο Κεντρικό Κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

Με αντίστοιχο τρόπο στήθηκε και η Οργάνωση του ΕΑΜ στην Τράπεζα της Ελλάδας με την πρώτη παράνομη 3άδα να αποτελείται από τους Μαυράκη Νίκο, Βαχλιώτη Γιώργο, Δημάκη Κώστα. Πρώτη αποστολή της ήταν να διαλαλεί τα επιτεύγματα του ΕΛΑΣ στους συναδέλφους και ανάλογα τις αντιδράσεις να χαρτογραφεί κόσμο για να ανοίξει στη συνέχεια τους πολιτικούς δεσμούς μαζί του.

Σταθμός στη δράση του ΕΑΜ στις τράπεζες την περίοδο της Κατοχής ήταν η πολυήμερη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων τον Απρίλη του 1943.

Με απόφαση της ΕΑΜικής ΕΣΤΟ οι εργαζόμενοι στις τράπεζες κατεβαίνουν σε λευκή απεργία για να διεκδικήσουν συσσίτιο και αύξηση μισθών. Μετά τη μαζικότητα των δύο πρώτων ημερών η κινητοποίηση παίρνει χαρακτήρα γενικής απεργίας στις τράπεζες, συναντά την αντίδραση των κατακτητών και ξεκινούν συλλήψεις συνδικαλιστών του ΕΑΜ στις τράπεζες. Συλλαμβάνονται 21 συνδικαλιστές - μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Η απεργία κρατά 17 μέρες, συμμετέχουν πάνω από 7.000 εργαζόμενοι και λύεται όταν κερδίζουν από την κυβέρνηση Ράλλη: Απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων συνδικαλιστών, άρση της απόφασης για απόλυση από την εργασία τους των συνδικαλιστών που πρωτοστάτησαν στην απεργία, αύξηση 50% του μισθού, επίδομα 98% του μισθού στους υπαλλήλους των μικρών τραπεζών, ενίσχυση του συσσιτίου.

Το ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΒΗΜΑ, όργανο του Εργατικού ΕΑΜ, γράφει για την πολυήμερη και μαζική απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων: «Μετά από 3 εβδομάδες απεργία οι υπάλληλοι στις τράπεζες επιστρέφουν στη δουλειά τους με το κεφάλι ψηλά. Ο προδότης Ράλλης δέχτηκε τα περισσότερα από τα αιτήματά τους. Οι Γερμανοί έβγαλαν διατάγματα για επιστράτευση των απεργών, για επίταξη των απεργών, για έκτακτα στρατοδικεία, έκαναν δεκάδες συλλήψεις συνδικαλιστών».

«Τα διδάγματα αυτού του αγώνα των τραπεζιτικών, είναι:

• Η νικηφόρα απεργία τους σε συνθήκες τριπλού φασισμού, υπό την απειλή στρατοδικείων, είναι μια τεράστιας σημασίας πολιτική νίκη όλου του λαού γιατί δείχνει ακόμα μια φορά ότι μπροστά στη μαχητική θέληση των εργαζομένων, ξεκουρελιάζονται όλα τα τρομοκρατικά μέτρα του αντιπάλου.
• Ο εχθρός τρέμει μπροστά στην επέκταση του αγώνα σε άλλους κλάδους ταυτόχρονα, γιατί η μαζικότητα και ο συντονισμός είναι όπλο κατά του αντιπάλου.
• Οι τραπεζιτικοί έχουν Διοικητικά Συμβούλια με πλειοψηφία το ΕΑΜ, δηλαδή εργαζόμενους που υπηρετούν τα συμφέροντά τους και όχι διορισμένους από τους διευθυντές των τραπεζών, για αυτό είχε μαζικότητα και αντοχή ο αγώνας τους».

Αυτός ο πολυήμερος αγώνας έγινε σε συνθήκες τρομοκρατίας, σε συνθήκες φόβου και ηττοπάθειας μέρους των υπαλλήλων από τη διορισμένη από τους Γερμανούς εργοδοσία. Αξίζει να έχουμε την εικόνα ότι μόνο στην Τράπεζα της Ελλάδας σε 1.500 εργαζόμενους οι 200 είχαν διοριστεί από τη Μιλίτσια (τη Μυστική Αστυνομία της φασιστικής Ιταλίας), ενώ πάνω από 100 προσλήψεις έκανε η Γκεστάπο, αφού στην Τράπεζα της Ελλάδας υπήρχε μόνιμα ένοπλο τμήμα των Γερμανών με προσωπικό που μάζευε τα πληθωριστικά χρήματα που τυπώνονταν και τα διακινούσε στις υπόλοιπες τράπεζες.

Στην ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΦΩΝΗ, όργανο του ΕΑΜ τραπεζικών υπαλλήλων Αθήνας - Πειραιά στο φύλλο 2, τον Απρίλη του 1943, διαβάζουμε για τη δράση των τραπεζοϋπαλλήλων μέσα στην Κατοχή.

• Μετά από κινητοποιήσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος πέτυχαν το συσσίτιο να το διαχειρίζεται ο Σύλλογος των εργαζομένων και όχι οι κατακτητές. Ηδη το αίτημα για 2.600 θερμίδες συσσίτιο την ημέρα ανά εργαζόμενο έχει αρχίσει και γενικεύεται και στις άλλες τράπεζες ως κοινό αίτημα.
• Στην Εθνική με μαζική παράσταση εργαζομένων μαζί με το ΕΑΜικό ΔΣ τους πέτυχαν επίδομα στο μισθό για τα εισιτήριά τους, συσσίτιο για τα μέλη της οικογένειάς τους, να μη δοθούν στους Ιταλούς λίστες με ονόματα εργαζομένων.
• Στην Αγροτική στις 27 Μάρτη προχώρησαν σε απεργία γιατί υπήρξε καθυστέρηση στην αύξηση μισθών που είχαν πετύχει και την επομένη της απεργίας δόθηκαν τα λεφτά. Στις 8 Απρίλη έγινε στάση εργασίας κατά της προσπάθειας της διοίκησης να δώσει ονόματα υπαλλήλων στους Ιταλούς και η προσπάθεια ματαιώθηκε.
• Στην Τράπεζα Αθηνών την 1η Απρίλη προχώρησαν σε στάση εργασίας για να γενικευτεί το συσσίτιο και στα μέλη της οικογένειάς τους.
• Στην Εμπορική έγινε στάση εργασίας στις 5 Απρίλη γιατί απορρίφθηκε το αίτημα για 2.600 θερμίδες συσσίτιο, στις 6 Απρίλη έγινε ΓΣ και με πρόταση του ΕΑΜ κηρύχθηκε απεργία. Η διοίκηση μπροστά στην απεργία έδωσε 100.000 δρχ. αύξηση και ενέκρινε την ίδρυση Ταμείου Υγείας στην Εμπορική.
• Στην Ιωνική στις 5 Απρίλη είχαμε απεργία για το συσσίτιο, η διοίκηση κάλεσε την Αστυνομία, κάτι που μαζικοποίησε την απεργία, έτσι την επομένη δόθηκε στους εργαζόμενους αύξηση μισθού και συσσίτιο και την Κυριακή.
• Στη Λαϊκή στις 12 Απρίλη έκαναν στάση εργασίας και πέτυχαν συσσίτιο για τα μέλη της οικογένειάς τους.

Ο παράνομος «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» της Κατοχής για τους αγώνες των τραπεζοϋπαλλήλων γράφει:

• Για τη 2ήμερη απεργία των εργαζομένων στην Εθνική - Λαϊκή - Αθηνών - Πειραιώς που κέρδισαν αύξηση 300 δρχ. την ημέρα και συσσίτιο για τις οικογένειές τους.
• Για την παντραπεζική απεργία στις 31 Μάη 1943 με πάνω από 10.000 απεργούς να διεκδικούν κατώτατο μισθό 200.000 δρχ. και βελτίωση του συσσιτίου.
• Για τη 2ωρη στάση εργασίας σε όλες τις τράπεζες την 1η Οκτώβρη 1944 για τον εορτασμό από τα 3χρονα του ΕΑΜ με εκδηλώσεις και ομιλίες από τους Γραμματείς των ΚΟΒ του ΚΚΕ στις τράπεζες, δείχνοντας και τη διάρθρωση του ΚΚΕ την περίοδο εκείνη στον κλάδο μας. Ενώ στο Κεντρικό Κατάστημα της Εθνικής έγινε ομιλία από ένοπλο τμήμα του ΕΛΑΣ.
• Για την απεργία στις 16 Σεπτέμβρη του 1944 κατά της δράσης των Ταγμάτων Ασφαλείας όπου η συμμετοχή σε Εθνική - Αγροτική - Τρ. Ελλάδας φτάνει το 100%, με τις τράπεζες να παραμένουν κλειστές εκείνη τη μέρα.

Σταθμός στον αντιφασιστικό αγώνα των τραπεζοϋπαλλήλων είναι και το Μπλόκο της Τράπεζας της Ελλάδας.

Με απόφαση του ΕΑΜικού ΔΣ της Τράπεζας ορίζεται να γίνει στις 28 Οκτώβρη 1943 εκδήλωση για να τιμηθούν οι πεσόντες στο Αλβανικό Μέτωπο τραπεζοελλαδίτες.

Η εκδήλωση ξεκίνησε στις 11.30 π.μ. στο κεντρικό χολ της Τρ. Ελλάδας, ενώ μετά από λίγο μπήκαν οι Γερμανοί και άρχισαν να πυροβολούν για να την διαλύσουν αφού είχε απαγορευτεί κάθε μαζική δράση. Από τους πυροβολισμούς υπήρξαν 30 τραυματίες. Οι Γερμανοί μπλόκαραν την τράπεζα και μάζεψαν όλους τους εργαζόμενους στην κεντρική σάλα της τράπεζας, τους έβαλαν να σχηματίσουν ανθρώπινο κύκλο με τα χέρια ψηλά για πολλές ώρες και φώναζαν ονόματα, κυρίως συνδικαλιστών και μελών του ΕΑΜ για ανακρίσεις. Από ανάκριση πέρασαν όλα τα μέλη του ΔΣ. Την ανάκριση είχαν αναλάβει τα SS που ήταν η πρώτη τους δράση στην Ελλάδα αφού πριν από μια βδομάδα είχαν έρθει στη χώρα μας. Στις 8 το βράδυ έδιωξαν όλες τις γυναίκες, εκτός από αυτές που συνέλαβαν. Οι ανακρίσεις έγιναν με πρόσχημα τρικ που ρίχτηκαν κατά την ώρα της εκδήλωσης με υπογραφή ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.

Συνολικά έγιναν 40 συλλήψεις εργαζομένων που στάλθηκαν στα κρατητήρια της Μέρλιν και από εκεί στις φυλακές Αβέρωφ, στο Χαϊδάρι και σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία και την Αυστρία.

Με την καθοδήγηση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ έχουμε όλη την περίοδο της Κατοχής μεγάλους απεργιακούς αγώνες και συλλαλητήρια με τη συμμετοχή και των τραπεζοϋπαλλήλων.

Για την απεργία κατά της πολιτικής επιστράτευσης, το Μάρτη του 1943, οι εργαζόμενοι στις τράπεζες έχουν τη δική τους συμβολή. Μια απεργία που ξεφεύγει από τα στενά οικονομικά αιτήματα και λαμβάνει χαρακτήρα προωθημένων πολιτικών αιτημάτων.

Από τον «Ριζοσπάστη» μαθαίνουμε ότι παραμονή της απεργίας οι τραπεζικοί υπάλληλοι είχαν βγάλει 47 συνεργεία για να γραφτούν συνθήματα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ.

Ο Πλουμπίδης γράφει ότι η εντολή που είχε δοθεί στον Γραμματέα της ΚΟΑ του ΚΚΕ ήταν να ξεκινήσει απεργία των τραπεζικών και των δημοσίων υπαλλήλων κατά της επιστράτευσης που είναι πιο έτοιμοι χώροι για μαζική συμμετοχή, ώστε μετά να γενικευτεί και στους άλλους κλάδους.

Ο τρόπος που οργάνωσαν οι τραπεζοϋπάλληλοι την απεργία κατά της πολιτικής επιστράτευσης είναι υποδειγματικός. Η απόφαση είναι να πάνε όλοι στη δουλειά τους, εκεί να προσπαθήσουν να ξεσηκώσουν κι άλλους συναδέλφους να απεργήσουν, μετά τις 11.00 να φεύγουν ανά ομάδες και να κατευθύνονται σε σημεία που είχαν ανά 2 τράπεζες αποφασίσει για προσυγκέντρωση. Μετά να κατευθύνονται μαζικά στη συμβολή των οδών Σταδίου και Αιόλου που ήταν η προσυγκέντρωση όλων των τραπεζοϋπαλλήλων και από εκεί να κατευθυνθούν στο Σύνταγμα. Αν χτυπηθεί η πορεία των τραπεζικών υπαλλήλων η ανασύνταξη θα γινόταν ξανά στην οδό Αθηνάς στην Ομόνοια.

Ξεχωρίζουμε ακόμα:

• Την απεργία των τραπεζικών υπαλλήλων στις 22 Ιούλη 1943 κατά της βουλγαρικής εισβολής, για την οποία κάνει αναφορά η Απόφαση της ΕΠ της ΚΟΑ του ΚΚΕ για τον τρόπο που οργανώθηκε και τη μαζικότητά της, ως πείρα για τους άλλους κλάδους.
• Τη στάση εργασίας σε όλες τις τράπεζες την Πρωτομαγιά του 1944 και τις παραστάσεις διαμαρτυρίας των Συλλόγων Εργαζομένων προς τον Ράλλη και τον δήμαρχο της Αθήνας, ως μορφή πίεσης για να μην εκτελεστούν οι 200 κομμουνιστές στην Καισαριανή.
• Την παντραπεζική απεργία στις 27 Σεπτέμβρη 1944 ενάντια στην τρομοκρατία των Ταγμάτων Ασφαλείας με αφορμή τη σύλληψη μέσα από την Εθνική Τράπεζα του κομμουνιστή συνδικαλιστή Γρούμπου Πέτρου, που την επόμενη μέρα το πτώμα του βρέθηκε στο Ζάππειο κατακρεουργημένο.

Η στενή σχέση των τραπεζοϋπαλλήλων με το ΕΑΜ και το ΚΚΕ φαίνεται καθ' όλη την περίοδο της Κατοχής, γιατί το ΚΚΕ πραγματικά έδρασε ως πρωτοπορία στον κλάδο, συσπειρώνοντας δυνάμεις, προβάλλοντας βασικά κλαδικά αιτήματα, όπως το επισιτιστικό πρόβλημα και οι μισθοί, δένοντας την πάλη και με πολιτικά αιτήματα κατά των κατακτητών και του φασισμού.

• Το Δεκέμβρη του 1942 διαβάζουμε στον παράνομο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» ότι υπάλληλοι της Εθνικής προσφέρουν τα χρήματα από 80 ώρες υπερωρία για οικονομική ενίσχυση στο ΚΚΕ.
• Ενώ το Δεκέμβρη του 1944 διαβάζουμε ότι 82 εθελοντές από την Τράπεζα Ελλάδας και την Εθνική κατατάσσονται στον ΕΛΑΣ για να πάρουν μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη.

Χιλιάδες ήταν αυτοί που πάλεψαν μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ και στις τράπεζες την περίοδο της Κατοχής.

Πολλοί από αυτούς εκτελέστηκαν, άλλοι φυλακίστηκαν και στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ εκατοντάδες απολύονταν από τις τράπεζες λόγω της πολιτικής τους δράσης, ακόμα και μετά την απελευθέρωση με βάση το νόμο 516 «περί ελέγχου της νομιμοφροσύνης των υπαλλήλων».

Μέσα σε συνθήκες πείνας, μάχης για την επιβίωση των ίδιων και των οικογενειών τους, τρομοκρατίας λόγω της σπουδαιότητας του κλάδου και την περίοδο της Κατοχής με τη διακίνηση του πληθωριστικού χρήματος, οι εργαζόμενοι στις τράπεζες δεν στάθηκαν μοιρολατρικά απέναντι στον κατακτητή και το φασισμό.

Πήραν την οργάνωση της πάλης στα χέρια τους, εμπιστεύτηκαν το ΕΑΜ και το ΚΚΕ, άλλαξαν πρώτα απ' όλα τους συνδικαλιστικούς συσχετισμούς προς όφελός τους, συντόνισαν τη δράση τους κλαδικά αλλά και με άλλους κλάδους. Αυτή είναι μια ζωντανή πείρα που σήμερα πρέπει να κρατάμε για την οργάνωση των αγώνων του κλάδου μας και της τάξης μας.

Μέσα σ' αυτούς τους δικούς μας «αλύγιστους της ταξικής πάλης» ξεχωρίζουμε:

• Τον κομμουνιστή συνδικαλιστή της Εθνικής Τράπεζας Γρούμπο Πέτρο που συνελήφθη μέσα στην τράπεζα από ταγματασφαλίτες και εκτελέστηκε στο Ζάππειο.
• Τον εκτελεσμένο στην Καισαριανή στις 10 Μάη 1944 κομμουνιστή Τσιγαρά Χριστομένη, υπαλλήλου της Εθνικής που συνελήφθη και αυτός από τους Γερμανούς στο Κεντρικό Κατάστημα.
• Τον κομμουνιστή Μάρκο Γαβαλά, φοιτητή και υπάλληλο της Εθνικής, που εκτελέστηκε μαζί με άλλα 5 στελέχη του ΚΚΕ τον Αύγουστο του 1944 στο Κουκάκι.
• Τον ΕΠΟΝίτη Αυγέρη Δημήτρη, υπάλληλο της Εθνικής Τράπεζας, που έπεσε ηρωικά στο Κάστρο του Υμηττού, σπίτι που ανήκε στο μέλος του ΕΑΜ της Εθνικής Τράπεζας Αντωνίου Επαμεινώνδα.
• Τον Πάνο Σταθάκο, υπάλληλο της Εθνικής Τράπεζας και καπετάνιο του 1ου Λόχου του ΕΛΑΣ Θησείου, που απολύθηκε με τον ν.516 και πήρε το δρόμο της εξορίας.
• Τον ΕΠΟΝίτη Παύλο Παπαμερκουρίου, υπάλληλο της Τράπεζας Αθηνών και μέλος του ΕΑΜικού ΔΣ των Εργαζομένων που πήρε μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944 και γι' αυτό απολύθηκε από την τράπεζα, πέρασε στην παρανομία και εκτελέστηκε τον Ιούλη του 1949 στο Γουδί.
• Τον Μανώλη Πλεύρη, ΕΑΜίτη από την ΤτΕ, που λόγω της δράσης του πέρασε 2 χρόνια μεταξύ τράπεζας και φυλακής Βούρλων μέχρι να απολυθεί με το ν.516 και να πάρει το δρόμο της εξορίας.
• Τους ΕΑΜίτες τραπεζοελλαδίτες Βασίλη Κακαράντζα και Γιώργο Κρίκελλη που συνελήφθησαν στο Μπλόκο της Τράπεζας της Ελλάδας και εκτελέστηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Αυστρία.
• Την κομμουνίστρια Κουμάτου Μαίρη από την Τράπεζα της Ελλάδας που συνελήφθη στο Μπλόκο της Τράπεζας της Ελλάδας στις 28 Οκτώβρη 1943, οδηγήθηκε στα κρατητήρια της Μέρλιν, καταδικάστηκε σε θάνατο, η ποινή της μετατράπηκε αργότερα σε ισόβια και στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, με την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα και εντάχθηκε στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.
• Τον κομμουνιστή Κανόνη Χαράλαμπο από την Αγροτική Τράπεζα που έδρασε στη Μυτιλήνη, το 1942 φυλακίζεται ως υπεύθυνος του ΕΑΜ, μετά την αποφυλάκισή του αναλαμβάνει Γραμματέας της ΚΟ Μυτιλήνης, το 1945 στέλνεται με το ψευδώνυμο ΔΙΑΚΟΣ στη Χίο για να ανασυγκροτήσει τις Οργανώσεις του ΚΚΕ, το 1947 δραπετεύει από την Ικαρία που ήταν εξορία και το Μάρτη του 1948 συλλαμβάνεται στη Χίο όπου εκτελείται ως «επικηρυγμένος κομμουνιστής τραπεζιτικός».
• Την κομμουνίστρια τραπεζοελλαδίτισσα Μίνα Γιάννου, που ως Γραμματέας της ΚΟΒ της Τράπεζας της Ελλάδας πήρε μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη και στο συνδικαλιστικό κίνημα των τραπεζοϋπαλλήλων, το 1948 απολύθηκε από την Τράπεζα γιατί αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση νομιμοφροσύνης, το 1949 συνελήφθη και το 1950 καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλακή για τη συνδικαλιστική της δράση, αποφυλακίστηκε το 1953 έπειτα από αθώωσή της στην αναθεώρηση της δίκης από το Εφετείο. Από το 8ο έως το 11ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχθηκε μέλος της ΚΕ, στο 9ο και 10ο Συνέδριο εκλέχθηκε μέλος του ΠΓ και βουλευτής του Κόμματος από το 1974 μέχρι το 1977.

Αυτό είναι το ΚΚΕ, έτσι γαλουχεί τα μέλη και τα στελέχη του, κανένας κομμουνιστής τραπεζοϋπάλληλος δεν υπολόγισε θυσίες, ακόμα και τη ζωή του, για να υπηρετήσει την ιδέα της οργανωμένης λαϊκής πάλης, έμειναν πιστοί στο ταξικό τους καθήκον, στην οργάνωση της πάλης της τάξης τους ενάντια στο φασισμό, απέναντι στους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Μέχρι το 1948 πάνω από 480 κομμουνιστές είχαν απολυθεί από τις τράπεζες επειδή αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση νομιμοφροσύνης.