Τη βδομάδα που μας πέρασε συνεχίστηκαν οι προκλήσεις αυταρχισμού στα πανεπιστήμια, με την πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθήνας να απαγορεύει ουσιαστικά την κατάληψη ως μορφή αγώνα, να αμφισβητεί και να επιτίθεται στον τρόπο λήψης αποφάσεων των φοιτητικών οργάνων και στη συνέχεια να διευκρινίζει ότι δεν επιθυμεί την κατάργηση των φοιτητικών συλλόγων, των οποίων, όπως λέει, «η δράση μπορεί πάντοτε να είναι εποικοδομητική»...
Την προηγούμενη Κυριακή αρθρογράφος με ψευδώνυμο έγραφε στο «Εθνος»: «Το πανεπιστήμιο ως χώρος ελευθερίας είναι ασύμβατος με καταλήψεις και άλλες ολοκληρωτικές συμπεριφορές (που είναι αυτές που στηρίζονται στη βία και την πρόκληση φόβου). Και ο νέος πρύτανης του Καποδιστριακού, καθηγητής Θ. Φορτσάκης, σωστά υπερασπίζεται την ελευθερία και τους κανόνες ενάντια στην αναρχία και τη βία. Υπάρχει μια παρεξήγηση: ελευθερία στο πανεπιστήμιο δε σημαίνει αναρχία. Και η στάση του πρύτανη είναι αυτό που λείπει, ας μην το παραγνωρίζουμε: είναι παράδειγμα για τους πολλούς». Πράγματι, ο πρύτανης λειτουργεί ως παράδειγμα, αφού στα σιωπηλά την ίδια στάση κρατούν και οι υπόλοιποι πρυτάνεις, ενώ ο δρόμος για αυτές τις λογικές έχει ανοίξει από πέρσι από τα Συμβούλια Διοίκησης των ιδρυμάτων. Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά: Δεν είναι μόνο οι καταλήψεις ασύμβατες με το πανεπιστήμιο που θέλουν να φτιάξουν αλλά κάθε μορφή κινητοποίησης και αγωνιστικής διεκδίκησης για τα δίκια των φοιτητών και του λαού. Εξάλλου, έχουν αρχίσει να καλούν αστυνομικές δυνάμεις ή να κλειδώνουν πόρτες ακόμα και σε απλές παραστάσεις διαμαρτυρίας...
Γιατί όμως συμβαίνουν όλα αυτά; Εχει ενδιαφέρον και πάλι ο παραπάνω αρθρογράφος στο «Εθνος» που σημειώνει: «Το πανεπιστήμιο είναι συγχρόνως μέσο παιδείας και έρευνας, ακαδημία σκέψεων και προτάσεων αλλά και μέσο εκπαίδευσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων. Παράλληλα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνδεθεί με την αγορά εργασίας και την παραγωγή, τουλάχιστον εν μέρει, και να μην απαγορεύεται δογματικά κάθε τέτοια διασύνδεση. Αλλιώς παράγουμε πτυχία χωρίς αντίκρισμα εργασίας που είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα. (...) Η διασύνδεση με την αγορά μπορεί να βοηθήσει και οικονομικά την ανάπτυξή του. Γιατί όχι; Η αποστολή του πανεπιστημίου πρέπει να παραμείνει δημόσια. Οχι απαραίτητα όμως η λειτουργία του. Η παιδεία μας πρέπει με μια κουβέντα να απελευθερωθεί από τα δεσμά του κρατισμού ως παρωχημένης αντίληψης»...
Καταστολή και πανεπιστήμιο της αγοράς πάνε χέρι - χέρι. Και αυτό δε γίνεται για ισχυρά πτυχία, όπως λένε. Αν τα πανεπιστήμια βγάζουν ολοκληρωμένους επιστήμονες, σημαίνει ότι οι απόφοιτοι μπορούν να παρακολουθούν τις εξελίξεις στην επιστήμη τους, ότι έχουν τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία επιστημονικής Ερευνας και ότι μπορούν να προσαρμοστούν πολύ γρήγορα σε μια θέση εργασίας όσο απαιτητική και αν είναι. Ασε που τα στελέχη επιχειρήσεων στη χώρα μας παραδέχονται ότι οι προσφερόμενες θέσεις εργασίας συχνά απαιτούν πολύ λιγότερα προσόντα από αυτά που διαθέτουν όσοι τις διεκδικούν.
Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι τα πανεπιστήμια δε λειτουργούν σε γυάλα. Είναι συνδεδεμένα με την οικονομία αντικειμενικά, λειτουργούν στο πλαίσιο του καπιταλισμού και όχι υπεράνω αυτού. Οταν όμως σήμερα μιλούν για την ανάγκη σύνδεσής τους με την αγορά, εννοούν την υποταγή κάθε πλευράς της λειτουργίας τους στην εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων, εννοούν τη λειτουργία και των ίδιων των πανεπιστημίων και γενικότερα των ΑΕΙ ως επιχειρήσεις, μακρυά από τις ανάγκες του λαού και τις δυνατότητες ανάπτυξης της επιστήμης προς όφελός του.
Βήματα σε αυτού του είδους τη διασύνδεση γίνονταν δειλά - δειλά από τη δεκαετία του '80 ακόμα, με τη θεσμοθέτηση των εταιρειών αξιοποίησης και διαχείρισης της περιουσίας των πανεπιστημίων, εντάθηκαν τη δεκαετία του '90 που θεσμοθετήθηκαν τα μεταπτυχιακά και επεκτάθηκαν τα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ, ενώ την προηγούμενη δεκαετία αυξήθηκαν και οι απευθείας συμπράξεις πανεπιστημίων - επιχειρήσεων. Ο τελευταίος νόμος - πλαίσιο (4009/11) για την ανώτατη εκπαίδευση συμπυκνώνει όλα αυτά τα βήματα που έχουν γίνει στη σύνδεση πανεπιστημίων με την αγορά και ταυτόχρονα ανοίγει νέους δρόμους για «μπίζνες». Είναι τυχαίο, άραγε, ότι ο ίδιος νόμος κατάργησε εντελώς το ακαδημαϊκό άσυλο; Οχι, βέβαια. Γιατί πώς άραγε μεγάλες επιχειρήσεις και μονοπωλιακοί όμιλοι που θέλουν να κάνουν επενδύσεις, π.χ., στην Ερευνα, θα εμπιστευτούν ένα πανεπιστήμιο όπου υπάρχει κίνημα φοιτητών, πανεπιστημιακών, εργαζομένων, που διεκδικούν Ερευνα σε όφελος των λαϊκών αναγκών; Να γιατί καταστολή και «μπίζνες» πάνε μαζί.
Και οι «μπίζνες» των πανεπιστημίων και οι συμφωνίες τους με μεγάλες επιχειρήσεις το τελευταίο διάστημα έχουν ενταθεί. Σημειώνουμε μόνο μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:
- Εδώ και τρία χρόνια το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο συνεργάζεται με την «Αθηναϊκή Ζυθοποιία», κάνοντας αξιολόγηση των ποικιλιών κριθαριού που χρησιμοποιεί η εταιρεία ως προς την αποδοτικότητά τους και ως προς τα επιθυμητά τους (σ.σ. τα επιθυμητά για την εταιρεία) χαρακτηριστικά. Παράλληλα, έχει και ένα πειραματικό εργαστήριο που δουλεύει πάνω σε ποικιλίες κριθαριού για λογαριασμό της εταιρείας.
- Πριν ένα χρόνο το Πανεπιστήμιο Πατρών και ο όμιλος «Interamerican» υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την ανάπτυξη εφαρμογών προηγμένης τεχνολογίας στις επιχειρησιακές λειτουργίες από το Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, καθώς επίσης τεχνολογίες μεγάλων δεδομένων.
- Την ίδια περίοδο, η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ ενέκρινε τη δωρεά της εταιρείας «Προμηθέας Gas» (ελληνορωσική εταιρεία της «GAZPROM» και του Ομίλου Κοπελούζου), ύψους 30.000 ευρώ στο Τμήμα Σλαβικών Σπουδών, για την πληρωμή καθηγητών Ρώσικης Γλώσσας στο τμήμα, το ακαδημαϊκό έτος 2013 - 14.
- Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας και ο ΟΤΕ έχουν ανακοινώσει ότι θα προχωρήσουν σε μια ευρεία συνεργασία στρατηγικής σημασίας με επεκτάσεις και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
- Η ΔΕΗ έχει ιδρύσει τρεις «επώνυμες έδρες» στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ενώ το ΕΚΠΑ έχει αντίστοιχες προτάσεις από εταιρείες για δημιουργία «επώνυμων εδρών» και έχει συστήσει ειδική επιτροπή για να μελετήσει το θέμα και να συστήσει τις έδρες. Οι «επώνυμες έδρες» θεσμοθετήθηκαν με τον τελευταίο νόμο - πλαίσιο και σημαίνουν ότι ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο κάνει δωρεά στο ίδρυμα το κεφάλαιο για την κάλυψη των δαπανών της διδακτικής και γενικότερης επιστημονικής δραστηριότητας της έδρας και προσδιορίζει το αντικείμενο και το περιεχόμενο της διδασκαλίας και της Ερευνας της έδρας σύμφωνα με τα επιχειρηματικά του συμφέροντα.
Γ.Σ.