Η πολυδιαφημιζόμενη κυρίαρχη «αντιναρκωτική» πολιτική ανά τον κόσμο της «μείωσης της βλάβης» για να «μειώσουμε τους θανάτους από ναρκωτικά», καταρρέει. Ακόμη και στον απόηχο της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, τα απάνθρωπα - ειδικά όταν μιλάμε για ανθρώπινες ζωές - «επιχειρήματα» περί υψηλού κόστους της πρόληψης και της απεξάρτησης, καταρρίπτονται από την πραγματικότητα όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα στοιχεία της Ετήσιας Εκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά (INCB) για το 2013, όπως παρουσιάστηκαν από το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Στοιχεία που έρχονται να επιβεβαιώσουν για πολλοστή φορά ότι η διαχρονικά εφαρμοζόμενη - πλήρως εναρμονισμένη με τις ευρωενωσιακές ντιρεκτίβες - «αντιναρκωτική» πολιτική της χώρας μας που στραγγαλίζει οικονομικά όλο και περισσότερο τα στεγνά προγράμματα και τα Κέντρα Πρόληψης, αποσκοπεί στη διάδοση της τοξικοεξάρτησης, την πριμοδότηση αντιδραστικών ιδεολογημάτων και την αξιοποίηση των ναρκωτικών ως όπλο κοινωνικού ελέγχου και φαρμακευτικής καταστολής στις συνειδήσεις των νέων.

Οποια πέτρα κι αν σηκώσεις μυρίζει ιμπεριαλισμό. Μια άλλη διάσταση, εξίσου εγκληματική, των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων έρχεται να επιβεβαιώσει και η φετινή Εκθεση.

Το 2001 τα αμερικανο-ΝΑΤΟικά στρατεύματα εισβάλλουν στο Αφγανιστάν. Ολες οι φυτείες κάνναβης και οπίου γλιτώνουν από τους αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς. Ενα χρόνο πριν την ιμπεριαλιστική εισβολή το Αφγανιστάν παρήγαγε 180 τόνους οπίου. Το 2003 οι εκτάσεις καλλιέργειας οπιούχου παπαρούνας έφταναν τα 800.000 στρέμματα. Το 2007 η παραγωγή φτάνει τους 8.300 τόνους, αύξηση 4.511%(!) καλύπτοντας το 95% της παγκόσμιας παραγωγής ηρωίνης. Σύμφωνα με την Εκθεση, το 2013 η συνολική καλλιεργούμενη έκταση της οπιούχου παπαρούνας έφτασε σε νέα επίπεδα ρεκόρ: 2.090.000 στρέμματα! Η χώρα παραμένει παγκόσμιο κέντρο παραγωγής ηρωίνης, ενώ αυξάνεται η σημασία της και ως κέντρου παραγωγής ρητίνης της κάνναβης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Υπενθυμίζουμε ότι την ίδια ώρα άνθρωποι που ζουν στις επαρχίες του Αφγανιστάν μαστίζονται από υποσιτισμό. Χαρακτηριστική η περίπτωση των κατοίκων της επαρχίας Χέμουτ, όπου πάνω από το 50% των κατοίκων υποφέρουν από την πείνα, καθώς στο 60% της καλλιεργήσιμης έκτασης καλλιεργείται όπιο αντί για βασικά γεωργικά προϊόντα, όπως στάρι ή ρύζι που θα μπορούσαν να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες της επαρχίας. Ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι σήμερα το Αφγανιστάν έχει απόθεμα παραγόμενης ηρωίνης πάνω από 15.000 τόνους που επαρκεί για τη ζήτηση των επόμενων 3 ετών...

Τη σκιαγράφηση της παγκόσμιας κατάστασης για το 2013, όπως προκύπτει από την έκθεση, παρουσίασε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Βασίλης Γκιτάκος.

• Πρωτοφανείς σε αριθμό και ποικιλία νέες ψυχοδραστικές ουσίες αναφέρονται στην Ευρώπη. Συχνά πωλούνται ως «άλατα μπάνιου», «νόμιμα ναρκωτικά» ή «τροφή για φυτά» (είναι κυρίως συνθετικά κανναβινοειδή, συνθετικές καθινόνες, πιπεραζίνες και φαινεθυλαμίνες). Σύμφωνα με την Επιτροπή, παγκοσμίως κάνει την εμφάνισή της μία νέα ουσία σχεδόν κάθε μέρα, και 70 χώρες αναφέρουν την εμφάνιση νέων ψυχοδραστικών ουσιών. Επίσης, στην Ευρώπη αυξάνεται η καλλιέργεια κάνναβης, τόσο κατ' οίκον όσο σε φυτείες, και σε αρκετές χώρες διευκολύνεται από την πώληση σπόρων και εξοπλισμού μέσω Διαδικτύου. Μεγάλης έκτασης καλλιέργειες έχουν εντοπιστεί σε διάφορες χώρες, ιδιαίτερα στην Αλβανία. Η κάνναβη συνεχίζει να αποτελεί το ναρκωτικό, για το οποίο κυρίως ζητούν θεραπεία όσοι προσέρχονται πρώτη φορά σε θεραπευτικές υπηρεσίες. Σε ιστορικά υψηλά επίπεδα φαίνεται να σταθεροποιείται η κατάχρηση ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Ανησυχία προκαλεί η κατάχρηση συνταγογραφούμενων οπιούχων, με τη ζήτηση θεραπείας λόγω κατάχρησης άλλων οπιούχων, εκτός της ηρωίνης, να αυξάνεται. Το ποσοστό θανάτων που αποδίδονται στο φεντανύλ και τη μεθαδόνη έχει αυξηθεί σε ορισμένες χώρες. Το συγκεκριμένο στοιχείο αποτελεί μια απόδειξη για το τι μέλλει γενέσθαι καθώς η συνταγογράφηση οπιούχων έχει γίνει πολλές φορές απόπειρα να εφαρμοστεί και στη χώρα μας. Η χρήση διεγερτικών τύπου αμφεταμίνης παραμένει σταθερή στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη με μικρή αύξηση να αναφέρεται σε κάποιες χώρες. Οσον αφορά την ενέσιμη χρήση υψηλή επικράτηση αναφέρεται στις ανατολικές και νοτιοανατολικές ευρωπαϊκές χώρες. Περίπου το 30% των οροθετικών χρηστών που κάνουν ενέσιμη χρήση παγκοσμίως βρίσκεται στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Με ποσοστό περίπου 22% η Ουκρανία αναφέρει το μεγαλύτερο πληθυσμό ενδοφλέβιων χρηστών που έχουν προσβληθεί από τον HIV/AIDS.
• Στην Αφρική, παρατηρείται γενική αύξηση της διακίνησης οπιούχων, με την ανατολική Αφρική να καθίστανται το μεγαλύτερο αφρικανικό κέντρο για τη διακίνηση ηρωίνης προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Η κατάχρηση κάνναβης εξακολουθεί να είναι υψηλή, σχεδόν διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Στην Αφρική μόνο 1 στους 18 προβληματικούς χρήστες εντάσσεται σε θεραπεία. Την ίδια ώρα άνθρωποι που υποφέρουν από σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, δεν έχουν τη δυνατότητα να λάβουν αναλγητικά φάρμακα...
• Η Κεντρική Αμερική και η Καραϊβική συνεχίζουν να πλήττονται από τη διακίνηση ναρκωτικών και τη συνδεόμενη με τα ναρκωτικά βία. Εκτιμάται ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται περισσότερες από 900 συμμορίες ναρκωτικών, οι οποίες ονομάζονται «maras» και διαθέτουν πάνω από 70.000 μέλη.
• Σοβαρή ανησυχία προκαλεί και η μεγάλης κλίμακας παράνομη παρασκευή μεθαμφεταμίνης. Η Βόρεια Αμερική έχει το υψηλότερο ποσοστό θανάτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά στον κόσμο. Το 2011 αναφέρθηκαν 48.000 θάνατοι. Η κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων συνεχίζει να αποτελεί σοβαρή και αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία. 48.000 γυναίκες έχασαν τη ζωή τους μεταξύ 1999 και 2011 στις ΗΠΑ, εξαιτίας της κατάχρησης συνταγογραφούμενων οπιούχων. Η διόγκωση του προβλήματος αποδίδεται στη μεγάλη διαθεσιμότητα αυτών των ουσιών, την παρουσία τους στα νοικοκυριά, ακόμα και όταν δεν είναι πια απαραίτητα, καθώς και στην εσφαλμένη αντίληψη ότι έχουν λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν κατάχρηση σε σχέση με τις παράνομες ουσίες. Πηγή ανησυχίας αποτελούν οι πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ψυχαγωγική χρήση στην αμερικανική ήπειρο, και συγκεκριμένα στις Πολιτείες Κολοράντο και Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, καθώς και στην Ουρουγουάη. Στοιχεία που επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά τις ολέθριες συνέπειες όπου κι αν εφαρμόστηκε η αποποινικοποίηση.
• Αυξανόμενη ζήτηση για ηρωίνη και διεγερτικά τύπου αμφεταμίνης είναι τα κεντρικά στοιχεία στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία.

Στον απόηχο των μέτρων λιτότητας που εφαρμόζονται, στο όνομα της κρίσης, σε πολλές χώρες ήρθε στο προσκήνιο και η συζήτηση για το κόστος πρόληψης και απεξάρτησης.

Η χρήση ουσιών και η φτώχεια, επισημαίνει η Επιτροπή, συνδέονται με πολλούς τρόπους. Η χρήση ουσιών συχνά έρχεται ως διέξοδος που θα ανακουφίσει από το άγχος που συνεπάγονται η ένδεια, οι χρόνιες κοινωνικές πιέσεις και δυσκολίες. Τα κλειδιά για να αντιμετωπιστεί το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της χρήσης ουσιών, καταλήγει η Επιτροπή, είναι η πρόληψη και η θεραπεία. Ακόμη και με όρους κόστους, οι έρευνες έχουν δείξει ότι για κάθε 1 δολάριο που ξοδεύεται σε προγράμματα θεραπείας και πρόληψης εξοικονομούνται μέχρι και 10 δολάρια. Η χρηματοδότηση αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας κοστίζει λιγότερο στην κοινωνία από το να μην προσφέρει τέτοιου είδους υπηρεσίες, από το να παραμένουν τα άτομα στη χρήση ή από το να οδηγούνται στη φυλακή.

«Τα μέτρα λιτότητας έχουν αποδυναμώσει τους φορείς θεραπείας. Το ΚΕΘΕΑ αυτή τη στιγμή χρειάζεται να διαχειριστεί την αυξανόμενη προσέλευση στα θεραπευτικά του προγράμματα και τα πάνω από 15 αιτήματα των τοπικών κοινωνιών που ζητούν τη δημιουργία νέων μονάδων, με περικομμένο προϋπολογισμό και, κυρίως, με σημαντικές απώλειες σε επίπεδο προσωπικού. Η δύναμη του προσωπικού του ΚΕΘΕΑ έχει μειωθεί κατά 80 άτομα την τελευταία τετραετία και οι ελλείψεις που δημιουργούνται είναι αδύνατον να αναπληρωθούν λόγω της απαγόρευσης των προσλήψεων.

Η ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης, θεραπείας και επανένταξης από όποια σκοπιά και να την εξετάσει κανείς, ανθρωπιστική, κοινωνική και οικονομική, χρειάζεται να αποτελέσει προτεραιότητα για τη χώρα μας σε μια περίοδο που εντείνει τη χρήση και τον κοινωνικό αποκλεισμό», σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ Γεράσιμος Νοταράς.

Σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής έχουν συνέπειες τα ναρκωτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εκθεσης.

• Από τα 14 εκατομμύρια ενδοφλέβιων χρηστών που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο, το 1,6 έχει μολυνθεί με τον ιό του Εϊτζ, 7,2 εκατομμύρια πάσχουν από ηπατίτιδα C και 1,2 από ηπατίτιδα Β.
• Η χρήση ναρκωτικών προκαλεί, επίσης, δυσανάλογη βλάβη στις πιο αδύναμες ομάδες της κοινωνίας μας, όπως τα παιδιά. Η προγεννητική έκθεση στα ναρκωτικά ή η έκθεση στη χρήση ναρκωτικών στο άμεσο περιβάλλον προκαλούν συναισθηματικές, ψυχολογικές και σωματικές διαταραχές, αναπτυξιακά και μαθησιακά προβλήματα, ενώ αυξάνουν τις πιθανότητες να εμπλακούν και τα ίδια τα παιδιά στη χρήση ουσιών και την παραβατικότητα.