Τον κυνικό και αγοραίο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την πολιτιστική δημιουργία τα μονοπώλια και η Ευρωπαϊκή Ενωση απηχούν τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες τον περασμένο Μάη.

Ιδιαίτερα απασχόλησε, όπως αναμενόταν, το νέο «φρούτο» της ΕΕ στον πολιτιστικό τομέα, το πρόγραμμα με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Δημιουργική Ευρώπη» το οποίο ουσιαστικά συνενώνει τα υπάρχοντα προγράμματα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ», «MEDIA» (σ.σ. για τα οπτικοακουστικά) και «MEDIA Mundus» (σ.σ. αφορά σε «συνέργιες» της ΕΕ με τρίτες χώρες στον οπτικοακουστικό τομέα), που θα «τρέξει» την περίοδο 2014 - 2020 και ο προτεινόμενος προϋπολογισμός του αγγίζει το 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οπως έχει ήδη σημειώσει ο «Ρ» κατά την πρώτη ανακοίνωση του προγράμματος πέρυσι («Ρ», 4/12/2011, Ενθετο «7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ») ουσιαστικά πρόκειται για εργαλείο στήριξης του «πολιτιστικού» κεφαλαίου της ΕΕ σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης. Από τότε δινόταν ιδιαίτερη έμφαση στο «νέο μηχανισμό χρηματικών εγγυήσεων» που προβλέπει το πρόγραμμα, ο οποίος «θα δίνει τη δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να αποκτούν πρόσβαση σε ποσό έως και 1 δισ. ευρώ με τη μορφή τραπεζικών δανείων». Για να προλάβει εύλογες απορίες ακόμη και υποστηρικτών της «ελεύθερης» αγοράς και του «ελεύθερου» ανταγωνισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθετε πρώτη το ερώτημα: «Δεν είναι πιο αποτελεσματικό να παρέχονται άμεσες επιδοτήσεις στους δικαιούχους αντί να προτείνεται η εγγύηση ενός μέρους των τραπεζικών δανείων τους;». Δηλαδή, για ποιο λόγο η ΕΕ στέλνει κι άλλη πελατεία στις τράπεζες αφού έχει τη δυνατότητα να στηρίξει άμεσα τους δικαιούχους;

«Ο εγγυοδοτικός μηχανισμός», απαντά η ΕΕ... στον εαυτό της «έχει μεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και προσελκύει επιπλέον χρηματοδότηση από τους επενδυτές χάρη στην ανάληψη των κινδύνων από κοινού με την ΕΕ. Αυτό μπορεί να γίνει ήδη αντιληπτό από το ταμείο εγγυοδοσίας των παραγωγών του οπτικοακουστικού τομέα του προγράμματος "MEDIA", στο οποίο η συνεισφορά ύψους 2 εκατ. ευρώ της ΕΕ έχει ήδη μετασχηματιστεί σε δάνεια προς τους παραγωγούς ταινιών αξίας 18 εκατ. ευρώ».

Αλλά αντί να απαντήσει και στο αμέσως επόμενο ερώτημα που προκύπτει από την παραπάνω απάντησή της, δηλαδή, για ποιο λόγο τότε να μη δώσει η ίδια η ΕΕ αυτά τα περισσότερα χρήματα, η Επιτροπή το «προσπέρασε» ως εξής: «Οι εφαρμοζόμενες πρωτοβουλίες δεν λαμβάνουν υπόψη τους επιπλέον φραγμούς που αντιμετωπίζουν ο πολιτιστικός και ο δημιουργικός τομέας όσον αφορά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση». Ανάμεσα στους «φραγμούς» είναι και ότι «συχνά, η ζήτηση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από τις ΜΜΕ (σ.σ. μικρομεσαίες επιχειρήσεις) του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα δεν είναι αρκετά σημαντική, ώστε οι τράπεζες να τις θεωρήσουν εμπορικά ελκυστικές και να αναπτύξουν την εμπειρογνωμοσύνη που απαιτείται για την ορθή κατανόηση των χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν οι κίνδυνοι που αυτές αντιμετωπίζουν»! Με άλλα λόγια, η ΕΕ προσπαθεί να «ανοίξει» τα «μάτια» των τραπεζών στο «φιλέτο» που λέγεται πολιτιστικός τομέας!

Αυτή η κυνική στήριξη του τραπεζικού κεφαλαίου από τον χρηματικό και δημιουργικό πλούτο των λαών μέσω των μηχανισμών της ΕΕ γίνεται ακόμη πιο αποκαλυπτική στο σημείωμα της Προεδρίας της ΕΕ προς το Συμβούλιο ενόψει των εργασιών του Μάη, με ημερομηνία 30/4/2012. Στην εισαγωγή του σημειώματος αναφέρεται μεταξύ άλλων, ότι: «Ενθαρρύνοντας τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αυξήσουν την επιχειρηματική τους δράση στον πολιτιστικό και το δημιουργικό τομέα και, συνακόλουθα, να διευκολύνουν την πρόσβαση στη χρηματοδότηση των τομέων αυτών, ο προτεινόμενος νέος μηχανισμός του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα αποσκοπεί στην ενίσχυση της χρηματοδοτικής δυνατότητας και ανταγωνιστικότητας του τομέα (...) προβλέπεται επίσης ότι θα μειώσει την εξάρτηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τις κρατικές επιδοτήσεις σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ θα ανοίξει νέες πηγές εσόδων σε κάποιες άλλες περιπτώσεις».

Προστίθεται μάλιστα ότι «η εντολή διαχείρισης του μηχανισμού για τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα προβλέπεται να δοθεί σε τρίτο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ), λόγω της φύσης της εμπειρογνωμοσύνης που απαιτείται για τη λειτουργία ενός τέτοιου μηχανισμού».

Στα συμπεράσματα σημειώνεται ότι «βασικοί στόχοι του προγράμματος (σ.σ. "Δημιουργική Ευρώπη") είναι η προαγωγή της πολιτιστικής πολυμορφίας και η τόνωση της ανταγωνιστικότητας των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων (...) άξονά του δε αποτελούν τρεις συνιστώσες:

- μια διατομεακή συνιστώσα που περιλαμβάνει το χρηματοδοτικό μηχανισμό για τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς και υποστήριξη της διακρατικής συνεργασίας σε επίπεδο πολιτικών,

- μια συνιστώσα "ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ",

- μια συνιστώσα MEDIA.

Οι δραστηριότητες που στηρίζει το πρόγραμμα πρέπει να αποφέρουν δυνητικά ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, το ίδιο δε το πρόγραμμα θα συντελέσει στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής "Ευρώπη 2020" και των εμβληματικών της πρωτοβουλιών».

Θυμίζουμε, ότι η στρατηγική της ΕΕ «Ευρώπη 2020» δίνει συνέχεια και εμβαθύνει την αντιλαϊκή «Στρατηγική της Λισαβόνας», καθορίζοντας τους στρατηγικούς στόχους και σχεδιασμούς του μονοπωλιακού κεφαλαίου, θέτοντας στην κλίνη του Προκρούστη θεμελιώδη μισθολογικά και κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων. Είναι η «μεσοπρόθεσμη» «επιτομή» της εφ' όλης της ύλης επίθεσης του κεφαλαίου στην εργατική τάξη και όλα τα λαϊκά στρώματα. Στην επίτευξη αυτών των στόχων λοιπόν συντελεί η «Δημιουργική Ευρώπη».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συμβουλίου σε όσους «ψέλλισαν» ότι ουσιαστικά αυτό το πρόγραμμα προωθεί την εμπορευματοποίηση του πολιτισμού. Σύμφωνα με το επίσημο κείμενο της απόφασης, «αρκετά κράτη μέλη υπογράμμισαν ότι πρέπει να διαφυλαχθεί η εγγενής αξία του πολιτισμού και ότι το γενικό πρόγραμμα θα πρέπει να επανεξισορροπηθεί ώστε να τείνει περισσότερο προς μια μη κερδοσκοπική πολιτιστική διάσταση. Ορισμένα εξ αυτών έκριναν ότι η συνιστώσα "Πολιτισμός" θα πρέπει να χρηματοδοτεί κατ' αποκλειστικότητα μη εμπορικά σχέδια μικρής κλίμακος».

Απαντώντας στα παραπάνω, η Επίτροπος Βασιλείου τόνισε: «δεν είναι δίκαιο να αποκλείεται από τη χρηματοδότηση κάθε κερδοσκοπικός πολιτιστικός ή δημιουργικός οργανισμός, επειδή αυτό θα τους απέτρεπε όχι μόνο από την αναζήτηση πρόσθετων χρηματοδοτικών πόρων αλλά και από την προσπάθεια να επιτύχουν»!

Ανάλογη ήταν και η «συζήτηση» πάνω στο εγγυητικό μηχανισμό του προγράμματος. Συγκεκριμένα, «ένας αριθμός κρατών - μελών εξέφρασε ανησυχία μήπως ο νέος αυτός δανειοδοτικός μηχανισμός θα υποκαταστήσει τις επιχορηγήσεις και θα έχει οικονομικό και όχι πολιτιστικό προσανατολισμό. Κάποια κράτη - μέλη εξέφρασαν την άποψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο μηχανισμός θα περιορίσει την εξάρτηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τις δημόσιες ενισχύσεις, ενώ σε άλλες θα διανοίξει νέες πηγές εσόδων. Πολλά κράτη - μέλη υπογράμμισαν την ανάγκη σαφών κριτηρίων καθώς και τη σημασία της γεωγραφικής ισορροπίας όσον αφορά την πρόσβαση στον δανεισμό. Ορισμένοι υπουργοί ζήτησαν να υπάρχει συμπληρωματικότητα μεταξύ του μηχανισμού και των εθνικών και ευρωπαϊκών ενισχύσεων».

Η Επιτροπή «τόνισε» ότι... «η συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων αποτελεί εγγύηση για τον χρηματοδοτικό τομέα. Επεσήμανε επίσης ότι ο μηχανισμός δεν θα υποκαταστήσει τις επιχορηγήσεις και ότι το 55% των επιχορηγήσεων σε αυτόν τον τομέα ήδη πηγαίνει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 υπαλλήλους».

Η ΕΕ λοιπόν προωθεί με κάθε τρόπο το επιχειρηματικό «μοντέλο» στον πολιτισμό και την μετατροπή, ουσιαστικά, του δημιουργού σε υπάλληλο των πολυεθνικών, χωρίς φυσικά κανένα εργασιακό δικαίωμα όπως άλλωστε επιβάλλει η στρατηγική «Ευρώπη 2020». Απέναντι σε αυτό το ζοφερό μέλλον για τον πολιτισμό, οι δημιουργοί, οι άνθρωποι του πνεύματος γενικά, η προοδευτική και ριζοσπαστική διανόηση οφείλουν να αντιπαρατάξουν την κοινή τους πάλη με το οργανωμένο εργατικό, λαϊκό κίνημα.