Στις 15 του Σεπτέμβρη συμπληρώθηκαν ακριβώς δύο χρόνια που η επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers κατέρρευσε, γεγονός - καταλύτης για τη μεγαλύτερη κρίση του καπιταλιστικού συστήματος από την εποχή της «Μεγάλης Υφεσης» της δεκαετίας του '30. Αμέσως σήμανε συναγερμός και επιχειρήθηκε άμεσα ο συντονισμός σε επίπεδο πολιτικής εξουσίας των αναπτυγμένων καπιταλιστικά χωρών ώστε να εξευρεθεί το ταχύτερο δυνατόν «λύση».

Τα μέτρα που ελήφθησαν αφορούσαν στην υλοποίηση πακέτων στήριξης των τραπεζικών ιδρυμάτων, με έναν πακτωλό χρημάτων τα οποία απέσπασαν είτε από τα κρατικά κονδύλια (παράδειγμα, η κυβέρνηση της Ιρλανδίας που υφάρπαξε τα αποθέματα των ασφαλιστικών ταμείων) είτε τυπώνοντας επιπλέον χρήματα, όπως έπραξαν οι ΗΠΑ, είτε εκδίδοντας ομόλογα, όπως έκανε η ΕΕ. Τα τραπεζικά ιδρύματα διασώθηκαν μεν, αλλά το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα των ανεπτυγμένων καπιταλιστικά χωρών εκτινάχθηκαν και έκτοτε βαίνουν συνεχώς αυξανόμενα. Και γι' αυτό όμως υπήρξε απάντηση εκ μέρους της πολιτικής εξουσίας, η οποία μοναδικό στόχο έχει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου: Σκληρά και πρωτοφανή προγράμματα λιτότητας, καθώς οι λαοί καλούνται να πληρώσουν, για δεύτερη συνεχόμενη φορά, τη διάσωση του κεφαλαίου σε διάστημα διετίας, μέσω των περικοπών των μισθών, των εργασιακών δικαιωμάτων, των κοινωνικών δαπανών ή της αύξησης των τιμών των υπηρεσιών κ.ά.

Στον αντίποδα, τα κέρδη του κεφαλαίου έχουν επιστρέψει στα δυσθεώρητα επίπεδα πριν το ξέσπασμα της κρίσης, ενώ τραπεζικά και επενδυτικά ιδρύματα, καθώς και μεγάλες επιχειρήσεις και πολυεθνικές ασκούν ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο και εξουσία. Μία εξουσία μάλιστα που επιχείρησε να εξουδετερώσει τα «κακώς κείμενα» προς όφελος των ιδίων.

Στις ΗΠΑ, η κατάσταση είναι πολύ πιο σύνθετη, ενώ η κυβέρνηση του Προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα, πράττει το κατά μέγιστο δυνατόν για να στηρίξει το κεφάλαιο. Δίνοντας καταρχήν το πράσινο φως για τη διάσωση των τραπεζών, αλλά και των μεγάλων πολυεθνικών, όπως της αυτοκινητοβιομηχανίας «General Motors». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τραπεζικό ίδρυμα «Goldman Sachs», που «επιτελεί έργο θεού», κατά τις δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου του, Λόιντ Μπλανφάιν. Ομως, δεν ήταν η θεϊκή παρέμβαση που όχι μόνο τη διέσωσε, αλλά της επέτρεψε να επανέλθει σε δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια αγορά. Ηταν τα ομοσπονδιακά κονδύλια των ΗΠΑ που διοχετεύθηκαν μέσω της Κεντρικής Τράπεζας (FED) με σχεδόν μηδενικά επιτόκια, δίνοντάς της τη δυνατότητα να «χρηματοδοτεί» το χρέος των ΗΠΑ - αλλά και άλλων χωρών - με πολύ υψηλό επιτόκιο! Τελικά, το κεφάλαιο με μία σειρά συγχωνεύσεων και συνενώσεων, κυρίως μέσω του «δανεισμού», και εφοδιασμένο με το νομοσχέδιο της κυβέρνησης Ομπάμα - υιοθετήθηκε στα τέλη Ιούνη και προσπαθεί να «ρυθμίσει την αγορά» με μία σειρά αλλαγές στο πλαίσιο λειτουργίας της χρηματοπιστωτικής αγοράς, της Γουόλ Στριτ - αποκτά ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο στην οικονομία των ΗΠΑ, αλλά και στην ίδια την κυβέρνηση. Μεγαλύτερο έλεγχο ακόμη και πριν την κρίση. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πολυδιαφημισμένη «μεταρρύθμιση» έγινε κατόπιν εντολών της ολιγαρχίας, προς προάσπιση των συμφερόντων της φυσικά σε συνθήκες κρίσης. Εξάλλου, οι δύο κύριοι συνεργάτες του Προέδρου Ομπάμα και εκ των ιθυνόντων της μεταρρύθμισης ήταν ο σύμβουλός του Λόρενς Σάμερς και ο υπουργός Οικονομικών, Τίμοθι Γκάιτνερ, και οι δύο «πρώην» και κυρίως νυν και αεί εξέχοντα στελέχη της Γουόλ Στριτ.

Εννοείται ότι ο πακτωλός ομοσπονδιακών κονδυλίων μόνο την κρίση δεν επέλυσε στις ΗΠΑ, απλά μετέφερε τα «τοξικά προϊόντα» της στο κράτος και τώρα ήρθε η ώρα του λογαριασμού, τον οποίο φυσικά θα πληρώσει ο αμερικανικός λαός...

Ιδιαίτερα η εργατική τάξη μαστίζεται από τη φτώχεια και την ανεργία, δίχως να έχει προωθηθεί καν κάποιο σχέδιο λιτότητας. Παρ' όλα αυτά οι περικοπές σε επίπεδο ομοσπονδιακού προϋπολογισμού έχουν ήδη γίνει, με αποτέλεσμα το κόστος να έχει μετακυληθεί στις Πολιτείες, οι οποίες φυσικά περικόπτουν τα πάντα, από θέσεις εργασίας σε όλα τα επίπεδα έως τις κοινωνικές δαπάνες, με τις δαπάνες για την Παιδεία να προηγούνται, με συνέπεια το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα στις ΗΠΑ να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, με δεκάδες σχολεία να κλείνουν λόγω «κόστους», πανεπιστήμια να αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, με τις πρυτανικές αρχές να αναζητούν τρόπους περαιτέρω ιδιωτικοποίησής τους και τους φοιτητές, όπως στην Καλιφόρνια, να βρίσκονται επί ποδός πολέμου.

Ισως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετακύλησης του κόστους της διάσωσης του κεφαλαίου είναι η φτώχεια που μαστίζει τον αμερικανικό λαό, καθώς ένας στους επτά Αμερικανούς διαβιώνει κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γραφείου Απογραφής (Census Bureau) που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Πέμπτη 16/9.

Συγκεκριμένα, κατά τα στοιχεία για το 2009 που δημοσιοποίησε το Census Bureau, δηλαδή για την πρώτη χρονιά στην προεδρική θητεία του Μπαράκ Ομπάμα, καταγράφεται μία αύξηση του ποσοστού εκείνων που ζουν στα όρια της φτώχειας, από το 13,2% στο 14,3%. Δηλαδή, 43,6 εκατομμύρια άνθρωποι ή ένας στους επτά. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό από το 1994 και συνιστά ραγδαία αύξηση μόνο μέσα σε ένα χρόνο και για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Θεωρείται δε η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από την εποχή που η κυβέρνηση άρχισε να καταγράφει στοιχεία, το 1959.

Οι μητροπολιτικές περιοχές που πλήττονται περισσότερο είναι το Ντιτρόιτ, η πάλαι ποτέ καρδιά της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, το Λος Αντζελες και το Μοντέστο στην Καλιφόρνια, το Λας Βέγκας και το Φορτ Μέιερς στην πολιτεία της Φλόριντα. Ας σημειωθεί δε ότι το όριο καθορίζεται σε ομοσπονδιακό επίπεδο με ετήσιο εισόδημα 22.000 δολαρίων για μία τετραμελή οικογένεια, που δεν επαρκεί ωστόσο για μία αξιοπρεπή διαβίωση.

Για την ακρίβεια τα περίπου 22.000 δολάρια που καθορίζεται ως όριο της φτώχειας για μία τετραμελή οικογένεια, έχει καθοριστεί το 1955, δηλαδή 55 χρόνια πριν, και δεν λαμβάνει υπόψη άλλα σημαντικά στοιχεία, όπως την αύξηση του κόστους της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της παιδικής φροντίδας, των μεταφορών, της εκπαίδευσης, το γεωγραφικό κόστος - άλλο το κόστος ζωής στη Νέα Υόρκη, άλλο στη Φλόριντα - και άλλων σημαντικών παραγόντων που καθορίζουν το κόστος ζωής. Παράγοντες που συμπεριέλαβε η αντίστοιχη μελέτη της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (National Academy of Science - NAS) για το 2008 και η οποία είχε καταλήξει ότι ο πραγματικός αριθμός των φτωχών στις ΗΠΑ για το 2008 ήταν 47,4 εκατομμύρια και όχι 39,8 που είχε καταγράψει το Census Bureau. Συνεπώς, ακόμη και εάν δεν έχουν υπάρξει άλλες διαφοροποιήσεις βάσει του πραγματικού κόστους ζωής - που λόγω της κρίσης υπάρχουν - με βάση τα στοιχεία της NAS και την καταγεγραμμένη αύξηση των 7,6 εκατομμυρίων ο αριθμός των φτωχών εκτοξεύεται στα 55 εκατομμύρια! Δηλαδή τουλάχιστον ένας στους έξι Αμερικανούς, τη στιγμή μάλιστα που οι αναλυτές θεωρούν ότι ο πραγματικός αριθμός των Αμερικανών που αντιμετωπίζουν σοβαρή οικονομική δυσπραγία αγγίζει τα 100 εκατομμύρια ή το ένα τρίτο του πληθυσμού!

Οι ταξικές διακρίσεις στις ΗΠΑ έχουν και «χρώμα» μιας και η φτώχεια πλήττει περισσότερο τους Αφροαμερικανούς (25,8%) και τους ισπανόφωνους (25,3). Ούτε όμως και οι «προνομιούχοι» λευκοί έμειναν στο απυρόβλητο, καθώς το ποσοστό εξ αυτών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας αυξήθηκε από 8,6% σε 9,4%. Σύμφωνα επίσης με τα επιμέρους στοιχεία, ο αριθμός των παιδιών κάτω των 18 ετών που διαβιώνουν σε συνθήκες φτώχειας από 14,1 εκατομμύρια το 2008 αυξήθηκε σε 15,5 εκατομμύρια για το 2009, ποσοστό που υπερβαίνει το 20% έναντι 19%, ενώ δραματική ήταν και η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων μεταξύ 18 και 64 χρόνων, καθώς από τα 22,1 εκατομμύρια έφτασαν στα 24,7 εκατομμύρια.

Η άνοδος της φτώχειας, σε συνδυασμό με την ανεργία, που παραμένει επίσημα γύρω στο 10%, και ο συνδυασμός του αριθμού των ανέργων με αυτό των υποαπασχολούμενων, που έχει αγγίξει το 17%, καθώς και την αύξηση των αιτήσεων για στέγαση σε καταφύγια αστέγων (αυξήθηκαν 20% έως 30% τη χρονιά που πέρασε), σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας «New York Times», συνθέτουν μία πολύ ζοφερή εικόνα για τους Αμερικανούς εργαζόμενους. Ταυτόχρονα, η πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Ενωσης για την Εκπαίδευση των Αστεγων Παιδιών και Νέων (National Association for the Education of Homeless Children and Youth - NAEHCY) και της «First Focus» αποκαλύπτει μία εκρηκτική αύξηση των άστεγων παιδιών που φοιτούν σε δημόσια σχολεία κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η έκθεση, βασισμένη στα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, αναφέρει ότι ο αριθμός των άστεγων παιδιών στα δημόσια σχολεία αυξήθηκε κατά 40% μεταξύ των σχολικών ετών 2006-2007 και 2008-2009, αγγίζοντας σχεδόν το 1 εκατομμύριο (956.914), ενώ κατά εκτιμήσεις ο αριθμός αυτός έχει ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο ήδη.

Η ζοφερή εικόνα συμπληρώνεται και από τα στοιχεία για τις κατασχέσεις για το μήνα Αύγουστο, που έσπασε ρεκόρ. Σύμφωνα με στοιχεία της εξειδικευμένης «RealtyTrac Inc» τον Αύγουστο, που ήταν ο ένατος διαδοχικός μήνας ανόδου, οι τράπεζες κατάσχεσαν περισσότερα από 95.000 σπίτια, αριθμός αυξημένος κατά 3% από τον Ιούλιο και κατά 25% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2009!

Ποια η αντίδραση της κυβέρνησης Ομπάμα σε αυτόν τον αργό θάνατο του αμερικανικού λαού; «Η πιο σημαντική προσπάθεια για την καταπολέμηση της φτώχειας είναι η ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά και η δημιουργία αρκετών θέσεων εργασίας», δήλωσε προ ημερών ο Αμερικανός Πρόεδρος, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Δήλωση που μεταφράζεται «ανάπτυξη» για το κεφάλαιο και κατηγορηματική απόρριψη του ενδεχόμενου να διοχετευθούν κονδύλια για τα προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας και τις κοινωνικές δαπάνες, παρά το γεγονός ότι δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανοί είναι άνεργοι, άστεγοι και ο αριθμός αυτών που ζουν στα όρια της φτώχειας πλησιάζει τα επίπεδα - ρεκόρ της δεκαετίας του '60.