Εξι στους δέκα εργαζόμενους με επαγγελματική νόσο καθίστανται ολικώς ή μερικώς ανάπηροι, σύμφωνα με την έκθεση της Διεύθυνσης Αναλογιστικών Μελετών και Στατιστικής του ΙΚΑ για το 2008, η οποία, ταυτόχρονα, συνοψίζει τα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας μόνο για τους ασφαλισμένους του Ιδρύματος.Η έκθεση παρά τον περιορισμένο χαρακτήρα αποδεικνύει τη γύμνια στην καταγραφή των κινδύνων για την υγεία των εργαζομένων στους τόπους δουλειάς καθώς ομολογεί ευθέως «την έλλειψη πληροφόρησης με τις επαγγελματικές νόσους». Η δημοσιοποίηση της έκθεσης αποκαλύπτει και την υποκρισία της κυβέρνησης πως «έργο της Επιτροπής Βαρέων ή Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων είναι η εξέταση των αιτημάτων για την ένταξη εργασιών, ειδικοτήτων ή χώρων εργασίας στο καθεστώς Βαρέων ή Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων». Και αυτό γιατί χωρίς να έχει καταγράψει τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων έρχεται δήθεν να κάνει προσαρμογές στα νέα εργασιακά δεδομένα. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει ως πέλεκυ την Επιτροπή για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά για να προχωρήσει στην καρατόμηση των εργασιακών δικαιωμάτων στο όνομα του περιορισμού του λεγόμενου μισθολογικού κόστους προς όφελος του κεφαλαίου και αδιαφορώντας για τα στοιχειώδη δικαιώματα των εργαζομένων.
Μόνο από Αθήνα - Θεσσαλονίκη
Η καταγραφή που κάνει το ΙΚΑ περιορίζεται μόνο στην
Αθήνα και τη
Θεσσαλονίκη και
«αφορά τους ασφαλισμένους που εξετάζονται απ' τις επιτροπές επαγγελματικών νόσων για χορήγηση σύνταξης είτε είναι πρωτοείσακτα περιστατικά, είτε είναι επανεξεταζόμενα και ανεξάρτητα εάν το συνολικό ποσοστό αναπηρίας που θα τους αποδοθεί θα είναι συντάξιμο». Με τον τρόπο αυτό, όπως αναφέρεται και στην έκθεση, διαφεύγουν όσοι
«προσφεύγουν στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια περίθαλψη, όπου δεν υπάρχει σύστημα αναγγελίας επαγγελματικών νόσων από τους υγειονομικούς σχηματισμούς και τους ιατρούς καθώς και από τα νοσοκομεία».Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο από το 2003, όπως φαίνεται και στον Πίνακα 1, έχουν καταγραφεί 106 διαφορετικές περιπτώσεις οι οποίες επανεξετάζονται από τις επιτροπές στο χρόνο που αυτές ορίζουν. Αυτό, όπως σημειώνεται, έχει ως συνέπεια στοιχεία προηγούμενων ετών να επαναπροσδιορίζονται και να τροποποιούνται τα περιγραφικά τους μεγέθη, καθώς κάποια από αυτά τα περιστατικά χάνονται για διάφορους λόγους (όπως π.χ. η καταβολή σύνταξης αναπηρίας διά βίου, με αποτέλεσμα να μην επανέλθει για εξέταση στις επιτροπές του ΙΚΑ). Επειτα η καταγραφή γίνεται μόνο στην περίπτωση της διεκδίκησης σύνταξης αναπηρίας, με αποτέλεσμα να μην προσεγγίζονται άλλες επαγγελματικές νόσοι που έχουν μεν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων, αλλά δεν οδηγούν στην αναπηρία (μερική ή πλήρη).
Ο περιορισμένος χαρακτήρας των στοιχείων της έρευνας του ΙΚΑ φαίνεται αν συγκριθεί με την έρευνα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (βλέπε «Ρ» της 5.9.2008), σύμφωνα με την οποία 613.145 άτομα υπέφεραν από ασθένεια λόγω της εργασίας τους και 85.000 εργαζόμενοι είχαν ένα εργατικό «ατύχημα» μέσα στο 2007.
Κύριες αιτίες χημικοί παράγοντες και οικοδομές
Οι χημικοί παράγοντες (ανόργανες ενώσεις) και οι βιομηχανικοί παράγοντες (υλικά και προϊόντα) είναι οι συνηθέστεροι αιτιολογικοί παράγοντες έκθεσης στη νόσο και τα κατασκευαστικά - οικοδομικά υλικά το κυριότερο προϊόν έκθεσης στη νόσο με 38,7%, 21,7% και 31,1%, αντίστοιχα, σύμφωνα με την έκθεση για την περίοδο 2003-2008.
Στην έκθεση αναφέρονται συνοπτικά τα εξής στοιχεία για την ίδια περίοδο:
- Ως επί το πλείστον είναι ανειδίκευτοι εργάτες (41,5%) και ειδικευμένοι τεχνίτες (41,5%).
- Οι μεταποιητικές βιομηχανίες (49,1%) και οι κατασκευές (30,2%) είναι οι βασικές οικονομικές δραστηριότητες που απασχολήθηκαν.
- Οι περισσότεροι διεγνώσθησαν με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής (34,0%), μολυβδίαση (13,2%) και άσθμα (11,3%).
- Η μέση ηλικία που για τελευταία φορά εξετάστηκαν από επιτροπή είναι 58 έτη.
- Η μέση ηλικία πρώτης διάγνωσης είναι 51,3 έτη.
- Ο μέσος χρόνος παρακολούθησης είναι 6,6 έτη.
- 93 (87,7%) είναι άνδρες και 13 (12,3%) γυναίκες.
- Ως επί το πλείστον είναι ανειδίκευτοι εργάτες (41,5%) και ειδικευμένοι τεχνίτες (41,5%).
Δραματικά στοιχεία για το 2008
Για το 2008 καταγράφηκαν 21 περιπτώσεις επαγγελματικών νόσων, εκ των οποίων οι 2 εξετάστηκαν για πρώτη φορά κατά το έτος αναφοράς, ενώ οι 19 είναι παλαιότερες περιπτώσεις οι οποίες επανεξετάστηκαν κατά το 2008 με διαγνώσεις από το 1987 έως το 2006. (Γι' αυτό και στον Πίνακα 2 φαίνεται ο αριθμός των παρακολουθούμενων κατά έτος, που σημαίνει ότι κάποιοι απ' αυτούς έχουν καταγραφεί και σε άλλα προηγούμενα έτη. Αντίθετα στον Πίνακα 1 είναι ο αριθμός των νέων περιπτώσεων που καταγράφεται πια στην έρευνα. Μπορεί δηλαδή κάποιος να είχε προσφύγει στις επιτροπές παλιότερα, αλλά η προσωπική του καταγραφή να έγινε το 2008. Γι' αυτό για το 2008, ενώ τα πρωτοείσακτα περιστατικά είναι 2, στον Πίνακα 1 καταγράφονται 3, που σημαίνει ένταξη κάποιας περίπτωσης από προηγούμενα χρόνια).
Συνοπτικά τα στοιχεία για το 2008 έχουν ως εξής:
- Η ηλικία του συνόλου των ασφαλισμένων που καταγράφηκαν με επαγγελματική νόσο το 2008 κυμαίνεται από 30,5 έως 66,7 ετών με μέση ηλικία τα 57,0 έτη. Η μέση ηλικία κατά την πρώτη διάγνωση ήταν τα 49,7 έτη και το εύρος των ηλικιών κυμαινόταν από 28,1 έως 64,6 έτη.
- Ο χρόνος παρακολούθησης των περιπτώσεων είναι κατά μέσο όρο 6,2 έτη με εύρος παρακολούθησης από τέσσερις μήνες μέχρι και 21 έτη.
- Από τις 21 περιπτώσεις, 18 είναι άνδρες (85,7%), 13 περιπτώσεις (61,9%) είναι άνω των 55 ετών, ενώ οι 12 εξ αυτών είναι άνδρες.
- Σχετικά με τα βασικότερα επαγγέλματα των ασφαλισμένων αναφέρονται 10 (47,6%) περιπτώσεις που αφορούν σε ειδικευμένους τεχνίτες και 8 (38,1%) σε ανειδίκευτους εργάτες. Από τους 10 ασφαλισμένους με ειδικότητα ειδικευμένου τεχνίτη, 8 (80,0%) είναι έως 59 ετών, με βασικές διαγνώσεις μολυβδίαση και άσθμα. Επίσης 6 (60%) έχουν ποσοστό αναπηρίας επαγγελματικής νόσου πάνω από 50% και για 6 (60,0%) περιπτώσεις ο αιτιολογικός παράγοντας έκθεσης στη νόσο είναι κάποιος χημικός παράγοντας (ανόργανη ή οργανική ένωση). Από τους 8 ασφαλισμένους με ειδικότητα ανειδίκευτου εργάτη, 4 (50%) είναι πάνω από 60 ετών και 7 (87,5%) διεγνώσθησαν με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής. Πέντε (62,5%) έχουν ποσοστό αναπηρίας επαγγελματικής νόσου πάνω από 50% και για 6 (75%) περιπτώσεις ο αιτιολογικός παράγοντας έκθεσης στη νόσο είναι κάποιος χημικός παράγοντας (ανόργανη ή οργανική ένωση).
- Οι μεταποιητικές βιομηχανίες και οι κατασκευές αποτελούν τις βασικές οικονομικές δραστηριότητες που απασχολούνταν ο ασφαλισμένος. Από τους 11 ασφαλισμένους του κλάδου των μεταποιητικών βιομηχανιών, 9 (81,2%) είναι ειδικευμένοι τεχνίτες, για 5 (45,5%) περιπτώσεις ο αιτιολογικός παράγοντας έκθεσης στη νόσο αφορά σε χημικούς παράγοντες (ανόργανες ενώσεις), 6 (54,5%) έχουν ποσοστό αναπηρίας επαγγελματικής νόσου πάνω από 50% και 9 (81,8%) είναι έως 59 ετών. Από τους 8 ασφαλισμένους του κλάδου των κατασκευών και οι 8 είναι ανειδίκευτοι εργάτες, για 6 (75,0%) περιπτώσεις ο αιτιολογικός παράγοντας έκθεσης στη νόσο είναι κάποιος χημικός παράγοντας (ανόργανη ή οργανική ένωση), 5 (62,5%) έχουν ποσοστό αναπηρίας επαγγελματικής νόσου πάνω από 50% και 6 (75,0%) είναι άνω των 55 ετών.
- Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα με 8 (38,1%) περιπτώσεις, 7 εκ των οποίων (87,5%) αποδίδονται σε εργαζόμενους του κλάδου των κατασκευών. Επίσης 7 (87,5%) οφείλονται σε κάποιο χημικό παράγοντα (ανόργανη ή οργανική ένωση) και 6 (75,0%) έχουν ποσοστό αναπηρίας πάνω από 50%.
- Στο σύνολο των περιπτώσεων οι 8 (38,1%) έχουν ποσοστό αναπηρίας από 20% μέχρι 40% και οι υπόλοιπες 13 (61,9%) από 50% έως 80%. Εξι από τις 13 περιπτώσεις (46,2%) με ποσοστό πάνω από 50% διεγνώσθησαν με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, δύο με μολυβδίαση, ενώ οι υπόλοιπες πέντε είναι καρκίνος πνεύμονα, μεσοθηλίωμα, καρκίνος ουροδόχου κύστης, άσθμα και δηλητηρίαση από μαγγάνιο.
- Ο αιτιολογικός παράγοντας έκθεσης στη νόσο περιγράφεται ως χημικός (ανόργανες ή οργανικές ενώσεις) για 13 (61,9%) περιπτώσεις, εκ των οποίων οι 12 (92,3%) αφορούν σε ανειδίκευτους εργάτες ή ειδικευμένους τεχνίτες και οι 10 (76,9%) προκάλεσαν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής και μολυβδίαση.
Τέλος, όσον αφορά στο ακριβές προϊόν έκθεσης στη νόσο καταγράφηκαν 8 (38,1%) περιπτώσεις που η έκθεση στη νόσο οφείλεται σε κατασκευαστικά ή οικοδομικά υλικά. Επτά από αυτές τις περιπτώσεις αφορούν σε ανειδίκευτους εργάτες του κατασκευαστικού κλάδου που είχαν διάγνωση με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.
Γ. Μ.