Η επιστροφή των πάνω από 10 Νοτιοσουδανών υπουργών στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας κατέστη δυνατή μετά από συμφωνία στην οποία κατέληξαν στις 12/12/07 ο πρόεδρος του Σουδάν Ομάρ αλ Μπασίρ και ο αντιπρόεδρος (παράλληλα πρόεδρος του αυτόνομου Νότιου Σουδάν και ηγέτης του SPLM) Σάλβα Κιίρ Μαγιαρντίτ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του σουδανικού και του βρετανικού Τύπου, τα βασικά σημεία της συμφωνίας τους συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• Διορισμό Νοτιοσουδανών νέων υπουργών από τον αντιπρόεδρο Σάλβα Κιίρ, ο οποίος πριν ενάμιση μήνα απέπεμψε τους προκατόχους τους (όπως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και στέλεχος του SPLM, Λαμ Ακόλ, που παύθηκε από τα καθήκοντά του για απεμπόληση των θέσεων του κινήματος και «ευθυγράμμισή του» του με το Εθνικό Κόμμα Κογκρέσου, ιδιαίτερα όσον αφορά στο ζήτημα ειρήνευσης στη δυτική επαρχία, Νταρφούρ...).
• Χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση του σουδανικού στρατού (που υπακούει στον πρόεδρο Μπασίρ) και των ένοπλων δυνάμεων του SPLM (που δεν έχει πλήρως αποστρατιωτικοποιηθεί, ούτε έχει ακόμη ενσωματωθεί στο στρατό της χώρας) στις πλευρές των διοικητικών ορίων Βόρειου και Νότιου Σουδάν.
• Συγκρότηση μίας εθνικής επιτροπής με στόχο την επιτάχυνση της οδικής σύνδεσης ανάμεσα στον ανεπτυγμένο μουσουλμανικό Βορρά και τον αναπτυσσόμενο (λόγω του πολυετούς εμφύλιου) χριστιανικό και παγανιστικό ανιμιστικό Νότο.
• Συμβολική μεταφορά της διοικητικής πρωτεύουσας της χώρας από το Χαρτούμ στην Τζούμπα του σουδανικού Νότου, εκ περιτροπής, ανά τρίμηνο, στο πλαίσιο προσπαθειών εθνικής συμφιλίωσης.
• Χρηματοδότηση του συστήματος για την πραγματοποίηση απογραφής του πληθυσμού του Σουδάν, η οποία επαναπροσδιορίστηκε να ξεκινήσει τον Απρίλη του 2008 (έπειτα από συνεχείς κωλυσιεργίες, κυρίως από την πλευρά των ισλαμιστών του προέδρου Μπασίρ).

Ωστόσο, τα αδύναμα σημεία της συμφωνίας των Μπασίρ - Κιίρ δε βρίσκονται τόσο στα επιμέρους σημεία όσο στις ελλείψεις που αυτή αντιμετωπίζει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην παρούσα φάση επιλέχτηκε να μην επιλυθούν κρίσιμα ζητήματα, όπως π.χ. η πορεία της διαδικασίας εκδημοκρατικοποίησης, που θα παίξει κρίσιμο ρόλο στις πρώτες πολυκομματικές εθνικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 2009. Την περασμένη Κυριακή, ο Ατεμ Γκάρανγκ, αντιπρόεδρος της σουδανικής Εθνοσυνέλευσης (στέλεχος του SPLM), σημείωσε σε ομιλία του στο Κάιρο τις ανεπαρκείς προσπάθειες εκδημοκρατισμού καταγγέλλοντας: α) συνέχιση της κρατικής λογοκρισίας στον Τύπο, β) απαγωγές, κράτηση και βασανισμό υπόπτων - κυρίως υποστηριχτών της αντιπολίτευσης -χωρίς απαγγελία κατηγοριών, γ) καταπίεση και εξαναγκασμό γυναικών που δουλεύουν σε κρατικούς οργανισμούς να φορούν την ισλαμική μαντίλα, ανεξαρτήτως θρησκείας, δ) πολιτικο-κοινωνικές διακρίσεις και βία παρακρατικών ισλαμιστών εις βάρος φοιτητών και μαθητών που τολμούν να εκφέρουν διαφορετικές απόψεις από το πολιτικο-θρησκευτικό κατεστημένο που έχει φτιάξει χρόνια τώρα ο πρόεδρος Μπασίρ.

Αλλη μία σοβαρή έλλειψη στη συμφωνία των ηγετών Μπασίρ - Κιίρ αφορά τον (έως σήμερα ζητούμενο) ακριβή καθορισμό των διοικητικών ορίων Βορρά - Νότου και το ξαναμοίρασμα των κερδών που αποφέρει η εκμετάλλευση του πετρελαίου. Ζητήματα δηλαδή που υποτίθεται πως είχαν «λυθεί» με την ειρηνευτική συμφωνία του 2005 και τις μετέπειτα διαπραγματεύσεις...

Οι δύο Σουδανοί ηγέτες δεν μπόρεσαν, για παράδειγμα, να επιλύσουν τις διαφορές τους πάνω στην οριοθέτηση της (γεμάτης πετρέλαιο) περιοχής Αμπγέι (Abyei) που βρίσκεται στα όρια του Νότιου με το Βόρειο Σουδάν. Στο Αμπγέι έχουν σημειωθεί τα τελευταία δύο χρόνια αρκετά θερμά επεισόδια ανάμεσα στο σουδανικό στρατό και τους πρώην αντάρτες του Νότου, που ερίζουν για τα ανεκμετάλλευτα, ως επί το πλείστον, πετρέλαια της περιοχής. Η περίπτωση του Αμπγέι αντανακλά, με άλλα λόγια, την έντονη δυσπιστία που υπάρχει μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης του Χαρτούμ της αυτόνομης κυβέρνησης του Νότου. Αυτό επειδή η πρώτη βλέπει τα κέρδη του «μαύρου χρυσού» ως μέσο παράτασης ή ενίσχυσης της παραμονής της στην εξουσία που έχει καταχραστεί από τα τέλη της δεκαετίας του '80 και η δεύτερη σαν ευκαιρία ανάπτυξης του φτωχού Νότου που, παρά τα πρώτα δειλά βήματα, εξακολουθεί να στενάζει από την έλλειψη υποδομών αλλά και πόρων (ή ακόμη και της σωστής διαχείρισής τους...) ώστε να βελτιωθεί ουσιαστικά η ζωή του λαού της περιοχής. Παράλληλα, οι διαφορές ανάμεσα στις δύο πλευρές αντανακλούν τις αντιπαραθέσεις ξένων μεγάλων δυνάμεων (π.χ. ΗΠΑ, Βρετανία, Κίνα, Ινδία κ.ά.) που κοντράρονται κάθε τόσο -π.χ. με αφορμή την κατάσταση των προσφύγων στο Νταρφούρ...- προσβλέποντας στο μεγαλύτερο, δυνατό, μερίδιο από την πίτα των πετρελαίων και του άλλου ορυκτού πλούτου του Σουδάν...

Συνεπώς, η επάνοδος των στελεχών του SPLM στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας και η τελετή υπουργοποίησης και ορκωμοσίας τους την ερχόμενη Πέμπτη δε θα φέρει την «άνοιξη». Οι έως τώρα παλινωδίες του προέδρου Μπασίρ και τα κωλύματα που προβάλλει κάθε τόσο γύρω από κρίσιμα ζητήματα εφαρμογής της ειρηνευτικής συμφωνίας του 2005 δείχνουν πως δεν είναι πραγματικά διατεθειμένος να φύγει από την εξουσία, όταν του δείξει ο λαός την πόρτα... Ιδιαίτερα τώρα που αυγατίζουν τα κέρδη και από την αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και από την τρελή κούρσα ανόδου της τιμής του «μαύρου χρυσού» στις διεθνείς χρηματαγορές. Γι' αυτό και δεν ήταν «ρητορικό πυροτέχνημα» η απειλή που εκτόξευσε πριν μερικές βδομάδες ο Μπασίρ κατά των πρώην ανταρτών του Νότου, λέγοντας - σε συνέδριο του κόμματός του - πως τάχα δεν τον επιδιώκει, αλλά φροντίζει να είναι ήδη έτοιμος για σύρραξη...