Στα τρία προηγούμενα σημειώματά μου, προσπάθησα να περιγράψω το τι ακριβώς πρέπει να καταλαβαίνουμε, όταν ακούμε τον όρο «παγκοσμιοποίηση». Και για να επιχειρήσω αυτήν την περιγραφή, χρησιμοποίησα αναφορές που σχετίζονται με την ιστορία, τον πολιτισμό και τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε περιοχές του κόσμου. Αυτές, βέβαια, οι αναφορές είχαν γενικό χαρακτήρα και δεν ήταν δυνατό να εξαντλήσουν το περιεχόμενο του όρου. Ωστόσο, μας οδηγούσαν και σε άλλα πεδία, όπου τα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης είναι πιο ορατά. Και μια τέτοια επεξεργασία του όρου γίνεται τα τελευταία 30 περίπου χρόνια από μαρξιστές ιστορικούς και οικονομολόγους. Και αναφέρομαι σε μια επεξεργασία, που προσπαθεί να εντοπίσει τα στοιχεία εκείνα, πάνω στα οποία είναι δυνατό να θεμελιωθεί ένα συμπέρασμα, που θα μας αποκαλύπτει το νόημα, αλλά και τις επιδράσεις που ασκεί η «παγκοσμιοποίηση», όταν αυτή διαμορφώνεται με βάση τις οικονομικές και πολιτιστικές στρατηγικές μιας μεγάλης παγκόσμιας δύναμης.

Ετσι, σήμερα, είναι λάθος και αποπροσανατολιστικό να αντιλαμβανόμαστε την παγκοσμιοποίηση ως ένα ιστορικά αναπόφευκτο πλαίσιο, όπου οι λαοί, αξιοποιώντας τις δυνατότητές τους, οικονομικές και πολιτιστικές, θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες ενός υγιούς ανταγωνισμού. Θα μπορούσαν να διαμορφώσουν τους όρους, με τους οποίους το παγκόσμιο σύστημα θα εξασφάλιζε τις δυνατότητες μιας ισόρροπης επανατροφοδότησης. Και το πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι αυτοί που διαμορφώνουν τα στοιχεία της παγκοσμιοποίησης δεν έχουν τη διάθεση να αξιοποιήσουν ισότιμα τις δυνατότητες που εμπεριέχονται μέσα στα επιμέρους εθνικά δεδομένα. Αυτό σημαίνει πως η παγκοσμιοποίηση, ως ένα στρατηγικό πρόγραμμα, όπως αυτό αναπτύσσεται στο πλαίσιο της ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ, με κανένα τρόπο δε φαίνεται να θεμελιώνεται σε δεδομένα ισοτιμίας και ισόρροπης ανάπτυξης. Κι αυτό μπορούμε να τα καταλάβουμε, μόνον όταν την εκδήλωση των τάσεων για την εγκατάσταση ενός συστήματος παγκόσμιων σχέσεων και, μάλιστα, με βάση τα συμφέροντα μιας μεγάλης δύναμης, τη θεωρήσουμε ως μια βασική αρχή ενός νέου ιμπεριαλισμού. Φυσικά, όλοι αυτοί οι όροι που αναλαμβάνουν να καλύψουν δραστηριότητες, που μας ξαναγυρίζουν πίσω, εφιαλτικά πίσω, δυστυχώς, δε γίνονται κατανοητοί από το λαό. Και όχι μόνο δε γίνονται κατανοητοί (στο κάτω - κάτω, αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με μια πλατιά αναλυτική ενημέρωση), αλλά επιβάλλουν μια επικίνδυνη μορφή εξοικείωσης, με ό,τι συνεπάγονται οι δραστηριότητες που οι όροι αυτοί καλύπτουν. Δεν είναι υπερβολή, αν ισχυριστώ ότι σήμερα, όλο και πιο συχνά, ακούμε να χρησιμοποιείται ο όρος «παγκοσμιοποίηση», με την έννοια της οικοδόμησης ενός νέου κόσμου, όπου οι λαοί θα ζούνε ειρηνικά, κάτω από τη φροντίδα ενός «πανάγαθου» νου και μέσα σε σχέσεις αδελφοσύνης και οικονομικής ηρεμίας, ίσως ευκαιριών και δίκαια μοιρασμένων δυνατοτήτων. Οχι, και το λέω αυτό, γιατί η Ιστορία δε μας το διδάσκει αυτό. Αντίθετα, μας διδάσκει πως μέσα σε ένα σύστημα, όπου οι λαοί και οι πολιτισμοί τους, τα εθνικά τους χαρακτηριστικά και οι προοπτικές τους αποφασίζουν να αναπτυχθούν κάτω από συνθήκες ανταγωνισμού, οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. Και όχι μόνο οι συγκρούσεις, αλλά και οι αφανισμοί.

Γιατί, λοιπόν, η σύγχρονη μορφή της «παγκοσμιοποίησης» να έχει διαφορετικό χαρακτήρα; Γιατί σήμερα οι εθνικές οικονομίες, οι πολιτισμοί και οι επιμέρους προοπτικές να έχουν τη δύναμη, για να αντισταθούν και με κάποιο τρόπο να αποφύγουν τη σύγκρουση και τον αφανισμό; Γιατί, με άλλα λόγια, οι σύγχρονες παγκόσμιες σχέσεις να αναπτύσσονται ομαλά και με ευνοϊκότερους όρους; Φυσικά, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε με θετικό τρόπο, να πούμε, δηλαδή, ναι, σήμερα υπάρχει η δυνατότητα της αντίστασης. Υπάρχουν, με άλλα λόγια, μηχανισμοί, που θα μπορούσαν να μετατρέψουν τον αναγκαστικό συγχρωτισμό των λαών μέσα στο πλαίσιο ανταγωνιστικών τάσεων ως «συνύπαρξη» δημιουργική και προπαντός ειρηνική. Αυτό, όμως, μπορεί να γίνει μόνον όταν οι λαοί το θελήσουν. Οταν, δηλαδή, αντιληφθούν έγκαιρα πως δεν είναι για το συμφέρον τους η απόφαση «άλλων», ισχυρότερων και πλουσιότερων, να αναλάβουν τη φροντίδα της δικής τους της τύχης. Γιατί αυτό σημαίνει «Παγκοσμιοποίηση»: Να εμπιστεύομαι το προσωπικό μου ανήξερο και αδιάφορο «πρόβατο» στη φύλαξη ενός πανάθλιου και μόνιμα πεινασμένου λύκου.