Σήμερα, πέρα από την Αττική, προστίθενται όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας που χαρακτηρίζονται «ανοχύρωτες», αφού στη ζέστη ασφυκτιούν, στο χιόνι παραλύουν, στο σεισμό καταστρέφονται, σκοτώνονται και στη βροχή πνίγονται.

Σε κάθε βροχή γινόμαστε μάρτυρες εκτεταμένων καταστροφών από πλημμύρες.

Ανθρώπινες ζωές χάνονται, περιουσίες εξαφανίζονται, εγκαταστάσεις, δίκτυα και έργα υποδομής παθαίνουν ανεπανόρθωτες ζημιές.

Οταν βρέχει δε σκεφτόμαστε πού θα γίνουν οι καταστροφές, αλλά, ακόμη χειρότερα, τι καταστροφές θα γίνουν σε συγκεκριμένα σημεία.

Σήμερα, πολλές αστικές περιοχές πλήττονται συχνά από πλημμύρες, ακόμη και σε μικρές σχετικά βροχοπτώσεις (μικρής έντασης και διάρκειας) και είναι βέβαιο ότι θα θρηνήσουμε πολλές ανθρώπινες ζωές και θα υποστούμε τεράστιες οικονομικές ζημιές, αν δεν πάρουμε, έστω και την τελευταία αυτή στιγμή, ουσιαστικά μέτρα για τη θωράκισή τους, καθώς και των γύρω περιοχών.

Σε πολλές περιοχές τα υφιστάμενα έργα αποχέτευσης ομβρίων και οι υφιστάμενες μελέτες, είναι ανεπαρκείς και δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί την τελευταία δεκαετία. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι παροχές ομβρίων λόγω ανεπάρκειας - ανυπαρξίας δικτύων, αυξημένου όγκου λόγω αλλαγής χρήσεων γης, εμποδίων κλπ. δεν καταλήγουν στους φυσικούς τους αποδέκτες (θάλασσα, ποτάμια, χείμαρροι) ή στους βασικούς συλλεκτήρες ομβρίων, με αποτέλεσμα γενικά ολόκληρες περιοχές μπορούν να χαρακτηριστούν, σε ό,τι αφορά τις πλημμύρες, αθωράκιστες.

Σε πολλές περιπτώσεις, κατασκευασμένα βασικά έργα ομβρίων δεν έχουν ολοκληρωθεί (παραμένουν τυφλά) και δεν είναι εναρμονισμένα με τα διάφορα έργα υποδομής (οδοποιία, λιμενικά, κοινής ωφέλειας), με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται στο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν. Ακόμα χειρότερα, η κατασκευή τους σε αρκετές των περιπτώσεων μεγιστοποιεί καταστάσεις πλημμυρών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, από την άποψη αυτή, μπορούν να αναφερθούν π.χ. στην Αττική οι εγκλωβισμένες χαμηλές περιοχές στο Φαληρικό Ορμο, μεταξύ των υπερυψωμένων Κηφισό, Ιλισό, Λεωφόρο Ποσειδώνος.

Επίσης, διάφοροι φορείς έχουν κατασκευάσει, σημαντικά έργα (Αττική Οδός, Λ. Κηφισού, Λ. Υμηττού, Διεθνές Αεροδρόμιο στα Σπάτα, Ιππικό Κέντρο Μαρκοπούλου), ή κατασκευάζουν (προαστιακός σιδηρόδρομος, τραμ, ανάπλαση παράκτιων περιοχών Σαρωνικού), τα οποία επηρεάζουν καθοριστικά την αντιπλημμυρική προστασία ολόκληρων περιοχών της Αττικής, αφού δεν είναι ενταγμένα σε έναν συνολικό σχεδιασμό αντιπλημμυρικής προστασίας, με αποτέλεσμα να γίνονται αιτία για πλημμυρικά φαινόμενα.

Τέλος, βασικά αντιπλημμυρικά έργα της δεκαετίας του 1955 - 1965 εκτελέστηκαν με μελέτες του 1934, ενώ μέχρι πρότινος προγραμματίζονταν και εκτελούνται έργα με προβλέψεις (υδρολογικά στοιχεία κλπ.) και μελέτες της εποχής του 1960 - 1980 και μάλιστα με νοοτροπία και γνώσεις που πλέον έχουν ξεπεραστεί.

Οι άμεσες πιεστικές αποχετευτικές ανάγκες είχαν επιβάλει στο παρελθόν την αντιμετώπιση αποχετευτικών έργων σχεδόν αποκλειστικά μόνο εντός των κατοικημένων περιοχών. Σήμερα, όμως, η μεγάλη και απρογραμμάτιστη επέκταση των πόλεων, σε συνδυασμό με την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, των περιοχών (κατάργηση φυσικής ανοιχτής κοίτης ρεμάτων, πυρκαγιές, αποψίλωση δασών, λατομεία, σταδιακή εγκατάλειψη αγροτικής γης, παράκτιες επιχώσεις και έργα) οδηγούν στην ανάγκη αντιμετώπισης του συνολικού προβλήματος των πλημμυρών, με μέτρα που πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο στις κατοικημένες περιοχές, όσο και εκτός αυτών. Επίσης, η ανεπίτρεπτη αλλά συνεχής και απρογραμμάτιστη μεταβολή των γενικότερων πολεοδομικών συνθηκών επιβάλλουν άμεσα και στη συνέχεια την ανά χρονικά διαστήματα επανεξέταση των συνθηκών λειτουργίας όλων των αποχετευτικών έργων, ώστε να ελέγχεται κατά πόσον ισχύουν οι αρχικές βασικές παραδοχές και να γίνονται οι απαραίτητες αναθεωρήσεις και προσαρμογές ως προς τις υφιστάμενες συνθήκες και τις υπάρχουσες προβλέψεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το έργο του Κηφισού, όπου οι παραδοχές του αρχικού σχεδιασμού του δεν έχουν απλά ανατραπεί, αλλά ουδεμία σχέση έχουν με την εξέλιξη που ακολούθησε.

Κάποιοι διατείνονται ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε συχνότερες και εντονότερες βροχοπτώσεις. Τα στατιστικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι βροχές, σε συχνότητα και ποσότητα, δε διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές που έπεφταν στις διάφορες περιοχές π.χ. της πρωτεύουσας. Αντίθετα, έχουν πολλαπλασιαστεί τα μπαζώματα των ρεμάτων και η μετατροπή αγροτικής και δασικής γης, ακόμη και δάσους, σε οικιστική, με συνέπεια να επιταχύνεται η απορροή από τις υψηλές (ανάντη) περιοχές προς τις χαμηλότερες (κατάντη) και να παρατηρούνται με μεγαλύτερη συχνότητα τα πλημμυρικά φαινόμενα. Πιο συγκεκριμένα, στην Αττική τετραπλασιάστηκαν οι ποσότητες νερού που πρέπει να διοχετευτούν στους τελικούς αποδέκτες (ενώ παλιότερα το 80% του νερού της βροχής πήγαινε στο έδαφος και το 20% πήγαινε στη θάλασσα, τώρα τα ποσοστά αυτά έχουν αντιστραφεί). Παράλληλα, έχει τριπλασιαστεί η ταχύτητα απορροής των νερών, αφού η μέση τιμή του συντελεστή απορροής κυμαίνεται μεταξύ 0,25 και 0,30 για εξωαστικές περιοχές, ενώ φτάνει από 0,90 έως 0,95 στις πυκνά δομημένες περιοχές.

Η διάχυση αρμοδιοτήτων είναι και αυτή μία από τις αιτίες των πλημμυρών. Η ευθύνη αυτή «γλιστράει», όπως το νερό π.χ. στην Αττική, ανάμεσα σε 5 - 6 υπουργεία, νομαρχίες, σε δεκάδες δήμους, κοινότητες και 3.500 υπηρεσίες.

Ολα αυτά σημαίνουν ότι: Οι θάνατοι, οι καταστροφές δεν είναι το μοιραίο αποτέλεσμα μιας μεγάλης βροχής. Είναι το φυσικό επακόλουθο μιας πολιτικής που υποτάσσει τη ζωή, το συλλογικό συμφέρον των εργαζομένων στους νόμους του κέρδους.

Πιστεύουμε ότι αποτελούν προσβολή στη νοημοσύνη του λαού οι τυπικά επαναλαμβανόμενες δηλώσεις των εκπροσώπων όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων (αφού έχουν κοινή κατεύθυνση και δράση) για δήθεν προγραμματισμό και κατασκευή έργων, όταν:

• Προώθησαν και προωθούν συνειδητά την αλόγιστη επέκταση των πόλεων προς όφελος των κερδοσκόπων.

Σήμερα, αν κτιστούν τα νόμιμα οικόπεδα με το συντελεστή που επιτρέπεται γι' αυτά στην Αττική, μπορεί να κατοικήσουν πάνω από 15 εκατομμύρια άνθρωποι.

Ακόμη χειρότερα, αυτές οι επεκτάσεις των σχεδίων πόλης έγιναν χωρίς την εξασφάλιση των αναγκαίων έργων υποδομής.

• Επέτρεψαν, νομιμοποίησαν την καταπάτηση, την κάλυψη των ρεμάτων, το κτίσιμο σ' αυτά, ή για κυκλοφοριακούς λόγους.
• Νομιμοποίησαν την αυθαίρετη δόμηση.
• Αντί για προστασία και ανάπτυξη του δασικού πλούτου, νομοθέτησαν δασοκτόνα νομοθεσία, με βάση την καταστροφική αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος κατά το 2001.

Εξαιρούν από τις αναδασώσεις τεράστιες καμένες περιοχές. Δάση προσφέρονται για εκμετάλλευση στο κεφάλαιο (στα καζίνο και σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας).

• Αντί για την προστασία των ελεύθερων χώρων, προχώρησαν στην τσιμεντοποίησή τους, αλλά και σχεδιάζουν κτίσιμο σ' αυτούς ολόκληρων πόλεων (όπως π.χ. στο Ελληνικό) ή γηπέδων (Γουδί). Οι χώροι των στρατοπέδων που απομακρύνονται δίνονται αντιπαροχή.

Οι προβαλλόμενες σαν δεσμεύσεις έχουν χάσει κάθε έννοια, αφού:

Τα όποια έργα προστασίας από πλημμύρες:

• Είναι μηδαμινά σε σχέση με τα απαιτούμενα.
• Είναι αποσπασματικά, δεν εντάσσονται σε ένα ενιαίο δεσμευτικό πρόγραμμα με μακροχρόνιο ορίζοντα.
• Κατασκευάζονται με προδιαγραφές που δεν ικανοποιούν τις ανάγκες του λαού, αλλά τα συμφέροντα και κέρδη εργολάβων με καταστροφικές συνέπειες.

Είναι απαράδεκτο να γίνεται προγραμματισμός, υποτίθεται, για ένα συνολικό σχεδιασμό αντιπλημμυρικής προστασίας, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αποκτηθείσα πείρα από τη μέχρι τώρα λειτουργία των αντιπλημμυρικών έργων που έχουν εκτελεστεί, χωρίς εκσυγχρονισμό της νοοτροπίας του σχεδιασμού, χωρίς ύπαρξη έγκυρων υδρολογικών, γεωλογικών, εδαφοτεχνικών και σεισμολογικών στοιχείων και χωρίς εφαρμογή της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και τεχνολογίας.

Η αναφορά στο κόστος των έργων αναδεικνύει την αδιαφορία για τη ζωή, την περιουσία των εργαζομένων.

Οταν: Το κόστος της αντιπλημμυρικής προστασίας είναι μικρότερο από τις δαπάνες για την αποκατάσταση των ζημιών.

Και είναι σαφώς μικρότερο από τη γενικότερη δαπάνη αντιμετώπισης των καταστροφικών επιπτώσεων από τις πλημμύρες.

• Οταν χαρίζονται τεράστια ποσά στο μεγάλο κεφάλαιο, σπαταλιούνται σε έργα βιτρίνας και όχι σε προτεραιότητες που επιβάλλουν οι ανάγκες.

Και είναι γνωστό ότι οι δημόσιες επενδύσεις κατευθύνονται σε έργα που επιβάλλονται και εξυπηρετούν πολυεθνικές, υπηρετούν επιλεξιμότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και άλλων ονομαζόμενων εθνικών στόχων.

Για την πλήρη θωράκιση της Αττικής π.χ. από τις πλημμύρες, απαιτείται να εκτελεστούν έργα συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε πρόσφατα σε ημερίδα του ΤΕΕ ο καθ' ύλην αρμόδιος υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ. Οπως, όμως, ομολόγησε ο ίδιος - και φάνηκε από την κατάθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2005 - υπάρχει αδυναμία εξεύρεσης των απαραίτητων κονδυλίων, αφού από την κυβέρνηση θεωρούνται σπουδαιότερες άλλες προτεραιότητες, (όπως για παράδειγμα τα προγράμματα για την «εξέλιξη της επιχειρηματικότητας»...).

Σε κάθε βροχή, σε κάθε πλημμύρα γίνεται φανερή.

• Η έλλειψη σχεδίου για την άμεση εκτέλεση δράσεων που θα μπορούσαν να προλάβουν και να περιορίσουν τις συνέπειες αντίστοιχων φαινομένων.
• Η έλλειψη συντονισμού οργάνων και φορέων, η απουσία οργάνου που μπορεί να πάρει άμεσες αποφάσεις.
• Η έλλειψη τεχνικού εξοπλισμού σε περιοχές με σοβαρά και κρίσιμα προβλήματα.
• Η έλλειψη ανθρώπινου και ειδικευμένου δυναμικού σε πολλές υπηρεσίες.

Σε κάθε πλημμύρα αναδεικνύεται η ανάλγητη πολιτική των κυβερνήσεων απέναντι στους πληγέντες, με ελάχιστες αποζημιώσεις και μέτρα.

Εμείς, κάθε φορά, σε καταστροφές που γίνονται από διάφορα φαινόμενα και από πλημμύρες, καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα επούλωσης των πληγών.

Ομως δε σταματάμε εκεί.

Προτείνουμε ολόκληρη σειρά μέτρων, τα οποία πρέπει να ληφθούν, για να περιοριστούν να μην επαναληφθούν αντίστοιχα φαινόμενα και καταστροφές.

Για την αντιπλημμυρική προστασία είναι επιτακτικά αναγκαίο:

1. Να ολοκληρωθεί από τα αρμόδια υπουργεία και φορείς (ΥΠΕΧΩΔΕ, Υπ. Γεωργίας, ΕΥΔΑΠ, κλπ.) και να δημοσιοποιηθεί ύστερα και από γνώμη, τουλάχιστον των αρμόδιων Επιμελητηρίων (ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ) και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ένας συνολικός και επικαιροποιημένος σχεδιασμός για τη συνολική και ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ενας τέτοιος σχεδιασμός πρέπει να παίρνει υπόψη του τα νέα υδρολογικά δεδομένα σε κάθε περιοχή, όπως:

• Την αυξημένη απορροή των ομβρίων, λόγω μείωσης της δασοκάλυψης από πυρκαγιές, καταπατήσεις, κλπ.
• Την αυξημένη, επίσης, παροχή φερτών υλών.
• Τη συντελεσθείσα περαιτέρω μείωση της διατομής των φυσικών ρεμάτων ή την πλήρη εξαφάνισή τους.
• Την κάλυψη ελεύθερων επιφανειών με δρόμους, κατοικίες ή άλλες κατασκευές, λόγω επεκτάσεων, αυθαίρετης δόμησης, κλπ.
• Την κατασκευή των διάφορων τεχνικών έργων.

Ο σχεδιασμός πρέπει να έχει μακρύ χρονικό ορίζοντα προβλέψεων. Θα πρέπει να περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων για δασοκαλύψεις, απαγορεύσεις επεκτάσεων, ορθολογικών χρήσεων γης, διάνοιξη ρευμάτων, μικρά φράγματα κατακράτησης φερτών υλών, τοπικά έργα εκτροπής υδάτων, κλπ. Συνολική διαχείριση των υδρολογικών λεκανών, των χειμάρρων από τις πηγές, δασοτεχνικά έργα διευθέτησης της κοίτης τους.

Θα πρέπει να στηρίζεται σε πλήρη γνώση της υφιστάμενης κατάστασης.

Να είναι δυναμικό.

Να επανεξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

2. Να καθοριστεί εύλογο και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα κατασκευής των αντίστοιχων έργων, με ιδιαίτερη έμφαση στην ιεράρχησή τους. Χωρίς αυτό τα όποια έργα χάνουν, σε μεγάλο ποσοστό, την αξία τους και λειτουργούν αποσπασματικά.

Θα περιέχει χρονικές δεσμεύσεις για υλοποίηση όλων των κατευθύνσεων για την πολεοδομία, τη χρήση των ελεύθερων χώρων, τις χρήσεις γης, τις αναδασώσεις, την προστασία του δασικού πλούτου, κλπ.

Τη λήψη όλων των απαιτούμενων νομοθετικών μέτρων.

3. Δέσμευση των απαιτούμενων αντίστοιχων κονδυλίων με σαφή καταγραφή τους στους προϋπολογισμούς του κράτους.

4. Είναι φανερό ότι ένας τέτοιος σχεδιασμός απαιτεί την ύπαρξη ενός φορέα που, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή των όποιων υπουργείων ή άλλων οργανισμών, θα έχει την ευθύνη και τη λήψη αποφάσεων και μέτρων ώστε:

• Να τηρηθεί αυστηρά η επιβαλλόμενη χρονική ιεράρχηση των έργων διευθέτησης και αντιπλημμυρικής προστασίας.
• Να περιφρουρηθούν από την επίσημη και ανεπίσημη αυθαιρεσία τα έργα που εκτελούνται, ώστε να μην επιστρέψουμε στην αρχική κατάσταση.
• Να εκτελεστεί ενιαία και όχι αποσπασματικά το σύνολο των έργων.
• Να κατασκευαστούν τα έργα με τις επιβαλλόμενες επιστημονικές μεθόδους, όπως επισημαίνεται από τους ειδικούς επιστήμονες π.χ. η αναγκαιότητα κατασκευής των έργων από τα κατάντη προς τα ανάντη. Τα όποια έργα κατασκευάζονται να εναρμονίζονται με το περιβάλλον και να βοηθούν στην προστασία από τις πλημμύρες, αλλά και τη σωστή διαχείριση του υδατικού δυναμικού της περιοχής. Ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός των αντιπλημμυρικών έργων αποτελεί άμεση ανάγκη και θα πρέπει να εναρμονίζεται με την ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων. Επίσης, όπως δείχνει η σύγχρονη διεθνής εμπειρία, σε όσες περιπτώσεις αυτό είναι δυνατόν, θα πρέπει να γίνονται προσπάθειες για την επαναφορά των υδατορεμάτων που έχουν διευθετηθεί στη φυσική τους κατάσταση.

5. Πέρα από τα μέτρα αυτά, είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός επικαιροποιημένου και αξιόπιστου σχεδίου που διαμορφώνεται με τη συμμετοχή της ΤΑ, των επιστημονικών, συνδικαλιστικών και παραγωγικών φορέων. Ενα σχέδιο δράσης που μπορεί να εφαρμόζεται κατά διοικητική περιφέρεια με την εμφάνιση αντίστοιχων φαινομένων.

6. Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου δράσης βρίσκεται στην ευθύνη των περιφερειακών αρχών σε κάθε διοικητική περιφέρεια της χώρας. Οι αρχές αυτές είναι απαραίτητο: Να έχουν στη διάθεσή τους το σύνολο του σχεδιασμού και τη δυνατότητα λήψης άμεσων μέτρων.

• Να διατίθενται σ' αυτές όλα τα μέσα της περιοχής, τεχνικό και ανθρώπινο δυναμικό των Δημοσίων Υπηρεσιών, της αυτοδιοίκησης και των ιδιωτών.
• Να αποφασίζει για τις επιμέρους ενέργειες και για συνολικές επεμβάσεις.

7. Είναι απαραίτητο να επισημανθεί ότι πέρα από τα μέτρα αυτά απαιτούνται εδώ και τώρα βραχυπρόθεσμα μέτρα, έργα, παρεμβάσεις που θα περιορίζουν τουλάχιστον τις επιπτώσεις από αντίστοιχα φαινόμενα.

Προστασία κάθε ελεύθερου χώρου, μεγάλου ή μικρού. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην τσιμεντοποίηση των ελεύθερων χώρων στο όνομα των κερδών του κεφαλαίου.

Αγωνιζόμαστε για την απόκτηση νέων ελεύθερων χώρων.

Επισημαίνουμε την ανάγκη για:

Τη μείωση των αδιαπέρατων επιφανειών. Είμαστε αντίθετοι στο τσιμεντάρισμα των πλατειών, των ακάλυπτων χώρων των πολυκατοικιών, των αυλών των σχολείων κλπ.

Κατασκευή διαπερατών ή ημιπερατών πεζοδρομίων.

Κατασκευή και ολοκλήρωση των δικτύων ομβρίων στις πόλεις, αλλά και συντήρησή τους, μόνιμο καθαρισμό από φερτά υλικά.

Ειδικά μέτρα, για τις καταλήψεις της κοίτης χειμάρρων, τις παράνομες συνδέσεις, τον καθαρισμό των χειμάρρων.

Οσο δεν εφαρμόζονται τα παραπάνω, όσο συνεχίζεται η ίδια πολιτική, οι καταστροφές θα επαναλαμβάνονται.

Η συχνά χρησιμοποιούμενη φράση ότι πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε με τις βροχές και τις πλημμύρες, για μας αποκτά ένα διαφορετικό περιεχόμενο. Δε συνηθίζουμε. Δεν αποδεχόμαστε τις καταστροφές. Απαιτούμε, διεκδικούμε την οργάνωση της ζωής μας, τα κτίρια, την πόλη μας, ώστε ακόμη και όποια απρόβλεπτα φαινόμενα, να έχουν τις μικρότερες δυνατές συνέπειες.

Σ' αυτή την κατεύθυνση, θα απαιτήσουμε τη στήριξη της επιστημονικής έρευνας, την ενίσχυσή της με μέσα και προσωπικό. Θα αξιοποιήσουμε και τις επιστημονικές μελέτες, για να αναδείξουμε τα προβλήματα τόσο στην Αττική, όσο και σε ολόκληρη τη χώρα.

Η ενεργοποίηση, η κινητοποίηση και η διεκδικητική δράση των εργαζομένων σε κάθε περιοχή μπορεί να επιβάλει τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία της ζωής και της περιουσίας τους.

Ομως, είναι φανερό ότι και το πρόβλημα των πλημμυρών, όπως και τα υπόλοιπα θέματα που αφορούν στην ποιότητα ζωής και τις ανάγκες των εργαζομένων, είναι πρόβλημα βαθιά πολιτικό.

Απαιτεί μια άλλη πολιτική. Απαιτεί κεντρικό σχεδιασμό και αντιμετώπιση. Απαιτεί λαϊκή εξουσία και οικονομία.