Το ίδιο έργο, όμως, όπως αποτυπώνεται και στα τεχνικά τεύχη της δημόσιας διακήρυξης, δεν μιλά για «μια κάμερα που γράφει πινακίδες», αλλά για σύστημα οπτικών αισθητήρων που συνδέεται με «παρακολούθηση ασφάλειας κρίσιμων υποδομών και πολιτών» και λειτουργεί με Τεχνητή Νοημοσύνη. Το εν λόγω σύστημα καμερών περιλαμβάνεται στην πρόταση που κατέθεσε το 2022 ο δήμος Ιωαννιτών σε πρόγραμμα της «Κοινωνίας της Πληροφορίας» του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και αφορούσε 17 δήμους της χώρας με πληθυσμό άνω των 100 χιλιάδων κατοίκων.
Το μοτίβο είναι γνωστό: Το αστικό κράτος προχωρά αντίστοιχα σχέδια συνολικά, όπως με τις 1.300 «έξυπνες» κάμερες στην Αττική και το νέο πληροφοριακό σύστημα που θα «μαζεύει» δεδομένα και θα βεβαιώνει ψηφιακά παραβάσεις, στήνοντας έναν ακόμη εισπρακτικό μηχανισμό. Με άλλα λόγια: Πρόστιμα και «πειθαρχία» με ψηφιακά μέσα, μαζί με υποδομές που ανοίγουν δρόμο για γενικευμένη παρακολούθηση της καθημερινής ζωής.
Υπενθυμίζεται η επισήμανση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην «ανοιχτή δημόσια διαβούλευση για τη βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού 2020 - 2025» ότι «τα δεδομένα που θα παράγονται από τους αισθητήρες (κάμερες) θα είναι διαθέσιμα ανοιχτά σε πραγματικό χρόνο από εθνική υποδομή αποθετηρίου (...) με σκοπό την αξιοποίησή τους από τρίτους...». Δηλαδή, ο σχεδιασμός αφορά τη δημιουργία πανελλαδικής βάσης δεδομένων, στην οποία θα έχουν πρόσβαση μεταξύ άλλων και ιδιωτικές εταιρείες, που διαχειρίζονται εμπορικές εφαρμογές.
Η χωροθέτηση που εγκρίθηκε από τα όργανα του δήμου δείχνει πυκνή παρουσία καμερών στον άξονα της Αβέρωφ (Ρολόι, Αβέρωφ - Μητροπόλεως, Αβέρωφ - Κουντουριώτη - Γιοσέφ Ελιγιά), καθώς και σε σημεία όπως το Δικαστικό Μέγαρο και η Πυρσινέλλα 20. Πρόκειται για το κέντρο της πόλης. Τα σημεία που έχουν επιλεγεί δεν είναι «ουδέτερα» για την κοινωνική και πολιτική ζωή: Είναι οι πιο πολυσύχναστοι άξονες, με διασταυρώσεις που σηκώνουν μεγάλο κυκλοφοριακό φορτίο και έχουν επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο τα τελευταία χρόνια από τις εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στο πλαίσιο της «τουριστικής αξιοποίησης» του κέντρου.
Ενα κέντρο που αλλάζει ραγδαία, με αλλαγές χρήσης ακινήτων που διώχνουν τους μόνιμους κατοίκους προς όφελος της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αποστειρώνοντας την περιοχή από κάθε τι που θυμίζει λειτουργική, φιλόξενη πόλη για τους κατοίκους της. Πάνω σε αυτήν την κατεύθυνση στήνεται ένα εκτεταμένο δίκτυο εμπορευματοποίησης της στάθμευσης, που ξεκινά από το κέντρο και απλώνεται έως τις γειτονιές. Την ίδια στιγμή, τα πραγματικά προβλήματα (δρόμοι γεμάτοι λακκούβες, ελάχιστοι οργανωμένοι δημόσιοι χώροι στάθμευσης, αραιό δίκτυο μέσων μεταφοράς) μένουν στην άκρη - είτε γιατί «κοστίζουν», είτε γιατί έτσι ανοίγει ο δρόμος για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Ετσι οι κάμερες προβάλλονται ως «φτηνή λύση» για κράτος και δήμους: Λίγες συσκευές - πολλά «ραβασάκια» - και μαζί, μόνιμη υποδομή καταγραφής.
Ταυτόχρονα, η χωροθέτηση των «έξυπνων» καμερών δημιουργεί ένα «κορδόνι» επιτήρησης. Δεν είναι «μια κάμερα κάπου» - είναι πλέγμα πάνω σε τμήμα της κλασικής διαδρομής των κινητοποιήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι οι «έξυπνες κάμερες» τοποθετούνται έτσι ώστε να κυκλώσουν τον χώρο των συγκεντρώσεων του Εργατικού Κέντρου. Σε απόσταση περίπου 130 μέτρων στην Αβέρωφ, ανάμεσα στις διασταυρώσεις Μητροπόλεως/Ανεξαρτησίας και Κουντουριώτη/Γιοσέφ Ελιγιά, οι κάμερες θα έχουν πλήρη εποπτεία των συγκεντρώσεων, άμεση οπτική επαφή με την είσοδο του Εργατικού Κέντρου και εποπτεία του δρόμου πρόσβασης προς την έδρα της Επιτροπής Περιοχής Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας του ΚΚΕ και της Τομεακής Επιτροπής Ιωαννίνων, που βρίσκονται στην ίδια περιοχή. Αρα δεν μιλάμε για «κυκλοφοριακή διευκόλυνση». Μιλάμε για επιτήρηση κομβικών διαδρομών της κοινωνικής και συνδικαλιστικής ζωής.
Στα συνοδευτικά τεχνικά κείμενα, ο δήμος δεν περιγράφει μια απλή κάμερα που «γράφει τις πινακίδες». Κάνει λόγο για ολοκληρωμένο «σύστημα παρακολούθησης της κυκλοφορίας και αποτροπής της παράνομης και αντικοινωνικής στάθμευσης με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης», με IP κάμερες και λογισμικό «video analytics» (ανάλυση εικόνα).
Το σύστημα βασίζεται σε κεντρικούς καταγραφείς (NVR servers) που συνδέονται με λογισμικό Κέντρο Λήψεως Εικόνας (ΚΛΕ). Ο χειριστής βλέπει σε οθόνη τον χάρτη της πόλης και κάθε «συμβάν» που εντοπίζει το λογισμικό. Από εκεί μπορεί, με έτοιμα «κουμπιά άμεσων ενεργειών», να καλέσει την Αστυνομία, να μιλήσει ζωντανά από μεγάφωνο στο σημείο, να στρέψει και να ζουμάρει την κάμερα πάνω στο γεγονός, να δημιουργήσει αυτόματα αναφορά και να αποθηκεύσει το σχετικό βίντεο σε server ή σε αποθηκευτικό χώρο στο «σύννεφο» (cloud).
Στη διακήρυξη προβλέπεται άδεια λογισμικού για «σύστημα παρακολούθησης και δημιουργίας στατιστικών κυκλοφορίας» και - χαρακτηριστικά - «σύστημα ανίχνευσης παραβατικής συμπεριφοράς» για κάμερες στο οδικό δίκτυο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να «αναζητά αντικείμενα» (άνθρωπο, αυτοκίνητο, φορτηγό κ.λπ.), να διακρίνει ταχύτητα, κατεύθυνση, σταμάτημα, να εντοπίζει συμπεριφορές που έχουν οριστεί ως «παραβατικές» και να ενεργοποιεί αυτόματα alarm.
Προβλέπεται, επίσης, server με λογισμικό για πολλαπλές κάμερες και πολλαπλούς σταθμούς χειρισμού, ώστε να έχουν ταυτόχρονη πρόσβαση πολλοί χρήστες. Οι κάμερες είναι περιστρεφόμενες (PTZ / e-PTZ), με δυνατότητα συνεχούς κίνησης 360 μοιρών και οπτικό - ψηφιακό ζουμ. Αυτό σημαίνει ότι η επιτήρηση δεν είναι στατική: Οταν δοθεί εντολή, η κάμερα μπορεί να «ακολουθήσει» την εξέλιξη ενός γεγονότος στον δρόμο - είτε πρόκειται για κίνηση οχημάτων, είτε για συγκέντρωση ή πορεία που περνά από το οπτικό της πεδίο.
Με τέτοιο στήσιμο, δεν χρειάζεται κάποιος να «χαζεύει» ώρες βίντεο. Μπαίνουν κανόνες και ζώνες ενδιαφέροντος και το σύστημα ειδοποιεί όταν συμβεί αυτό που έχει οριστεί. Στη συνέχεια, ο χειριστής έχει έτοιμο το υλικό, φιλτραρισμένο.
Οι διαβεβαιώσεις ότι το οπτικοακουστικό υλικό που θα συγκεντρώνεται «υπόκειται» στους κανονισμούς της ΕΕ για την προστασία προσωπικών δεδομένων δεν μπορεί να προκαλέσουν κανέναν εφησυχασμό. Είναι οι ίδιοι κανονισμοί που έχουν τα γνωστά «παραθυράκια» με επίκληση της «εθνικής ασφάλειας». Πρόκειται για την κλασική «ομπρέλα» κάτω από την οποία, διαχρονικά, το αστικό κράτος και οι κυβερνήσεις του επιχειρούν να «χωρέσουν» μέτρα για την ένταση της καταστολής και τον περιορισμό των λαϊκών ελευθεριών. Δεν είναι τυχαίο ότι στο παρελθόν αναγκάστηκε μέχρι και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα να επιβάλει πρόστιμο στο τότε υπουργείο Δημόσιας Τάξης, όταν διαπίστωσε ότι κάμερες στην Αθήνα χρησιμοποιούνταν για καταγραφή κινητοποιήσεων και διαδηλωτών - όπως κατήγγειλαν από την πρώτη στιγμή το εργατικό - λαϊκό κίνημα, προοδευτικοί νομικοί, ακαδημαϊκοί κ.ά.
Ετσι, μαζί με την «τάξη στην παράνομη στάθμευση», προωθείται και ο «νόμος και τάξη» ενάντια στο λαϊκό κίνημα, σε όποιον τολμά να σηκώσει κεφάλι απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική.
Δεν είναι τυχαίο ότι η ΤΕ Ιωαννίνων του ΚΚΕ είχε ήδη από το 2022 προειδοποιήσει πως οι «έξυπνες κάμερες» δεν είναι ουδέτερο τεχνολογικό εργαλείο, αλλά εντάσσονται σε ευρύτερο πλέγμα παρακολούθησης και ενίσχυσης των κατασταλτικών μηχανισμών, με «νόμιμα εργαλεία», και ότι τέτοια συστήματα δεν στοχεύουν στην αναβάθμιση της ζωής του λαού, αλλά στη συλλογή δεδομένων για κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής.
Βήμα το βήμα, η πολιτική «ασφάλειας» μετατρέπεται σε πολιτική επιτήρησης του ίδιου του λαού.
Γι' αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση και αντίδραση από το οργανωμένο λαϊκό κίνημα. Το δικαίωμα στη διαδήλωση, στη συγκέντρωση, στην οργάνωση και στη συλλογική δράση δεν μπορεί να μπαίνει στο μικροσκόπιο συστημάτων «έξυπνης» παρακολούθησης, ούτε να θυσιάζεται στο όνομα της υποτιθέμενης «τάξης».
Πηγές:
Typos-i.gr: «Ενα «έξυπνο» σχέδιο που δεν πήγε πολύ καλά»
Typos-i.gr: «Πού θα μπουν κάμερες, «έξυπνες» διαβάσεις και ηλιακά δέντρα»
Δήμος Ιωαννιτών: Διακήρυξη ηλεκτρονικού ανοικτού διαγωνισμού «Δράσεις Ψηφιακού Μετασχηματισμού Δήμου Ιωαννιτών»
«Ριζοσπάστης»: «Λαγός» η δημοτική αρχή στα Γιάννενα. Προηγμένα συστήματα παρακολούθησης με πρόσχημα το ... παρκάρισμα
OpenGov: Ανοιχτή δημόσια διαβούλευση για τη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025»
ΑΠΔΠΧ: Απόφαση/ανακοίνωση για χρήση καμερών στην Αθήνα και κύρωση/πρόστιμο προς το υπουργείο Δημόσιας Τάξης
«Ριζοσπάστης»: Οι αθέατοι στόχοι πίσω από τις 1.300 «έξυπνες» κάμερες