Ο συναγωνιστής Νίκος γεννήθηκε στην Αυστραλία το 1953 και μεγάλωσε στην Κομοτηνή, όπου και τελείωσε τη μέση εκπαίδευση. Οι γονείς του, Πλούταρχος και Βασιλική, ήταν και οι δύο μέλη του ΕΑΜ με βαθιά πίστη στον αγώνα του οργανωμένου λαϊκού κινήματος, έτσι από νωρίς και ο ίδιος ήρθε σε επαφή με τις ανατρεπτικές ιδέες του ΚΚΕ. Στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εισήχθη το 1972 και αποφοίτησε το 1976. Μετά το πέρας των μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών του στην Αγγλία, εκλέχθηκε στη θέση του Λέκτορα Προϊστορικής Αρχαιολογίας το 1988, ενώ το 2008 εκλέχθηκε στη θέση του Καθηγητή στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο. Ακάματος και δραστήριος ερευνητής, σχεδίασε και διεύθυνε προσωπικά και σε συνεργασία με άλλους συναδέλφους του μακροχρόνιες ερευνητικές αποστολές στη Μάκρη της Αλεξανδρούπολης, στη Ροδόπη, στα Γρεβενά, στον Ούριακο της Λήμνου, στο Ομάν και στη θέση Βρέτσια Ρουδιάς της Κύπρου. Ο κατάλογος των δημοσιεύσεών του είναι πλούσιος με πλήθος βιβλίων και άρθρων, φανερώνοντας ένα αξιοσημείωτο ερευνητικό εύρος που απλώνεται από την Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική περίοδο.

Τα αποτελέσματα της έρευνάς του συνέβαλαν ουσιαστικά να κατανοηθεί τόσο η ίδια η Προϊστορική περίοδος όσο και η οργάνωση και δράση των ανθρώπινων ομάδων στο πλαίσιό της, προσθέτοντας στοιχεία σημαντικά για τις επόμενες γενιές των αρχαιολόγων. Η θεωρητική του κατάρτιση υπήρξε στέρεη και διαρκώς εξελισσόμενη. Με βαθιά γνώση, προσέγγιζε την Προϊστορία ως πεδίο μελέτης των κοινωνικών σχέσεων, της παραγωγής και της εξέλιξης των ανθρώπινων κοινοτήτων, συμβάλλοντας στην επιστημονική κατανόηση της κοινωνικής εξέλιξης μέσα από τεκμηριωμένη και κριτική ανάλυση.

Δεν επρόκειτο όμως μόνο για έναν ακούραστο ερευνητή αλλά και για έναν αφοσιωμένο πανεπιστημιακό δάσκαλο στο αμφιθέατρο και στο αρχαιολογικό πεδίο συνδυάζοντας την αρχαιολογική θεωρία με την πράξη στην ανασκαφή, στη μελέτη του υλικού, διαπαιδαγωγώντας με σεβασμό και έγνοια τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς του φοιτητές. Οσοι φοιτητές και συνάδελφοι συνεργάστηκαν μαζί του στις ανασκαφικές αποστολές, θα θυμούνται πάντα τη φροντίδα του για τον καθένα, όχι μόνο για το γνωστικό κομμάτι αλλά και για την ίδια την καθημερινότητα.

Ο Νίκος Ευστρατίου ήταν ιδιαίτερα αγαπητός μεταξύ των φοιτητών και των συναδέλφων του και η αγωνιστική του στάση ζωής ενέπνεε. Συμμετείχε ενεργά στο κίνημα των Πανεπιστημίων, με τη συμμετοχή του στο ψηφοδέλτιο της ΔΗΠΑΚ. Πάλεψε ενάντια στην εμπορευματοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, στις αναδιαρθρώσεις που υποβαθμίζουν το δημόσιο πανεπιστήμιο, στα επιχειρηματικά κριτήρια στην έρευνα και στη διάσπαση της επιστημονικής γνώσης από τις κοινωνικές της ανάγκες. Με συνέπεια και ανιδιοτέλεια στάθηκε στο πλευρό των συναδέλφων του και των φοιτητών, συμβάλλοντας στη συλλογική οργάνωση και στην ανάπτυξη αγωνιστικών διεκδικήσεων.