Η ζωή του προσαρμόζεται σε διαφορετική ταυτότητα κάθε φορά. Πιο συχνά αλλάζει το όνομα, το επίθετο σε παρανόμι, παρά το πουκάμισό του. Μυστικές συναντήσεις. Εντολές. Αποστολές. Συνωμοτικοί κανόνες. Το χρέος. Ολα με ψευδώνυμο. «Καθαρά» σπίτια. Γιάφκες. Κρύπτες. Κώδικες. Συνθηματικά. Μια γλάστρα στο περβάζι. Μια απλωμένη μπουγάδα. Ενα αναμμένο κερί πίσω από το τζάμι. Εύθραυστη η ελευθερία σαν γυαλί μες στην καμπάνα της σιωπής. Μια ζωή στην ανασφάλεια και ανασφάλεια αντί για ζωή. Μια ολόκληρη ζωή. Επιβίωση μετ' εμποδίων. Υπό προθεσμία. Κατ' επίφαση. Μέρα - νύχτα φυλάγεται. Μερόνυχτα, βδομάδες, μήνες, χρόνια φυλάγεται. Φοράει διπλά ρούχα. Χειμώνα - καλοκαίρι. Ιδροκοπάει. Αντέχει. Κρατάει γερά τα μυστικά, τα απόρρητα. Αντέχει. Δεν μιλάει. Δεν παραμιλάει μήτε στον ύπνο, μήτε στον ξύπνιο. Εχει μονίμως έντονη την αίσθηση πως τον παρακολουθούν, τόσο που κινδυνεύει να προδοθεί αφ' εαυτού και να παραδοθεί στο τέλος από μόνος του στους διώκτες του. Ισως για το «επιτέλους» ενός και μόνο στεναγμού ανακούφισης. «Με πιάσανε! Επιτέλους!». Ομως το χρέος;

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το νέο βιβλίο της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη «Ασπρος σκύλος, μαύρος σκύλος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ειρήνη» και παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα στην ΕΣΗΕΑ, παρουσία πλήθους κόσμου.

Το βιβλίο αναφέρεται στη μυθιστορηματική ζωή του Νίκου Βαβούδη, στελέχους του ΚΚΕ. Μια ζωή που ξεδιπλώνεται συναρπαστικά από την Οδησσό στη Μυτιλήνη, στον Πειραιά των εργατικών αγώνων, στις φυλακές, στον Ισπανικό Εμφύλιο και τις χώρες του σοσιαλισμού μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα, όπου δούλεψε στον μηχανισμό των παράνομων Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Αθήνα ως ασυρματιστής, εξασφαλίζοντας την επικοινωνία τους με την έδρα της ΚΕ, που βρισκόταν εκτός Ελλάδας. Εκεί, σε μια διαμορφωμένη κρύπτη ο Νίκος Βαβούδης αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι για να μην πέσει στα χέρια της Ασφάλειας ζωντανός. «Πες τους αυτουνούς ότι εμένα δε θα με βάνουνε στο χέρι ζωντανό...».

Στην εκδήλωση παρευρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό.

Για το βιβλίο μίλησε ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ, ο οποίος χαρακτήρισε το βιβλίο μια μυθιστορηματική βιογραφία. Αναφέρθηκε στη συναρπαστική Ιστορία του 20ού αιώνα, αλλά και στη ζωή του Νίκου Βαβούδη, η οποία άλλωστε ήταν απόλυτα δεμένη με την Ιστορία των μεγάλων ταξικών αγώνων.

Οπως είπε, το βιβλίο είναι πληθωρικό γιατί πληθωρική είναι και η εποχή στην οποία αναφέρεται, καθώς και ο πρωταγωνιστής του. «Πώς αλλιώς να μιλήσεις για τον αγωνιστή και τη ζωή του;», σημείωσε και πρόσθεσε ότι μέσα από τις συνομιλίες του Βαβούδη με μεγάλες ιστορικές φυσιογνωμίες φανερώνονται «έντεχνα οι διαστάσεις, τα επιτεύγματα της εποχής».

Και έθεσε το ερώτημα: Γιατί να διαβάσει κανείς το βιβλίο; Γιατί «μας κάνει να δακρύσουμε», αλλά και γιατί λειτουργεί όπως λειτουργούσαν και οι παλιοί θρύλοι της εποχής: «Μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι μπορούμε να μεγαλώσουμε, ότι μπορούμε να τους μοιάσουμε...». «Θα μας χρειαστεί στους δύσκολους καιρούς που έρχονται», κατέληξε.

Η Σωτηρία Μαραγκοζάκη ευχαρίστησε όλους όσοι παρευρέθηκαν, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η παρουσία όλων σας εδώ εκπληρώνει ένα χρέος σε έναν μεγάλο αγωνιστή. Στον θρυλικό ασυρματιστή, στον ασυμβίβαστο κομμουνιστή Νίκο Βαβούδη».

Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα, λέγοντας ότι η συγκλονιστική ομιλία που είχε κάνει τον Μάρτη του '22 για τον πόλεμο στην Ουκρανία την έκανε να προσεγγίσει καλύτερα την εποχή στην οποία έζησε ο πρωταγωνιστής της.

Ανέφερε ακόμα ότι ο Νίκος Βαβούδης «διαμορφώθηκε ως προσωπικότητα μέσα στο καμίνι των πιο σκληρών ταξικών αγώνων. Ορισε με ποιους πάει, ποιους να αφήσει. Απέρριψε την αθλιότητα της βολεμένης ζωής και του εγώ».

Η Σ. Μαραγκοζάκη αναφέρθηκε ακόμα, αναλυτικά στη δομή ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Το πώς κατάφερε να ανασυνθέσει μια ολόκληρη εποχή, τις πηγές τις οποίες χρησιμοποίησε, τα βιβλία στα οποία ανέτρεξε κλπ.

Την πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση συντόνισε ο εκδότης, Κωνσταντίνος Κατσικέας.

Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε ο ηθοποιός Χρήστος Μπαλτάς.

Με ένα απόσπασμα από το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Εγκώμιο στην παράνομη δουλειά», ξεκίνησε τον χαιρετισμό του ο Δημήτρης Κουτσούμπας:

«...Να μιλάς, αλλά τον ομιλητή να κρύβεις

να νικάς, αλλά τον νικητή να κρύβεις.

Να πεθαίνεις, αλλά τον θάνατο να κρύβεις...

Βγείτε για μια μικρή ματιά άγνωστα, καλυμμένα πρόσωπα

και δεχτείτε την ευγνωμοσύνη μας».

Και συνέχισε:

«Αν κάτι χαρακτηρίζει τη ζωή του Νίκου Βαβούδη είναι η απόλυτη αφοσίωσή του στον λαϊκό αγώνα, παρακάμπτοντας τις απαγορεύσεις, τους διωγμούς που επέβαλαν τα καπιταλιστικά κράτη στην Ελλάδα και διεθνώς.

Ο Νίκος Βαβούδης έτρεξε όπου τον κάλεσε το καθήκον, όπου τον χρειάστηκε η υπόθεση της πάλης για τα συμφέροντα των εργαζομένων, για την αλλαγή της κοινωνίας, για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αφιέρωσε τη ζωή του δίχως να λογαριάζει χρόνο, κόπο, πόνο.

Η ζωή αυτού του στελέχους του ΚΚΕ, της Κομμουνιστικής Διεθνούς και των Διεθνών Ταξιαρχιών βρήκε τη θέση της και στον χώρο της λογοτεχνίας, μέσα από το ταλέντο της αγαπημένης μας Σωτηρίας. Η ζωή του πράγματι είναι μυθιστορηματική.

Ο Νίκος Βαβούδης γεννήθηκε στη Ρωσία. Ο πατέρας του καταγόταν από το Μανταμάδο της Λέσβου και η μάνα του ήταν Ρωσίδα. Μικρός ήρθε στο Μανταμάδο και όταν ενηλικιώθηκε πήγε στον Πειραιά, όπου έγινε μέλος του ΚΚΕ και δούλεψε στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Το επάγγελμά του ήταν βυρσοδέψης. Εκλέχτηκε γραμματέας του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Για τη δράση του συνελήφθη και βασανίστηκε απάνθρωπα, φυλακίστηκε στις φυλακές της Αίγινας, από όπου δραπέτευσε το 1934 και κατέφυγε στη Σοβιετική Ενωση.

Ο Βαβούδης πήρε μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο της Ισπανίας ως αξιωματικός του Βαλκανικού Τάγματος "Ντιμιτρόφ" των Διεθνών Ταξιαρχιών, στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού Ισπανίας. Μετά από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ισπανίας ο Βαβούδης επέστρεψε στη Σοβιετική Ενωση. Συμμετείχε σε αποστολές στη Γιουγκοσλαβία, παίρνοντας μέρος στον αγώνα του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού ενάντια στη ναζιστική κατοχή.

Το 1944 ήρθε στην Ελλάδα ως μέλος της σοβιετικής αποστολής που είχε επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ποπόφ. Παρέμεινε παράνομος στη διάρκεια του αγώνα του ΔΣΕ και μετά από τη λήξη του, αναλαμβάνοντας διάφορες κομματικές αποστολές. Ο Νίκος Βαβούδης δούλεψε στον μηχανισμό των παράνομων Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Αθήνα ως ασυρματιστής, για χρόνια πέρασε τη ζωή του σε κρύπτες, εξασφαλίζοντας την επικοινωνία με την έδρα της ΚΕ που βρισκόταν εκτός Ελλάδας.

Φυσικά, τίποτα το παράνομο δεν έκανε. Υπεράσπιζε τη νομιμότητα της λαϊκής πάλης σε εποχές που και να μιλά κανείς για την ειρήνη ήταν παράνομο. Μην ξεχνάμε, ο Νικηφορίδης εκτελέστηκε γιατί συγκέντρωνε υπογραφές για την ειρήνη, κάτι απόλυτα νόμιμο και σε καπιταλιστικές χώρες της εποχής. Καταλαβαίνουμε τι σήμαινε να κάνεις καμπάνια για άρνηση συμμετοχής Ελλήνων φαντάρων και αξιωματικών στην ιμπεριαλιστική σφαγή της Κορέας.

Σε συνθήκες απαγορεύσεων ύπαρξης του ΚΚΕ και άλλων λαϊκών οργανώσεων από το κράτος, αξιόπιστη επικοινωνία μόνο παράνομα μπορούσε να υπάρχει. Το ίδιο και οι μετακινήσεις στελεχών, το ίδιο και η αλήθεια, μόνο με παράνομα έντυπα μπορούσε να διαδίδεται. Καταλαβαίνουμε τι ευθύνη είχε ο Βαβούδης στον μηχανισμό υποστήριξης όλης αυτής της δράσης.

Τον Νοέμβρη του 1951 δυνάμεις της Ασφάλειας και του στρατού με επικεφαλής τον υπουργό Εσωτερικών Ρέντη εισέβαλαν στο σπίτι της Λυκούργου 39 στην Καλλιθέα, όπου έμενε η οικογένεια του Νίκου Καλούμενου, παράνομου στελέχους του ΚΚΕ. Εκεί, σε διαμορφωμένη κρύπτη, βρισκόταν και ο Νίκος Βαβούδης. Σύμφωνα με μαρτυρία αλλά και με δημοσιεύματα στον Τύπο, ο Βαβούδης αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι για να μην πέσει στα χέρια της Ασφάλειας ζωντανός. Λίγο πριν, φώναξε: "Εμένα ζωντανό δεν θα με βάλουνε αυτοί στο χέρι. Δεν θα με πιάσουνε".

Προηγουμένως έκαψε έγγραφα που βρίσκονταν στην κρύπτη. Εξέπνευσε την επόμενη μέρα στο Νοσοκομείο "Αγία Ολγα" της Νέας Ιωνίας, όπως ανακοίνωσε η αστυνομία. Το τότε ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού "Ελεύθερη Ελλάδα", υποστήριξε ότι ο Ν. Βαβούδης δεν σκοτώθηκε αλλά φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες!!!

Η απαράδεκτη αυτή κατηγορία κατά του Ν. Βαβούδη δεν τεκμηριώνεται σε καμία Απόφαση του Κόμματος ή σε άλλα κομματικά ντοκουμέντα. Μάλιστα, στην καθοδήγηση του ΚΚΕ υπήρχε πολύ θετική εκτίμηση για τον Βαβούδη. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και στην Απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ, τον Οκτώβρη του 1950, που προέβλεπε να εξετάσει σε επόμενη Ολομέλεια το ενδεχόμενο πρόσληψης στην ΚΕ του Ν. Βαβούδη, μαζί και με άλλα στελέχη του Κόμματος, ως μέλους της.

Στη διαμόρφωση λαθεμένης εκτίμησης για τον Ν. Βαβούδη -καθώς και για άλλα στελέχη του Κόμματος που δούλευαν στον παράνομο μηχανισμό - εκτός από λαθεμένες εκτιμήσεις για γεγονότα, δυστυχώς συνέβαλαν και γνώμες στελεχών του Κόμματος που βρίσκονταν στην Ελλάδα.

Η λαθεμένη εκτίμηση για τον Νίκο Βαβούδη διαμορφώθηκε μέσα σε ένα κλίμα όπου η αντιπαράθεση με τον ταξικό εχθρό, ειδικά σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, η πείρα από προσπάθειες διείσδυσης του ταξικού αντιπάλου σε κρίκους της οργανωτικής δομής του ΚΚΕ, απαιτούσε αίσθημα αυξημένης επαγρύπνησης και περιφρούρησης από τα στελέχη του Κόμματος. Η διαπάλη στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα με τις διάφορες οπορτουνιστικές τάσεις συνδέθηκε και με προσπάθειες ανάπτυξης αντεπαναστατικής δραστηριότητας από δυνάμεις του ιμπεριαλισμού, γεγονός που ενισχύθηκε τότε από τον ρόλο και τη στάση του Τίτο και της γιουγκοσλαβικής ηγεσίας. Η πολιτική καχυποψία τροφοδοτούνταν και από προβοκατόρικες φήμες και κατασκευασμένα σενάρια που διέδιδε η ίδια η Ασφάλεια, με σκοπό να σπείρει σύγχυση και αμφιβολίες για στελέχη του Κόμματος. Αυτό το κλίμα επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι η Ασφάλεια δεν έδωσε τη σορό του Νίκου Βαβούδη, ούτε έγινε γνωστό το μέρος της ταφής του.

Παρότι στη δεκαετία του 1950 ακόμα, συγκεκριμένα στην 8η Ολομέλεια της ΚΕ, συναντάμε την εκτίμηση: "Ολη η ιστορία του Νίκου Βαβούδη και όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο Βαβούδης ήταν από τους πιο αφοσιωμένους αγωνιστές". Τη ζωή του τη διακινδύνεψε πολλές φορές, και πάντοτε με την ψυχραιμία και τη σεμνότητα που διακρίνει τους ήρωες. Παρότι, επίσης, έγιναν διάφορες δημοσιεύσεις, όμως δεν υπήρξε επίσημη αποκατάσταση του Ν. Βαβούδη τότε, και η απαράδεκτη εκκρεμότητα παρέμεινε επί δεκαετίες. Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ το 2011 για το Δοκίμιο της Ιστορίας αναγνώρισε την ηρωική ιστορία του Ν. Βαβούδη στο ΚΚΕ και στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, και αποφάσισε την πλήρη αποκατάστασή του.

Ο Νίκος Βαβούδης είναι ένας από τη στρατιά ηρώων που διαπαιδαγώγησε το ΚΚΕ. Το παράδειγμά του, η μυθιστορηματική ζωή του δείχνουν πως τον άνθρωπο που εμπνέεται από μεγάλα ιδανικά, από πίστη στις δυνάμεις του λαού και στο δίκιο του, "κανείς δεν μπορεί να τον βάλει στο χέρι", όπως ήταν τα τελευταία του λόγια.

Το ιστορικό μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη και οι εκδόσεις "Ειρήνη" μάς δίνουν ένα έργο που διαβάζεται απνευστί, ενώ η απαραίτητη μυθοπλασία που το συνοδεύει εντάσσεται τόσο τεκμηριωμένα μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής που έζησε και έδρασε ο Νίκος Βαβούδης, ώστε χωρίς πρόβλημα όλα αυτά να ενσωματώνονται αρμονικά στις βαθύτερες σκέψεις και τους προβληματισμούς που μπορεί να κάνει ο αναγνώστης.

Αναμφίβολα είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαπαιδαγωγήσει, κυρίως να τονώσει το ενδιαφέρον όλων μας, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, για την πραγματική, αξιοθαύμαστη αγωνιστική Ιστορία και πορεία του λαού μας. (...)

Και από την ιστορία αγωνιστών όπως ο Νίκος Βαβούδης εμείς αντλούμε την αισιοδοξία μας πως μέσα από τις δυσκολίες, ακόμα και τις ήττες του παρελθόντος, προσμένουμε το ξημέρωμα, αφού το πιο βαθύ σκοτάδι έρχεται πριν φανεί η πρώτη αχτίδα του ήλιου.

Γιατί, όπως έλεγε και ο Τσε, "αξίζει, φίλε μου, να υπάρχεις για ένα όνειρο, κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει".

Και όπως συμπλήρωνε ο Οσκαρ Ουάιλντ, "πρέπει πάντα να στοχεύεις το φεγγάρι, γιατί ακόμα κι αν αποτύχεις, προσγειώνεσαι στ' αστέρια"».