Οπως σημείωσε η βουλευτής του ΚΚΕ Β. Δάγκα, «αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε ανασφάλεια πολλούς μήνες όχι μόνο οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες, αλλά και οι γυναίκες που απευθύνονται στη γραμμή SOS, στα συμβουλευτικά κέντρα, στους ξενώνες για τις κακοποιημένες γυναίκες, καθώς λήγει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα από το οποίο εξαρτάται κυρίως η λειτουργία τους και δεν υπάρχει καμία επίσημη τοποθέτηση από την κυβέρνηση πώς θα εξασφαλιστεί η ανάλογη χρηματοδότησή τους».
Η υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Ελενα Ράπτη, ομολόγησε κυνικά ότι η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει εξασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία του δικτύου μια ανάσα πριν τη λήξη του προγράμματος, αφού δήλωσε ότι «οι διαπραγματεύσεις μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την παράταση της χρηματοδότησης μέχρι το 2029 εξελίσσονται ομαλά». Αυτό επιβεβαιώνει και το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης1 που συζητιέται αυτές τις μέρες στη Βουλή. Με το άρθρο 57 προβλέπεται ότι μόνο σε περίπτωση παράτασης της χρηματοδότησης από ευρωπαϊκό πρόγραμμα θα παρατείνονται και οι συμβάσεις των εργαζομένων σε αυτό.
Είναι τεράστιες οι ευθύνες της κυβέρνησης, όπως και όλων των προηγούμενων, που εδώ και 14 χρόνια εξαρτούν τη χρηματοδότηση και λειτουργία του δικτύου δομών για τις κακοποιημένες γυναίκες κυρίως από ευρωπαϊκά προγράμματα, με «ημερομηνία λήξης», αντί για την εξασφάλιση γενναίας κρατικής χρηματοδότησης.
Αναδεικνύοντας τις συνέπειες αυτής της αντιδραστικής πολιτικής ΕΕ και κυβερνήσεων, η βουλευτής του ΚΚΕ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τι θα γίνει με τον ξενώνα της Λαμίας, με τον ξενώνα στη Ρόδο, όπου 30 Νοέμβρη λήγει το πρόγραμμα χρηματοδότησης; Τι θα γίνει με τον ξενώνα στην Κέρκυρα, που λήγει η σύμβαση μίσθωσης ακινήτου και δεν έχει εξασφαλιστεί λύση για τη στέγασή του, ούτε για τη χρηματοδότησή του; Θα βρεθούν στον δρόμο οι κακοποιημένες γυναίκες και τα παιδιά τους, χωρίς την αναγκαία στήριξη;».
Αντίστοιχη ανασφάλεια επικρατεί και για τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους στις δομές, το έμπειρο επιστημονικό προσωπικό που καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για τη λειτουργία των δομών, παρά την τραγική υποστελέχωση. Η συντριπτική πλειοψηφία του προσωπικού εργάζεται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, συνήθως ετήσιες. Βρίσκονται σε ομηρία ακόμα και επί 13 χρόνια, με την ανασφάλεια της ανανέωσης της σύμβασης. Γιατί οι προσλήψεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων με μόνιμη και σταθερή δουλειά στις δομές «δεν επιτρέπονται από τη νομοθεσία», αφού η μονιμοποίηση δεν είναι στις «επιλέξιμες» δαπάνες της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, αυτό το έμπειρο επιστημονικό δυναμικό, με πολυετή εμπειρία στον συγκεκριμένο τομέα, αντιμετωπίζει αλλεπάλληλες καθυστερήσεις με τις πληρωμές της μισθοδοσίας τους, όπως στη γραμμή SOS.
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση και η υφυπουργός κάνουν πως δεν συμβαίνει τίποτα, δηλώνοντας προκλητικά ότι «πληρώνονται κανονικά και απρόσκοπτα», όταν μέσα στο 2024 είχαν κάνει 2 φορές κινητοποίηση διεκδικώντας τα δεδουλευμένα τους, όπως είχε αναδείξει το ΚΚΕ με Αναφορές και Επίκαιρη Ερώτηση στη Βουλή.
Την «ειδυλλιακή εικόνα» που διαφημίζει η κυβέρνηση για το «έργο» της σχετικά με την προστασία των γυναικών από τη βία τη σμπαραλιάζει η ίδια η σκληρή πραγματικότητα που συναντούν οι γυναίκες στην προσπάθεια να απεγκλωβιστούν από μια βίαιη, παθογόνα διαπροσωπική ή οικογενειακή σχέση, παρά την προσφορά των εργαζομένων στις δομές.
Μετά τις καταγγελίες της βουλευτή του ΚΚΕ για την τραγική υποστελέχωση που επικρατεί σε Συμβουλευτικά Κέντρα, όπως του Περιστερίου, αλλά και τη σοβαρή καθυστέρηση στην εξασφάλιση υπηρεσιών διερμηνείας και νομικής υποστήριξης, οι οποίες μέχρι πρότινος ήταν ανύπαρκτες για πάνω από ενάμιση χρόνο, η υφυπουργός ισχυρίστηκε προκλητικά ότι «οι δομές λειτουργούν αποτελεσματικά», και προσπάθησε να το δικαιολογήσει με τα αριθμητικά στοιχεία των γυναικών που απευθύνθηκαν στις δομές το 2024. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι «η 24ωρη γραμμή βοήθειας 15900 δέχτηκε 8.097 κλήσεις. Στα συμβουλευτικά κέντρα εξυπηρετήθηκαν 5.087 γυναίκες και στους ξενώνες φιλοξενήθηκαν 294 γυναίκες», αποκρύπτοντας ότι αυτά είναι αποτέλεσμα της ακούραστης προσπάθειας των εργαζομένων στις δομές. Αλλωστε, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν για την ολόπλευρη προστασία των γυναικών από την πολύμορφη βία.
Αντί για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων με κριτήριο τις ανάγκες, η κυβέρνηση ομολογεί ότι η λειτουργία των δομών θα συνεχίσει να στηρίζεται στο λιγοστό υπάρχον προσωπικό.
Εξίσου προκλητική ήταν η δήλωση της υφυπουργού ότι «η στήριξη του δικτύου δομών για την προστασία των γυναικών θυμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας είναι σταθερή προτεραιότητα της κυβέρνησης, και αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα (...) Η πρόθεσή μας είναι (...) η διατήρηση όλων των δομών (...) Παράλληλα ξεκινάει η λειτουργία τριών νέων συμβουλευτικών κέντρων, στην Ξάνθη, στη Δράμα και στους Αγίους Αναργύρους Αττικής».
Η πραγματικότητα είναι ότι πρόκειται για ελάχιστες δομές, που δεν μπορούν να καλύψουν ούτε στοιχειωδώς τις ανάγκες, καθώς πανελλαδικά υπάρχουν μόνο 44 συμβουλευτικά κέντρα και 20 ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών. Σε όλη την Αττική λειτουργούν μόνο 10 συμβουλευτικά κέντρα για τις κακοποιημένες γυναίκες, σε 8 από τους 65 δήμους (3 βρίσκονται στην Α' Αθήνας), και μόνο 3 ξενώνες φιλοξενίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Συμβουλευτικό Κέντρο Δήμου Χαλανδρίου καλύπτει γεωγραφικά όλη τη Βορειοδυτική Αττική, ενώ το Συμβουλευτικό Κέντρο Πειραιά καλύπτει επίσης τα νότια προάστια και όλα τα νησιά του Αιγαίου. Η λειτουργία του νέου Συμβουλευτικού Κέντρου στους Αγίους Αναργύρους δεν σημαίνει κάλυψη των αναγκών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών στην Περιφέρεια Αττικής.
Ιδιαίτερα σε σχέση με τα συμβουλευτικά κέντρα, οι ελλείψεις σε δομές και προσωπικό καθιστούν κενό γράμμα τα ενημερωτικά προγράμματα για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών, κυρίως σε χώρους νεολαίας (σχολεία, πανεπιστημιακές σχολές, σχολές κατάρτισης, αθλητικούς και πολιτιστικούς φορείς).
Αυτή είναι η «κανονικότητα» της ΕΕ και των κατευθύνσεών της που υλοποιούνται διαχρονικά από τις κυβερνήσεις. Αυτόν τον προσανατολισμό υλοποιεί και η κυβέρνηση της ΝΔ, που συνδέει τη χρηματοδότηση και την απρόσκοπτη λειτουργία των δομών με τη «μελέτη βιωσιμότητας» του δικτύου, από την οποία «αναμένεται να προκύψει η αναλυτική τεκμηρίωση και κοστολόγηση ανά δομή (...) ανάλυση όλων των κατηγοριών κόστους ετησίως και μακροπρόθεσμα», όπως αναφέρει το υπουργείο.
Πρόκειται για κυνική παραδοχή ότι οι ανάγκες ολόπλευρης προστασίας και στήριξης των γυναικών από την πολύμορφη βία λογαριάζονται με το κριτήριο του «κόστους - οφέλους» για το κράτος.
Με αυτό το ζύγι επιδιώκεται η «αποδέσμευση» της χρηματοδότησης του δικτύου δομών από την κεντρική κρατική ευθύνη. Αντί για γενναία χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, οι επιδιώξεις της κυβέρνησης είναι να ρίξει το μπαλάκι της ευθύνης στους δήμους, «ανάλογα με κάποιες παραμέτρους που θα προκύψουν (σ.σ. από τη μελέτη βιωσιμότητας) και με τις δυνατότητες του κάθε ΟΤΑ να τις αναλάβει», καθιστώντας ακόμα πιο αβέβαιο το μέλλον του δικτύου δομών.
Την ίδια στιγμή, η όποια ευρωπαϊκή και κρατική χρηματοδότηση κατευθύνεται κυρίως σε ένα πολυδαίδαλο και αποσπασματικό δίκτυο ΜΚΟ. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος της νομικής εκπροσώπησης των κακοποιημένων γυναικών καλύπτουν διάφορες ΜΚΟ, όπως η ΔΙΟΤΙΜΑ, υποκαθιστώντας έτσι την κρατική ευθύνη σε κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες για την ολόπλευρη στήριξη των θυμάτων.
Παρά την προσπάθεια εφησυχασμού από την κυβέρνηση για τη λειτουργία των δομών πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών, οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για στροφή στην πολεμική οικονομία - που σημαίνει εκτόξευση των δαπανών για πολεμικούς εξοπλισμούς και νέους κόφτες στη χρηματοδότηση για τις κοινωνικές ανάγκες, για κρίσιμες υποδομές - μάλλον μεγαλύτερη αβεβαιότητα σηματοδοτούν, τόσο για τη λειτουργία του δικτύου όσο και για την Υγεία, την Παιδεία, την Πρόνοια.
Η θέση του Κόμματος είναι για ενιαίο, εκτεταμένο δίκτυο κρατικών κοινωνικών υπηρεσιών και υποδομών για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και την ολόπλευρη (οικονομική, νομική, ψυχολογική κ.ά.) δωρεάν στήριξη των κακοποιημένων γυναικών, χωρίς εμπλοκή ΜΚΟ, ιδιωτών, Εκκλησίας. Η λειτουργία και η δημιουργία νέων κρατικών συμβουλευτικών κέντρων, ξενώνων και άλλων υποδομών, η χρηματοδότηση και η κατανομή της, πρέπει να είναι αποκλειστικά κρατική ευθύνη, από τον κρατικό προϋπολογισμό, με γενναία αύξηση στο ύψος των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.
Η απρόσκοπτη λειτουργία τους απαιτεί προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνιολόγοι, νομικοί, διοικητικό προσωπικό, προσωπικό καθαριότητας, φύλαξης κ.λπ.), μονιμοποίηση των συμβασιούχων και κατάργηση των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Το μόνιμο προσωπικό είναι βασική προϋπόθεση για να αναπτυχθεί η σχέση εμπιστοσύνης της κακοποιημένης γυναίκας με ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλους επαγγελματίες. Με ευθύνη του κράτους χρειάζεται να εξασφαλίζεται η δωρεάν επιμόρφωση του προσωπικού. Ταυτόχρονα, για τις άνεργες να εξασφαλίζεται έκτακτο επίδομα στο ύψος του κατώτατου μισθού, χωρίς προϋποθέσεις.
Είναι αναγκαία η ολόπλευρη δωρεάν κοινωνική στήριξη (συμβουλευτική, νομική κ.ά.) των κακοποιημένων γυναικών με ευθύνη του κράτους, όπως και η δημιουργία εξειδικευμένων δημόσιων και δωρεάν δομών για τη θεραπεία του τραύματος.
Ταυτόχρονα, με κριτήριο την αναγκαία προστασία των κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους χρειάζεται η λειτουργία και ανάπτυξη ξενώνων φιλοξενίας στα αστικά κέντρα και στην περιφέρεια. Απέναντι στις καθυστερήσεις που υπάρχουν για τις αναγκαίες ιατρικές εξετάσεις ως προϋπόθεση για τη φιλοξενία στους ξενώνες, αναδεικνύεται η ανάγκη για ένα αποκλειστικά δημόσιο, δωρεάν σύστημα Υγείας, με έμφαση στην πρόληψη και πυρήνα το Κέντρο Υγείας, με προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων και σύγχρονο εξοπλισμό.
Κυρίως, το ΚΚΕ παλεύει για να εξασφαλιστούν όλες οι οικονομικές και κοινωνικές προϋποθέσεις ώστε κάθε γυναίκα να σταθεί στα πόδια της, οικονομικά και κοινωνικά ανεξάρτητη, με βασική προϋπόθεση το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.
Εμπόδιο σε αυτήν τη δυνατότητα είναι η πολιτική και ο ταξικός χαρακτήρας της ανάπτυξης με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος, στο πλαίσιο της οποίας η ολόπλευρη κοινωνική προστασία λογαριάζεται με το κριτήριο του «κόστους - οφέλους» για το κράτος, περιορίζεται με βάση τις λεγόμενες αντοχές της καπιταλιστικής οικονομίας. Εντάσσεται στον μόνιμο «κόφτη» των κρατικών δαπανών για την Υγεία, για κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές, με στόχο να εξασφαλίζονται τα ματωμένα πλεονάσματα, η στήριξη της καπιταλιστικής ανταγωνιστικότητας και η στροφή στην πολεμική οικονομία.
Γι' αυτό είναι ανάγκη να δυναμώσει ο αγώνας για μέτρα ολόπλευρης προστασίας των γυναικών από την πολύμορφη βία, σε σύγκρουση με την πολιτική ΕΕ και κυβερνήσεων, τη γενεσιουργό μορφή βίας - το σύστημα της εκμετάλλευσης και της γυναικείας ανισοτιμίας. Σε αυτόν τον αγώνα η γυναίκα μπορεί να αντλήσει δύναμη ώστε να παλέψει μαχητικά για να αλλάξει τη ζωή της.
Παραπομπή:
1. «Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Ελέγχου της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, ρυθμίσεις για την Επιτροπή Ανταγωνισμού και λοιπές διατάξεις».