Γίνεται πολύς λόγος για το αν κάποια στιγμή «ο αλγόριθμος μπορεί να δικάζει», για τις αλλαγές στο Δίκαιο και στη δικηγορία, ενώ τρέχουν συνεχώς έργα για την ψηφιοποίηση και τη χρήση εργαλείων ΤΝ στην αστική Δικαιοσύνη.

Αυτά απασχολούν και στο πλαίσιο των επερχόμενων εκλογών στους Δικηγορικούς Συλλόγους. Από τη μια μεριά, δυνάμεις που στηρίζουν την πολιτική της κυβέρνησης παρουσιάζουν με «φαντεζί» χρώματα την αξιοποίηση της ΤΝ, για μια Δικαιοσύνη πιο γρήγορη και εύκολα προσβάσιμη, υποτίθεται σε όφελος όλων. Από την άλλη, δυνάμεις που παρουσιάζονται ως «προοδευτικές» προβάλλουν ότι αρκεί ένα νομικό - θεσμικό πλαίσιο για να αξιοποιηθεί η ΤΝ με ισχυρό τον «ρόλο του ανθρώπου», των νομικών επιστημόνων και δικηγόρων, των δικαστών. Από όλες τις δυνάμεις, κάθε πολιτικής «απόχρωσης», το «κράτος δικαίου» της ΕΕ προβάλλεται ως «εγγύηση» για να προστατευτούν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες του λαού.

Από αυτήν τη συζήτηση λείπει το πιο σημαντικό: Το πραγματικό κοινωνικό - ταξικό περιεχόμενο και πρόσημο αυτών των εξελίξεων, που μόνο οι δυνάμεις του ΚΚΕ και όλοι όσοι συσπειρωνόμαστε με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Δικηγόρων» στη μάχη προσπαθούμε να αποκαλύπτουμε.

Στην «εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης», οι κάθε λογής υπερασπιστές του «ρόλου των δικηγόρων» σκόπιμα δεν απαντούν στο πιο κρίσιμο: Για ποιους δικηγόρους μιλάμε; Για τους μεγαλοδικηγόρους - ιδιοκτήτες των μεγάλων δικηγορικών εταιρειών, που εκμεταλλεύονται δεκάδες και εκατοντάδες εργαζόμενους και που σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδας (ΣΔΕΕ) πανηγυρίζουν τζίρους άνω του 1 δισ. τον χρόνο; 'Η για τους μισθωτούς και ασκούμενους, που δουλεύουν ατέλειωτες ώρες χωρίς δικαιώματα, τους αυτοαπασχολούμενους που μπορεί μετά βίας να κρατούν το γραφείο τους; Οι νέες τεχνολογίες δεν αξιοποιούνται ενιαία από όλους τους δικηγόρους, γενικώς και αδιακρίτως.

Πέρα από τα συστήματα και λογισμικά ΤΝ «γενικής χρήσης» που όλοι ξέρουμε (ChatGPT κ.λπ.), ειδικά εργαλεία ΤΝ αναπτύσσονται «εκπαιδευόμενα» για να ανταποκριθούν στις νομικές - διανοητικές εργασίες καθεαυτές: Ερευνα και ανάλυση νομοθεσίας και νομολογίας - δικαστικών αποφάσεων, επεξεργασία και έλεγχος συμβολαίων και δικογράφων, οργάνωση της «ροής» νομικών - δικαστικών ενεργειών κ.ο.κ. Παράλληλα με ορισμένα μέσα που θα μπορούσε να «αγοράσει» ένας αυτοαπασχολούμενος, διευρύνονται εκείνα που απαντούν στις ανάγκες και στα βαλάντια μόνο μεγάλων δικηγορικών και άλλων εταιρειών. Ετσι οι εταιρείες διασφαλίζουν ένα ακόμα πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό με τα μικρά γραφεία. Ορισμένα συστήματα ΤΝ αξίζουν τόσες δεκάδες χιλιάδες ευρώ, που ένας αυτοαπασχολούμενος θα έπρεπε να δουλεύει μια ζωή για να τα αποκτήσει.

Ηδη και στην Ελλάδα τα εργαλεία ΤΝ στα χέρια των μεγάλων δικηγορικών εταιρειών γίνονται μέσα έντασης της εκμετάλλευσης του προσωπικού τους, επιτάχυνσης - διευκόλυνσης της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της δικηγορικής - νομικής ύλης. Αξιοποιούνται για την εντατικοποίηση της εργασίας των μισθωτών και ασκούμενων δικηγόρων, με την απαίτηση στον ίδιο χρόνο αυτοί να δουλεύουν περισσότερα πρότζεκτ και υποθέσεις, ο ένας να βγάζει τη δουλειά που έβγαζαν πριν περισσότεροι σε ένα τμήμα, με «βοηθό» την ΤΝ. Ενισχύουν ταυτόχρονα τον έλεγχο της «αποδοτικότητας» των εργαζομένων, με αξιολογήσεις, συγκρίσεις, επιβολή ολοένα πιο εξαντλητικών στόχων. Με «όπλο» και τέτοια συστήματα, στο πλαίσιο της συνολικής υποδομής των μεγάλων εταιρειών αυτές συγκεντρώνουν ολοένα μεγαλύτερο όγκο υποθέσεων και, βέβαια, τις πιο κερδοφόρες από αυτές, με πελάτες ισχυρούς ομίλους σε κλάδους όπως η Ενέργεια, το real estate κ.λπ. Σε αυτό το φόντο οι αυτοαπασχολούμενοι πασχίζουν να «σταθούν» στον αδυσώπητο ανταγωνισμό, ενισχύεται η τάση εξοβελισμού τους από το επάγγελμα ή μισθωτοποίησής τους.

Φυσικά, εγείρονται και ζητήματα αξιοπιστίας των νομικών υπηρεσιών - ενεργειών, όπως αυτά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας με τις ανύπαρκτες νομολογίες που «εφευρίσκει» η ΤΝ κ.ά.

Αντίστοιχα, η εισαγωγή της ΤΝ στην απονομή της αστικής δικαιοσύνης γίνεται σε βάρος των εργαζομένων στον χώρο της Δικαιοσύνης, σε βάρος ακόμα και θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών του λαού.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το κυβερνητικό σχέδιο για πλήρη αυτοματοποίηση της μετάφρασης και διερμηνείας στις δικαστικές διαδικασίες, μέχρι και στη διερμηνεία καταθέσεων αλλοδαπών κατηγορουμένων ενώπιον των ακροατηρίων, όπως και στην ανάκριση. Τέτοια μέτρα χτυπούν ευθέως το επάγγελμα των δικαστικών διερμηνέων, οι οποίοι ήδη εργάζονται χωρίς κατοχυρωμένα δικαιώματα και με πενιχρές αμοιβές, που ούτε αυτές δεν τις λαμβάνουν κανονικά. Ταυτόχρονα υπονομεύονται βασικά δικαιώματα και αρχές της αστικής Δικαιοσύνης, όπως το δικαίωμα των κατηγορουμένων να τους συνδράμει ουσιαστικά διερμηνέας και επομένως το δικαίωμα σε «δίκαιη δίκη», με πρώτα θύματα τους μετανάστες - πρόσφυγες.

Παράλληλα, μια σειρά προγράμματα βρίσκονται σε εξέλιξη για την εισαγωγή συστημάτων ΤΝ σε όλα τα στάδια της απονομής δικαιοσύνης: Από την ηλεκτρονική συγκέντρωση στοιχείων και εγγράφων («ηλεκτρονικός φάκελος δικογραφίας»), τον εντοπισμό νομοθεσίας και νομολογίας, μέχρι την ανάλυση που θα «βοηθά» τον δικαστή, φτάνοντας να του «προτείνει» μέχρι και «σχέδιο απόφασης». Ως «πρωτοπόρο» σε τέτοιες «έξυπνες» λύσεις προβάλλεται στη χώρα μας το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η εισαγωγή συστημάτων ΤΝ ως «βοηθών» του δικαστή έχει προφανώς ευρείες συνέπειες. Ενισχύει την κατεύθυνση η απονομή της δικαιοσύνης να γίνει ακόμα πιο απρόσωπη, το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι δικαστές θα κρίνουν ακόμα πιο ασφυκτικό. Ακόμα και αστικά επιτελεία επισημαίνουν τον κίνδυνο τέτοια συστήματα να κατευθύνουν τη σκέψη των δικαστών.

Τα αντιδραστικά αποτελέσματα τέτοιων λογισμικών φανερώνονται ήδη, όπως στην εξωδικαστική επίλυση διαφορών, με πλατφόρμες που παράγουν αυτοματοποιημένα «λύσεις» και προτάσεις συμβιβασμών, όπως στην προσπάθεια που κάνουν οι λαϊκές οικογένειες να ρυθμίσουν χρέη απέναντι στις τράπεζες και στα funds για να μη χάσουν τα σπίτια τους.

Τέτοιου είδους συστήματα δίνουν ώθηση στον στρατηγικό στόχο της κυβέρνησης και όλων των προηγούμενων, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ, για «επιτάχυνση» της δικαιοσύνης. Δεν πρόκειται, φυσικά, για κάποια «ανησυχία» της ΕΕ και των κυβερνήσεων για την ταλαιπωρία των λαϊκών στρωμάτων να βρουν το δίκιο τους, π.χ. των εργαζομένων να πάρουν δεδουλευμένα τους ή να ακυρώσουν μια παράνομη - εκδικητική απόλυση κ.λπ. Πρόκειται για την απαίτηση των μονοπωλιακών ομίλων ακόμα πιο γρήγορα να λύνουν διαφορές και να υπερβαίνουν νομικά εμπόδια, ώστε με ασφάλεια και ταχύτητα να τρέχουν επενδύσεις, συνολικά να προωθούνται οι σχεδιασμοί του κεφαλαίου, με έμφαση σήμερα στην πολεμική οικονομία. Γι' αυτούς τους λόγους η «επιτάχυνση» κλίνεται σε όλες τις πτώσεις από τον ΣΕΒ, όπως στο πρόσφατο συνέδριο που διοργάνωσε από κοινού με τον ΣΔΕΕ και τα Ανώτατα Δικαστήρια.

Το σύνολο σχεδόν αυτών των νέων συστημάτων ΤΝ στηρίζεται και προωθεί τη συγκέντρωση μεγάλου όγκου προσωπικών και ευαίσθητων δεδομένων που περιέχουν οι δικαστικές υποθέσεις. Πρόκειται για άλλη μια «πηγή» δεδομένων στην κατεύθυνση που ήδη υλοποιείται από το σύνολο των κρατικών υπηρεσιών, από την ΑΑΔΕ μέχρι τον ΕΦΚΑ, για αναβάθμιση της ικανότητας του αστικού κράτους να συγκεντρώνει και να αναλύει έναν αληθινό «θησαυρό» πληροφοριών. Αυτός ο θησαυρός μπορεί να αξιοποιηθεί σε κάθε κατεύθυνση, και από μεγάλους ομίλους και εταιρείες που νόμιμα «βάζουν χέρι» σε αυτόν. Αλλωστε και τα ίδια τα προγράμματα ΤΝ, και στο πλαίσιο της Δικαιοσύνης, αναπτύσσονται και λειτουργούν με άμεση εμπλοκή ιδιωτικών εταιρειών.

Η ταχύτητα των εξελίξεων και πολύ περισσότερο η «χρυσόσκονη» που τις συνοδεύει, οι υποσχέσεις για «δικλίδες προστασίας» των δικαιωμάτων του λαού και της νέας γενιάς, δεν πρέπει και δεν μπορεί να θολώσει τη ματιά των δικηγόρων που παλεύουν για να ζήσουν και με τις γνώσεις τους να υπερασπιστούν τα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα. Τα βήματα στη γενική κατεύθυνση αντιδραστικοποίησης του Δικαίου και της Δικαιοσύνης, που υλοποίησαν διαχρονικά οι κυβερνήσεις στις ράγες της ΕΕ, μπορούν να αποκαλυφθούν.

Αρκεί κανείς να σκεφτεί πως δεν έχουν περάσει τόσα πολλά χρόνια από όταν π.χ. η υποχρεωτική συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων στο πλαίσιο των ταυτοτήτων είχε πολύ σωστά καταργηθεί, ως προσβολή των προσωπικών δεδομένων και της αξίας του ανθρώπου. Σήμερα επιχειρείται να πλασαριστεί ως δήθεν μονόδρομος, ή και «πρόοδος», τα δεδομένα όλων μας να συγκεντρώνονται στα χέρια του κράτους και των επιχειρηματικών ομίλων. Ως «αυτονόητο μέτρο» πλασάρεται η τοποθέτηση καμερών με ΤΝ που θα σκανάρουν μαζικά τα αυτοκίνητα και τους οδηγούς τους, ο εξοπλισμός της αστυνομίας με φορητές κάμερες ή το «πέταγμα» drones πάνω από πλατείες για λόγους «προληπτικούς».

Η προώθηση απαράδεκτων μέτρων μαζικής και προληπτικής παρακολούθησης του εργαζόμενου λαού γίνεται στο όνομα ιδίως της «πρόληψης και αντιμετώπισης του εγκλήματος». Για τη νομιμοποίηση τέτοιων μέτρων στις συνειδήσεις αξιοποιούνται ειδεχθή εγκλήματα, σοβαρά κοινωνικά φαινόμενα που δημιουργεί και θρέφει το ίδιο το σύστημα. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτό του Chat Control της ΕΕ, που ανοίγει ακόμα πιο διάπλατα τον δρόμο σε μαζικό - προληπτικό σκανάρισμα του διαδικτύου και των επικοινωνιών ακόμα και στις λεγόμενες «κρυπτογραφημένες πλατφόρμες» (Viber, Signal κ.ά.), στο όνομα της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο.¹

Είναι πραγματικά αναρίθμητες οι αποδείξεις ότι η επίθεση σε βάρος των δικαιωμάτων του εργαζόμενου λαού έχει τη σφραγίδα του «κράτους δικαίου» της ΕΕ, δεν αποτελεί κάποια «παρέκκλιση» από αυτό. Οσες δυνάμεις, και μέσα στους Δικηγορικούς Συλλόγους, πασχίζουν να εμφανίσουν την ΕΕ ως «φάρο δημοκρατίας» και υψώνουν τη σημαία του «κράτους δικαίου» της, εκτίθενται ανεπανόρθωτα από την ίδια την πραγματικότητα.

Οι μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι δικηγόροι έχουμε τη δύναμη να στείλουμε ηχηρό μήνυμα, και με την ψήφο μας στις δικηγορικές εκλογές, ότι «στην εποχή της ΤΝ» δεν θα συμβιβαστούμε με το μέλλον που ετοιμάζουν για εμάς χωρίς εμάς. Σήμερα, χάρη και σε αυτά τα σπουδαία επιτεύγματα μπορούν να μειωθούν οι ώρες εργασίας μας, να βελτιωθούν ριζικά οι συνθήκες δουλειάς και ζωής μας. Δεν έχουμε κανένα συμφέρον και ούτε μας ταιριάζει ο «ρόλος» που επιχειρούν να μας επιβάλουν, της υπεράσπισης των νόμων της κοινωνικής αδικίας, που μετατρέπουν ακόμα και τα πιο μεγάλα τεχνολογικά - επιστημονικά κατορθώματα σε εργαλεία έντασης της εκμετάλλευσης και καταπίεσης.

Με οργάνωση και πάλη, με πολύ πιο ισχυρή «Αγωνιστική Συσπείρωση Δικηγόρων» μέσα στους Δικηγορικούς Συλλόγους, θα βγούμε εμείς οι ίδιοι πολύ πιο δυνατοί απέναντι στους σχεδιασμούς των μεγάλων εταιρειών και ομίλων, στην πολιτική της ΕΕ και των κυβερνήσεων. Για να παρέμβουμε μαζί με τον υπόλοιπο λαό στις εξελίξεις, να ανοίξουμε τον δρόμο της ανατροπής της σημερινής βαρβαρότητας.

Παραπομπή:

1. Βλ. και Ερώτηση της Ευρωκοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ «για τον αντιδραστικό Κανονισμό γενικευμένου φακελώματος της ΕΕ (Chat Control)».