ΝΑΝΟΤΥΡΑΝΝΟΣ
Νέο είδος δεινοσαύρου ταξινομήθηκε ως συγγενές αλλά διαφορετικό από τον Τυραννόσαυρο ρεξ
Σάββατο 15 Νοέμβρη 2025 - Κυριακή 16 Νοέμβρη 2025

Καλλιτεχνική απεικόνιση Νανοτυράννων που επιτίθενται σε έναν νεαρό Τυραννόσαυρο ρεξ, ο οποίος είναι ακόμη στο μέγεθός τους. Στο βάθος η μητέρα του νεαρού Τυραννόσαυρου πλησιάζει για να τον υπερασπιστεί
Για πάνω από τρεις δεκαετίες οι παλαιοντολόγοι διαφωνούσαν αν πραγματικά υπήρξε ο ευκίνητος σαρκοφάγος δεινόσαυρος Νανοτύραννος στη Βόρεια Αμερική της Κρητιδικής περιόδου, ή τα απολιθωμένα οστά που ανακάλυψαν κάποιοι ερευνητές ανήκουν στην πραγματικότητα σε νεαρό άτομο Τυραννόσαυρου ρεξ (Τ. ρεξ), που δεν είχε φτάσει στο θηριώδες μέγεθος του ενήλικου ζώου του είδους. Μια νέα μελέτη ανάλυσης των απολιθωμένων οστών δύο δεινοσαύρων που πάλεψαν μεταξύ τους, και ανακαλύφθηκαν το 2006 στην Μοντάνα, φαίνεται να κλείνει το θέμα υπέρ του Νανοτυράννου. Τα απολιθώματα προέρχονται από έναν Τρικεράτοπα και έναν μικρό δεινόσαυρο παρόμοιο με Τυραννόσαυρο, και έφεραν σημάδια από σημαντικά τραύματα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, ο Νανοτύραννος σε πλήρη ανάπτυξη είχε το μισό μήκος του Τ. ρεξ και το ένα δέκατο της μάζας του σώματός του. Δεν υπάρχει τρόπος αυτό το ζώο να μπορούσε να αναπτυχθεί σε Τ. ρεξ, άρα πρέπει να ήταν ένας μικρότερος, πιο ευέλικτος θηρευτής, που κυνηγούσε παράλληλα με τον Τυραννόσαυρο. Το πιο καθοριστικό στοιχείο προέρχεται από ένα μικροσκοπικό χαρακτηριστικό, μια σειρά πυκνά τοποθετημένους δακτυλίους ανάπτυξης στα οστά, που υποδηλώνουν ότι το απολιθωμένο ζώο είχε ολοκληρώσει την ανάπτυξή του.

Χρησιμοποιώντας σαρωτές υψηλής ανάλυσης, η ερευνητική ομάδα βρήκε επίσης ότι το κρανίο του Νανοτυράννου διέθετε περισσότερες υποδοχές για δόντια απ' ό,τι του Τ. ρεξ και διαφορετικές διαδρομές για τα νεύρα του κρανίου και τα ιγμόρια, συγκριτικά με τον μεγάλο ανταγωνιστή του. Αυτά τα χαρακτηριστικά διαμορφώνονται νωρίς στην εμβρυονική ανάπτυξη και παραμένουν σταθερά εφ' όρου ζωής. Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια βασισμένη σε υπολογιστές εξελικτική ανάλυση, τοποθετώντας τον Νανοτύραννο σε έναν νέο κλάδο, ακριβώς δίπλα στον κλάδο όπου ανήκει ο Τ. ρεξ, και ονόμασαν τον κλάδο αυτόν Νανοτυραννίδες. Σύγκριναν το πρόσφατο εύρημα με δύο παλιότερα απολιθώματα, επίσης από τη Μοντάνα, που εδώ και χρόνια εκτίθενται σε μουσεία στις ΗΠΑ, και διαπίστωσαν ότι το ένα απ' αυτά ανήκει ακριβώς στο ίδιο είδος, τον Νανοτύραννο λανσένσις, ενώ το άλλο σε ένα νέο είδος, τον Νανοτύραννο λίθιους.

Απολιθωμένο κρανίο του Nanotyrannus lancensis
Αλλοι παλαιοντολόγοι εκτιμούν ότι δεν είναι παράξενο στη Βόρεια Αμερική να υπήρχαν δύο οικογένειες κορυφαίων θηρευτών, καθώς το ίδιο συνέβαινε και στην Ασία, όπου ζούσε ο Τυραννόσαυρος Ταρμπόσαυρος και μαζί με αυτόν και ο μικρότερος Τυραννόσαυρος Αλιόραμος. Παρ' όλα αυτά, εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα απολιθώματα μικρόσωμων Τυραννόσαυρων στις ΗΠΑ δεν αποτελούν νέο είδος, αλλά προέρχονται από νεαρούς Τυραννόσαυρους, επιμένουν πως χρειάζεται να βρεθούν κι άλλα δείγματα μικρόσωμων Τυραννόσαυρων για να ξεκαθαριστεί το ζήτημα. Αν κάθε μικροσκοπικός σκελετός είναι Νανοτύραννος, τότε πού είναι οι σκελετοί των νεαρών Τ. ρεξ, αναρωτιούνται, και προσθέτουν ότι η ωριμότητα του σκελετού από μόνη της δεν προσδιορίζει ένα είδος.

Η ύπαρξη του Νανοτυράννου δίνει μια νέα εικόνα για τις τελευταίες μέρες των δεινοσαύρων. Αντί για έναν μοναδικό θηρευτή, η εποχή εκείνη δείχνει να διέθετε μία γκάμα θηρευτών και το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι πώς κατάφερναν να συνυπάρχουν, να αποφεύγουν τον ανταγωνισμό μεταξύ τους και να διαμορφώνουν την εξέλιξη των θηραμάτων. Οι συγγραφείς της μελέτης αντιτείνουν ότι τώρα που διόρθωσαν το λάθος με τον Νανοτύραννο θα πρέπει να επανεξεταστούν και άλλα απολιθώματα μικρών Τυραννοσαύρων, που ίσως ταυτοποιήθηκαν λαθεμένα, και ίσως έτσι ανακαλυφθούν και νέα είδη δεινοσαύρων αυτής της οικογένειας.


Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης
Πηγή: «Scientific American»