Τι επικαλείται η κυβέρνηση; Οτι με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία, οι καταγεγραμμένες υπερωρίες για το 7μηνο του 2025 (μέχρι τον Σεπτέμβρη) φτάνουν τις 3,5 εκατ. ώρες, αυξημένες κατά 1,5 εκατ. ώρες σε σχέση με το πρώτο 7μηνο του 2024. Τα νούμερα αυτά δεν αποτελούν βέβαια κάποιο «νοικοκύρεμα», ούτε αποδεικνύουν από μόνα τους ότι η ψηφιακή κάρτα είναι κάποιο «θετικό μέτρο», όπως προσπάθησε επανειλημμένα να την παρουσιάσει η κυβέρνηση.

Πρώτον, γιατί τα στοιχεία των καταγεγραμμένων υπερωριών αποτελούν την πιο ωμή και κυνική παραδοχή της εργασιακής ζούγκλας που επικρατεί στην αγορά εργασίας, της ασυδοσίας της εργοδοσίας. Δεύτερον, γιατί αποδεικνύεται ότι οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν πολύ παραπάνω από το ωράριο εργασίας τους για λίγα ψίχουλα, μήπως και καταφέρουν να μπαλώσουν τις τρύπες που αφήνουν οι πετσοκομμένοι μισθοί τους.

Τρίτον, την ψηφιακή κάρτα πλαισιώνουν η ευέλικτη προσέλευση και ο χρόνος προετοιμασίας, που είναι εκτός εργάσιμου χρόνου, το διάλειμμα, που είναι εκτός εργάσιμου χρόνου, ο χρόνος μεταφοράς από και προς την εργασία, που είναι εκτός εργάσιμου χρόνου. Με τη δε απολογιστική καταγραφή των υπερωριών στο τέλος του μήνα οι εργοδότες «μαγειρεύουν» τα νούμερα, ώστε να βγαίνουν σωστά και νόμιμα κατά την κατάθεσή τους στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη».

Με την εφαρμογή όλων των παραπάνω μεγαλώνει ουσιαστικά ο απλήρωτος εργάσιμος χρόνος, ενώ οι εργαζόμενοι γίνονται ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι στους εργοδότες, κάτι που σημαίνει αύξηση της κερδοφορίας.

Εκεί βρίσκεται η ουσία της εκμετάλλευσης, και είναι στον πυρήνα των στρατηγικών κατευθύνσεων για τα κέρδη και την ανθεκτικότητα των μονοπωλιακών ομίλων. Γι' αυτό και το εν λόγω μέτρο ψηφίστηκε από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ το 2021, ενώ η ηγεσία της ΓΣΕΕ έτρεχε να βρει τα «θετικά» του νόμου.

Δεν είναι τυχαίο ότι θεσμοθετήθηκε μαζί με την ψήφιση ενός ακόμα νόμου «διευθέτησης», για τη 10ωρη δουλειά χωρίς προσαύξηση (νόμος Χατζηδάκη), για να ακολουθήσουν το 13ωρο σε δύο εργοδότες (νόμος Γεωργιάδη) και το 13ωρο σε έναν εργοδότη, μαζί με την επέκταση της 10ωρης δουλειάς όλο τον χρόνο (πρόσφατος νόμος Κεραμέως).

Από την πρώτη στιγμή το ΚΚΕ είχε αναδείξει ότι η ψηφιακή κάρτα εργασίας είναι το απαραίτητο εργαλείο ξεχειλώματος του εργάσιμου χρόνου και ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, το πλέον κατάλληλο για να εφαρμοστεί γενικευμένα η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας, και μέσο υλοποίησης των κατευθύνσεων της ΕΕ για τη διάκριση του εργάσιμου χρόνου σε «ενεργό» και «μη ενεργό». Ετσι εξηγείται και η αδρή χρηματοδότησή της από το Ταμείο Ανάκαμψης στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης του αστικού κράτους, ώστε να γίνει δυνατή η καταγραφή του εργάσιμου χρόνου, που πλέον έχει γίνει ένα συνονθύλευμα «μέσων όρων», «περιόδων αναφοράς», «ορίων» - λάστιχο. Δηλαδή πρόκειται για το ψηφιακό μετράρι της «ευελιξίας» και του τεντώματος των ωραρίων, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε επιχειρηματικού ομίλου. Προφανώς, μία πλευρά, ως ...αναγκαίο κακό για την εργοδοσία, είναι και η καταγραφή των υπερωριών, όμως η θεσμοθέτησή του δεν έγινε γι' αυτό, αλλά για να απλωθούν ακόμα περισσότερο η δουλειά - λάστιχο και το σμπαράλιασμα της ζωής των εργαζομένων.

Σε ένα τέτοιο φόντο, ο «Ριζοσπάστης» συζητά με εργαζόμενους από τους κλάδους του Εμπορίου, του Επισιτισμού -Τουρισμού και των security, αποκαλύπτοντας το πώς εφαρμόζεται στην πράξη αυτό το μέτρο.

«Το 8ωρο είναι στα χαρτιά», μας λέει εργαζόμενος από τον χώρο των security που δουλεύει πάνω από 10 χρόνια σε εταιρείες φύλαξης. «Στην τελευταία εταιρεία όπου δούλευα, ο εργοδότης μάς ζητούσε να του έχουμε "εμπιστοσύνη" και χτυπούσε εκείνος την κάρτα για εμάς, καθώς δεν υπήρχε καμία υποδομή στους χώρους όπου πηγαίναμε εμείς, ούτε μας είχαν δοθεί από τον εργοδότη κινητά για να σκανάρουμε. Το αποτέλεσμα ήταν να δουλεύουμε μέχρι και 16ωρα απλήρωτα. Και καθώς οι εργοδότες μπορούν να τα δηλώνουν στο τέλος του μήνα απολογιστικά, τα "μαγειρεύουν" ανάλογα με το πώς θα βγουν τα νούμερα σωστά».

Ετσι το κοντέρ «γράφει» ατέλειωτες ώρες τζάμπα δουλειάς, ενώ οι εργοδότες αξιοποιούν τα νομοθετικά όπλα και τις δικλίδες που τους έχουν χαρίσει απλόχερα όλες οι κυβερνήσεις, ώστε να μπορούν να επεκτείνουν και να ξεχειλώνουν τον εργάσιμο χρόνο.

Η ίδια κατάσταση ισχύει σχεδόν σε όλες τις εταιρείες φύλαξης, ενώ μόνο κάτω από τις παρεμβάσεις του Συνδέσμου Ιδιωτικών Υπαλλήλων Αθήνας έχουν παρθεί μέτρα και έχουν καταβληθεί απλήρωτες ώρες δουλειάς.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την ερμηνευτική εγκύκλιο 37271/21-06-2024, από τον Φλεβάρη του 2023 για τις εταιρείες φύλαξης πρέπει να παρέχεται υποδομή τόσο στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης όσο και στις εταιρείες που στέλνονται για να εκτελέσουν την εργασία τους.

Και αν πει κανείς ότι τα παραπάνω είναι «παραφωνίες» ή ζήτημα ...αυθαίρετης χρήσης, έρχεται η εικόνα από τον κλάδο του Εμπορίου, όπου η ψηφιακή κάρτα τον φετινό Μάη έδειξε αύξηση 92% στις υπερωρίες σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, με τις καταγγελίες του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας για ωράρια - λάστιχο να είναι δεκάδες.

«Μπορεί ο χρόνος προετοιμασίας τυπικά να είναι 30 λεπτά, αλλά στην πραγματικότητα μας λένε να πηγαίνουμε μία και μιάμιση ώρα πριν τη βάρδια και να χτυπάμε την κάρτα στην τυπική έναρξή της», τονίζει εργαζόμενη σε έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους σούπερ μάρκετ. «Εννοείται ότι δεν καταγράφονται αυτά κάπου, πρέπει να πάμε αρκετά πιο νωρίς για να προετοιμάσουμε τα πόστα μας», λέει χαρακτηριστικά.

«Τα 20 λεπτά που ζητούν από τους εργαζόμενους να έρχονται νωρίτερα από τη δηλωμένη ώρα προσέλευσης, οι εργαζόμενοι που δουλεύουμε στην επιχείρηση ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν είναι ούτε για καφέ και τσιγάρο, ούτε βόλτα για ψώνια. Είναι αδήλωτη εργασία, καθώς μας ζητάνε να κάνουμε δουλειές εκτός ωραρίου (π.χ. άνοιγμα ταμείου, προετοιμασία πόστου κ.ά.)», ανέφερε χαρακτηριστικά η ΔΑΣ σε ανακοίνωσή της τον Φλεβάρη του 2023, όταν εφαρμόστηκε η ψηφιακή κάρτα στο λιανεμπόριο.

Αντίστοιχα είναι τα παραδείγματα και στη Θεσσαλονίκη, όπου σε μεγάλα εμπορικά κέντρα και σούπερ μάρκετ οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να χτυπάνε κάρτα στη λήξη, όμως κάθονται παραπάνω, έως και μία ώρα απλήρωτοι, στο όνομα του να βγει η δουλειά.

«Εξαναγκάζονται να το κάνουν κάτω από τον φόβο και την πίεση. Το ίδιο συμβαίνει και σε όλο το εμπορικό κέντρο της οδού Τσιμισκή με μεγάλες αλυσίδες λιανικής. Οι συνάδελφοι σκανάρουν την κάρτα τυπικά στη λήξη του ωραρίου, όμως πάντα κάθονται παραπάνω αναγκαστικά και, φυσικά, απλήρωτοι», τονίζει στον «Ριζοσπάστη» ο Δημήτρης Μπελόπουλος, πρόεδρος της Ενωσης Εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρος της ΟΙΥΕ.

Στα στοιχεία που δημοσίευσε το υπουργείο Εργασίας στις 8 Ιούλη 2025, ο κλάδος του Τουρισμού κατέγραψε τον φετινό Μάη αύξηση υπερωριών 1.055% σε σχέση με τον Μάη του 2024, ενώ στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα η Εστίαση κατέγραψε αύξηση 129%.

«Δεν μιλάμε για 8ωρο», τονίζει εργαζόμενος σε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες Εστίασης, που καλύπτει εργολαβικά επισιτιστικές επιχειρήσεις, κρατικές υπηρεσίες, ιδρύματα, ακόμα και στρατόπεδα. Και μας εξηγεί: «Στην πραγματικότητα είναι 10ωρο και βάλε, καθώς το διάλειμμα είναι εκτός εργάσιμου χρόνου, άρα πάμε στο 8μισάωρο. Αν σε αυτό προσθέσουμε και τις υπερωρίες, μιλάμε για 10 - 11 ώρες δουλειά, που με τα πήγαινε - έλα γίνονται 12. Χτυπάμε την ψηφιακή κάρτα, αλλά όλο αυτό είναι εξόντωση».

Ιδια είναι η κατάσταση και στα μεγάλα ξενοδοχεία της Αθήνας, ειδικά την περίοδο της σεζόν, όπου με την πληρότητα να υπερβαίνει το 75% το ωράριο γίνεται 9μισάωρο ή 10ωρο, ενώ με βάση τη Σύμβαση που έχει υπογράψει η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας (δυνάμεις της ΠΑΣΚΕ με στήριξη της ΔΑΚΕ) η δουλειά γίνεται 6ήμερη.

«Καταγράφεται η εξόντωσή μας», σημειώνει ο εργαζόμενος. Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη για τους εργολαβικούς εργαζόμενους, που αποτελούν κατά μέσο όρο το 30% των εργαζομένων στα ξενοδοχεία. Εκεί οι ατέλειωτες υπερωρίες καλά κρατούν και η απλήρωτη δουλειά βασιλεύει, καθώς δεν ισχύει καμία καταγραφή των ωρών εργασίας τους.

Ρίχνοντας μια ματιά στον κλάδο της Εστίασης, οι υπερωρίες και η πρόσθετη εργασία είναι καθεστώς.

Οπως μας εξηγεί εργαζόμενη στα «McDonald's», «οι συνάδελφοι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία φοιτητές, που εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους, και οι συμβάσεις τους είναι μερικής απασχόλησης, 6ωρες. Ομως ποτέ δεν είναι 6ωρο, κάθε μέρα καθόμαστε 2 ώρες επιπλέον. Καταγράφεται μεν, αλλά είναι ενδεικτικό του πόσο χρειάζεται να δουλέψουμε παραπάνω».

Στα δε KFC, όπως δημοσίευσε πρόσφατα ο «Ριζοσπάστης», την ψηφιακή κάρτα τη χτυπάνε οι διευθυντές των καταστημάτων, αξιοποιώντας την ευέλικτη προσέλευση. Με αυτόν τον τρόπο το 8ωρο γίνεται 10ωρο, χωρίς διάλειμμα, η εκμετάλλευση βασιλεύει και γίνεται κανόνας.

Με θράσος η κυβέρνηση μιλά για «προστασία 3,5 εκατ. εργαζομένων με την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας». Ταυτόχρονα, με εγκύκλιο του υπουργείου από 3 Νοέμβρη θα επεκταθεί στο χονδρεμπόριο, στην Ενέργεια και στις χρηματοπιστωτικές εταιρείες, καθώς και σε διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες στον Τουρισμό.

Οι παραπάνω μαρτυρίες δεν συνιστούν «κακή χρήση» κάποιων ασυνείδητων εργοδοτών. Είναι η αποτύπωση της «ευελιξίας», της έντασης της εκμετάλλευσης, της «διευθέτησης» του εργάσιμου χρόνου, που φέρει τη νομοθετική σφραγίδα του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ (με ολόκληρη μορφή) ήδη από τις αρχές του 1990.

Ταυτόχρονα, η ευρεία χρήση ψηφιακών εργαλείων καταγραφής και παρακολούθησης εντείνει την καταστολή και την τρομοκρατία. Η ψηφιακή καταγραφή του εργάσιμου χρόνου εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους επέκτασης της ψηφιακής παρακολούθησης και επιτήρησης των εργαζομένων, του ελέγχου της αποδοτικότητας σε «ζωντανό» χρόνο - από το πόση ώρα χρειάζεται για να εκτελεστεί η κάθε εργασία μέχρι πόση ώρα χρειάζεται ο εργαζόμενος για να πάει τουαλέτα.

Είναι λοιπόν σαφές ότι το χτύπημα στον εργάσιμο χρόνο, ο διαχωρισμός του σε «ενεργό» και «ανενεργό» και η επιπλέον «διευθέτησή» του γίνονται πράξη με το πάτημα ενός κουμπιού, με πολύτιμο εργαλείο την ψηφιακή κάρτα.