Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι επισκέπτες του 51ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» στη Θεσσαλονίκη παρακολούθησαν την Πέμπτη το απόγευμα τη συζήτηση με θέμα: «"Ποστάρω" άρα υπάρχω; Η επίδραση των social media στη ζωή και τη στάση της νεολαίας». Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στη Σκηνή Φοιτητών και Νέων Εργαζομένων, με ομιλητή τον Νίκο Ρεμπάπη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο ομιλητής ξεκίνησε με μία χρήσιμη αναδρομή από τα πρώτα χρόνια της «εισβολής» των social media στην καθημερινότητα, με την «αίγλη» της «αδιαμεσολάβητης» και αδέσμευτης επικοινωνίας και ενημέρωσης να συνοδεύει την εμφάνισή τους, μίλησε για τον ρόλο τους στην υπηρεσία των αναδιατάξεων του πολιτικού σκηνικού και των διεθνών εξελίξεων και τόνισε: «Το ΚΚΕ την ίδια περίοδο τοποθετήθηκε για τα social media με εντελώς διαφορετικά κριτήρια. Ανέδειξε τις ουσιαστικές πλευρές που αφορούν και τη φύση αυτών των μέσων, ως μέσα που ανήκουν σε πολύ μεγάλες καπιταλιστικές εταιρείες, με έδρα τις ΗΠΑ αποκλειστικά εκείνη την περίοδο, και τις πλευρές που αφορούν συνέπειες για τους χρήστες».

Αναφέρθηκε στα ερωτήματα που τέθηκαν πολύ νωρίς από το ΚΚΕ γύρω τη φύση των ΜΚΔ, από το πώς και από ποιον αξιοποιούνται τα στοιχεία που καταχωρεί κάθε χρήστης, τις συνέπειες του να δίνεις «στο πιάτο» την προσωπική ζωή κ.ά. Προβληματισμοί που δεν άργησαν καθόλου να επιβεβαιωθούν, με αφορμή εξελίξεις παγκόσμιου ενδιαφέροντος που έκαναν γνωστό πως η αμερικανική κυβέρνηση διαθέτει μυστικό πρόγραμμα παρακολουθήσεων των χρηστών του διαδικτύου - ούτε καν μόνο των social media. Και τόνισε:

«Αν και έχουν περάσει ορισμένα χρόνια, αυτή η πείρα δεν πρέπει να ξεχνιέται. Οχι μόνο για το γεγονός ότι επιβεβαιώθηκε σε μία ακόμη εκτίμηση το Κόμμα, αλλά κυρίως στο γιατί οφείλουμε σε κάθε σύγχρονη εξέλιξη να ακονίζουμε πρώτα και κύρια τα θεωρητικά μας εργαλεία, την ανωτερότητα που δίνει η επαναστατική κοσμοθεωρία στην προσέγγιση των πιο σύγχρονων φαινομένων. Στο γιατί οφείλουμε να έχουμε εμπιστοσύνη σε αυτά τα θεωρητικά εργαλεία και όχι σε άλλα, γιατί αποτελεί μοναδικό πλεονέκτημα του ΚΚΕ και της ΚΝΕ η διαμόρφωση θέσεων μέσα από τη συλλογικά οργανωμένη συζήτηση που διεξάγεται ελεύθερα και δημοκρατικά μέσα στα όργανα του Κόμματος και της ΚΝΕ».

«Tα social media δεν διαμορφώνουν απλά ορισμένες απόψεις. Σε μαζική κλίμακα συμβάλλουν στη διαμόρφωση κριτηρίων, στάσης ζωής, τρόπου και γλώσσας επικοινωνίας, ιεραρχήσεις, μοτίβο πρόσληψης, νέα στερεότυπα αλλά και αξίες γύρω από τις οποίες δομούνται σε επίσης μαζική κλίμακα προσωπικότητες», τόνισε ο Ν. Ρεμπάπης σε άλλο σημείο της ομιλίας του και ανέδειξε πως η διαφορά ανάμεσα στα social media και τους άλλους μηχανισμούς προπαγάνδας και ιδεολογικής χειραγώγησης είναι ότι οι χρήστες τους δεν γίνονται απλά δέκτες. «Αναφερόμαστε - τόνισε - σε μία κοινωνική πρακτική που αφορά την επανάληψη ενός στερεότυπου αναρτήσεων, που καθορίζεται από το εκάστοτε μέσο και απαιτεί έναν μιμητισμό από τους χρήστες του. Αυτό αντικειμενικά πολλαπλασιάζει τα προβληματικά χαρακτηριστικά που εξαρχής προωθεί, κάνοντας αυτή την πρακτική έως και εξάρτηση.

Αν πάμε τον φακό ακόμα πιο κοντά, θα δούμε τα χαρακτηριστικά που αναπαράγονται και εμπεδώνονται ως στοιχεία και αξίες ζωής», είπε απαριθμώντας την έκθεση της προσωπικής ζωής ως στοιχείο επιβεβαίωσης της ύπαρξης, την αποθέωση του εγώ και αυτοπροβολή, τον ναρκισσισμό, την εξύψωση του ατομισμού, τη «φτιαχτή διάθεση» να μοιραστείς σε τέτοιο βαθμό που αν δεν το μοιραστείς/κοινοποιήσεις δεν θα πιστέψεις ο ίδιος ότι το έκανες. Επιβράβευση για την ανεπανόρθωτη έκθεση των προσωπικών στιγμών είναι τα «likes» και οι ακόλουθοι. Τέλος, η διαμόρφωση επίπλαστων κοινωνικών σχέσεων που δεν περνάνε μέσα από την πραγματική γνωριμία, όπως για παράδειγμα η ψευδαίσθηση κοινωνικότητας που δίνουν οι πολλοί «διαδικτυακοί φίλοι».

Οπως τόνισε στη συνέχεια ο Ν. Ρεμπάπης, τα παραπάνω, συνυφασμένα με τη φύση των ΜΚΔ στοιχεία, περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα συμπεριφορών, ωστόσο «σε κάθε εκδοχή, η βάση είναι κοινή: Ο ατομισμός, ο ανταγωνισμός και η αποξένωση που αναπαράγει η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, την ίδια στιγμή που η παραγωγή γίνεται όλο και πιο κοινωνική, απαιτώντας τη "συνεργασία" της δουλειάς εκατομμυρίων. Ομως, τα προϊόντα, τα πλούτη αυτής της εργασίας τα καρπώνονται οι μέτοχοι καπιταλιστικών μονοπωλίων, που γίνονται τα μαζικά "είδωλα", τα "πρότυπα" του ναρκισσισμού. Αυτοί που "δεν ξέρουν τι έχουν", "δεν τους νοιάζει τι παράγουν" οι επιχειρήσεις τους, απλώς καρπώνονται με τη μορφή του κέρδους τον κοινωνικό πλούτο».

«Η αιτία αυτού του φαινομένου βρίσκεται στο βαθύ σάπισμα της καπιταλιστικής κοινωνίας, κατά την οποία τεχνολογικές δυνατότητες και σύγχρονα μέσα αξιοποιούνται για τη χειραγώγηση εκατομμυρίων ανθρώπων.

Αυτή η χειραγώγηση έχει πολλές εκδοχές. Πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι θα πρέπει να βρεθούν κάτω από τον ίδιο στόχο, που είναι η υπεράσπιση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και εξουσίας.

Εκεί καταλήγεις όταν ξεψαχνίζεις αντιδραστικές θεωρίες που προμοτάρουν influencers των social media, που διαφημίζουν την υποτίμηση του γυναικείου φύλου, τη βία απέναντι στον αδύναμο και ανίσχυρο, τον ρατσισμό και τον εθνικισμό, το πρότυπο του πολύ ισχυρού, που όμως είναι άκακος και γατάκι μπροστά στα πραγματικά αφεντικά αυτού του κόσμου. Αυτές οι θεωρίες εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το φύλο, καλλιεργούνται π.χ. διαφορετικά πρότυπα ισχυρού άντρα ή ισχυρής γυναίκας, αλλά είναι συνδεδεμένα και τα δύο με την υπεράσπιση της αδικίας, της ταξικής εκμετάλλευσης. Καθόλου τυχαία τα περισσότερα "πρότυπα" είναι συνήθως και πετυχημένοι επιχειρηματίες.

Εκεί καταλήγεις και αν πάρεις αυτόν που σου δείχνουν ως αντίθετο τάχα ριζοσπαστικό δρόμο. Ενα κόσμο δήθεν "δικαιωμάτων", όπου ο άνθρωπος τεμαχίζεται σε πάρα πολλές ταυτότητες ώστε τελικά να εμφανίζεται αποσυνδεδεμένος από κάθε αντικειμενικό προσδιορισμό, όπως η κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει, προέρχεται ή θα ενταχτεί, το φύλο, το έθνος. (...)

Τα social media, πέρα από χρυσάφι για τους ιδιοκτήτες τους, μέσα από τη λειτουργία τους συμβάλλουν στη διαμόρφωση μίας αντιδραστικής στάσης ζωής που ταιριάζει γάντι στο στάδιο της σαπίλας του συστήματος που ζούμε. Η ανάπτυξη των social media, όπως και η ανάπτυξη του διαδικτύου, δεν είναι ουδέτερη. Η κατεύθυνση προς την οποία αναπτύσσονται καθορίζεται από την τάξη που έχει την ιδιοκτησία συνολικά στα μέσα παραγωγής.

Τα social media δεν προκαλούν απλά γενικά εθισμό, είναι φτιαγμένα και αναπτύσσονται για να αρπάζουν όλο και περισσότερο χρόνο από τους χρήστες τους. (...)

Δεν έχουμε φόβο ούτε απέναντι στην τεχνολογία, ούτε απέναντι στα social media. Από την άλλη, έχουμε πλήρη επίγνωση ότι τα πιο μεγάλα επιτεύγματα της κοινωνικής, ανθρώπινης εργασίας σήμερα είναι σε πολύ λάθος χέρια, στα χέρια των καπιταλιστών. Αυτοί καθορίζουν και το ποια τεχνολογία θα αναπτυχθεί αλλά και προς ποια κατεύθυνση θα αναπτυχθεί.

Εχουμε πλήρη επίγνωση ότι η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, μαζί με όλα τα δεινά που φέρνει μαζί της, φέρνει και πιο εκτεταμένα φαινόμενα όπως η έλλειψη κοινωνικοποίησης, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, η εκτεταμένη έλλειψη κοινωνικής πείρας, πλευρές που όλες σχετίζονται και με την ευρεία χρήση των social media.

Εχουμε πλήρη επίγνωση ότι οι σύγχρονες εξεγέρσεις και κοινωνικές επαναστάσεις θα έχουν να αντιμετωπίσουν και αυτά τα εργαλεία μαζικής καταστολής και ιδεολογικής ενσωμάτωσης. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ήδη σε πολλές χώρες με το πρώτο "τσαφ", τα social media τίθενται εκτός λειτουργίας ή υπό ασφυκτικό έλεγχο. Και όταν λέμε πρώτο "τσαφ", αυτό δεν αφορά με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία την απειλή της καπιταλιστικής εξουσίας από μία εργατική εξέγερση.

Στηριζόμαστε στις δυνατότητες που δίνουν οι αρχές λειτουργίας και συγκρότησης του Κομμουνιστικού Κόμματος, παρεμβαίνοντας στα social media συλλογικά και οργανωμένα, γιατί μόνο αυτή η παρέμβαση μπορεί να έχει οφέλη στην πολιτική, διαφωτιστική, προπαγανδιστική δουλειά. Η πείρα μας επιβεβαιώνει ότι η ζωντανή δράση του Κόμματος και της ΚΝΕ, του εργατικού - λαϊκού κινήματος είναι αυτή που τροφοδοτεί και την παρέμβαση στο διαδίκτυο και τα social media και όχι το αντίστροφο.

Παίρνουμε μέτρα ώστε να βελτιώνεται η προβολή της δράσης μας και των θέσεών μας στα social media γνωρίζοντας ότι τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διά ζώσης επαφή, τις ζωντανές ανθρώπινες σχέσεις και την επικοινωνία με τους εργαζόμενους στους χώρους δουλειάς, τους φοιτητές και τους μαθητές στα σχολεία. Τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή συμμετοχή, τη συζήτηση, ακόμα και την ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση στον σύλλογο, στο σωματείο και δρούμε ώστε οι μαζικοί φορείς να αγκαλιάζουν όλο και περισσότερους, να μην μετατρέπονται σε chat και ομαδικές συνομιλίες, που όσο χρήσιμες και αν είναι, δεν αποτελούν χώρο ανταλλαγής σκέψεων, συζήτησης, προβληματισμού».