ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ - ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ
Πρόκληση για τα νέα ζευγάρια και τους εργαζόμενους γονείς οι εξαγγελίες για δήθεν στήριξη της οικογένειας
Σάββατο 20 Σεπτέμβρη 2025 - Κυριακή 21 Σεπτέμβρη 2025

Για μία ακόμα χρονιά στη ΔΕΘ τα μέτρα δήθεν στήριξης της οικογένειας, στο όνομα της αντιμετώπισης των δημογραφικών εξελίξεων, βρέθηκαν στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση της ΝΔ και στη συστημική αντιπολίτευση.

Η συζήτηση δεν αφορά τις ανάγκες των νέων ζευγαριών στην εργασία, στη στέγη, στην ολόπλευρη προστασία της οικογένειας. Αντανακλά την «ανησυχία» των αστικών επιτελείων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ για την τάση μείωσης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, συνδέοντας τις επιπτώσεις των δημογραφικών εξελίξεων με την καπιταλιστική ανταγωνιστικότητα στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά.

Με αυτό το κριτήριο η ΕΕ και οι αστικές κυβερνήσεις σε κάθε κράτος - μέλος διαμορφώνουν και αντίστοιχες πολιτικές διαχείρισης, με στόχο τη συγκράτηση αυτής της τάσης μείωσης.

Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο τα κυβερνητικά στελέχη όσο και τα κόμματα της συστημικής αντιπολίτευσης χαρακτηρίζουν το δημογραφικό «εθνική πληγή» ...για την καπιταλιστική οικονομία, υπολογίζοντας και τις ανάγκες της πολεμικής προετοιμασίας από το αστικό κράτος, στο πλαίσιο της βαθύτερης εμπλοκής της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους για τη γεωστρατηγική αναβάθμισή της.

Για παράδειγμα, τα κυβερνητικά μέτρα αλλά και οι προτάσεις της σοσιαλδημοκρατίας, όπως του ΠΑΣΟΚ, έχουν το βλέμμα στραμμένο στη διαχείριση των δημογραφικών τάσεων σε ορισμένες Περιφέρειες όπου παρατηρείται μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού, όπως της Δυτικής Μακεδονίας (-10,3%), της Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης (-7,6%) κ.ά.

Θάβουν όμως τις βαθύτερες οικονομικές και κοινωνικές αιτίες γι' αυτήν τη μείωση, που σχετίζονται με τον αναπροσανατολισμό της καπιταλιστικής οικονομίας στην παραγωγή Ενέργειας μέσω ΑΠΕ με βάση τις στρατηγικές κατευθύνσεις της «πράσινης μετάβασης» (π.χ. Δυτική Μακεδονία), τις αλλαγές σε γεωργικές καλλιέργειες, το κλείσιμο βιομηχανικών μονάδων (πχ ΛΑΡΚΟ στη Στερεά). Ενώ Περιφέρειες της χώρας που παρουσιάζουν αύξηση του πληθυσμού είναι κυρίως νησιωτικές, με υπέρμετρη τουριστική οικονομική δραστηριότητα (Κρήτη +0,2%, Νότιο Αιγαίο +6,1%). Συνεπώς, στις δημογραφικές εξελίξεις ανά περιοχή αποτυπώνεται και η έντονη ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη.

Σχετικά με τα μέτρα «συμφιλίωσης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής»

Οσες διακηρύξεις κι αν έκανε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ για να δώσει, υποτίθεται, κίνητρα για τη δημιουργία οικογένειας, όσες επικλήσεις κι αν κάνουν τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας στην ανάγκη αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας, όπως ο Ν. Ανδρουλάκης του ΠΑΣΟΚ μιλώντας για «δημογραφική αναγέννηση», οι οικονομικές και κοινωνικές αιτίες για την πτώση των ρυθμών γεννήσεων μένουν στην αφάνεια.

Η υπογεννητικότητα, η αναστολή στην απόφαση του ζευγαριού, κυρίως των γυναικών να αποκτήσουν παιδί στην πιο γόνιμη ηλικία, είναι αποτέλεσμα σημαντικών κοινωνικών αλλαγών.

Αφορά κυρίως τη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική εργασία, η οποία έχει προοδευτικό χαρακτήρα, αλλά αντικειμενικά διαμορφώνει νέες ανάγκες στη σχέση εργασία - μητρότητα / πατρότητα. Διαχρονικά όμως η αστική στρατηγική φέρνει σε αντιπαράθεση το δικαίωμα της γυναίκας στην εργασία με την κοινωνική ανάγκη προστασίας της μητρότητας, της οικογένειας.

Τη στιγμή που ο πρωθυπουργός έβγαζε λόγους για τη στήριξη της οικογένειας η κυβέρνηση έφερνε το αντεργατικό τερατούργημα για 13 ώρες δουλειά, εξανεμίζοντας τον ήδη ελάχιστο ελεύθερο χρόνο των εργαζόμενων γονιών. Στην πραγματικότητα, δίνουν και με τη βούλα του νόμου το «ελεύθερο» στην καπιταλιστική εργοδοσία να εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους για όσο, όποτε και όπως επιτάσσουν τα συμφέροντα της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας της.

Είναι ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα των μέτρων διαχρονικά των κυβερνήσεων για τη «διευθέτηση» του εργάσιμου χρόνου, με βάση και τις αντεργατικές Οδηγίες της ΕΕ που έχουν στηρίξει τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλα συστημικά κόμματα. Και αυτά τα μέτρα, που εξαφανίζουν κάθε διάκριση ανάμεσα στον εργάσιμο και στον μη εργάσιμο χρόνο, προωθούνται με όχημα τα περί «συμφιλίωσης της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής».

Αλλωστε, στο όνομα της ...«διευκόλυνσης της εργαζόμενης μητέρας» έφεραν την αθλιότητα της 4ήμερης - 10ωρης δουλειάς, διάταξη που πλέον την επεκτείνουν όλο τον χρόνο, μετατρέποντας τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες σε γονείς part time.

Στην πραγματικότητα, η βαθύτερη «διευθέτηση» του εργάσιμου χρόνου υπηρετεί τις ανάγκες της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών ομίλων. Για τις εργαζόμενες γυναίκες είναι «συμφιλίωση» με τις «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις, τα ωράρια - λάστιχο, τα τσακισμένα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, τη δουλειά τις Κυριακές, χωρίς καθολικά μέτρα προστασίας του γυναικείου οργανισμού και της μητρότητας.

Γι' αυτό είναι πρόκληση, την ώρα που το υπουργείο Παιδείας στοχοποιεί τις εγκύους εκπαιδευτικούς για τα κενά στα σχολεία που δημιουργεί η ταξική πολιτική της κυβέρνησης στην Παιδεία, τα κυβερνητικά στελέχη να «διαφημίζουν» το ...έργο της ΝΔ για την προστασία των μητέρων στην εργασία.

Είναι άθλιο την ώρα που χιλιάδες εποχιακές εργαζόμενες αποκλείονται από την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας και το επίδομα - γιατί δεν έχουν συγκεντρώσει τα 200 ένσημα τα τελευταία 2 χρόνια, που απαιτούνται με βάση την άθλια διάταξη που διατήρησαν όλες οι κυβερνήσεις - να διαγωνίζεται η ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ και άλλα κόμματα ποιανού πρωτοβουλία ήταν η επέκταση της άδειας μητρότητας σε αυτοαπασχολούμενες και σε μισθωτές με «μπλοκάκι».

Η στρατηγική για την καπιταλιστική κερδοφορία, που χτίζεται μέσα από την ένταση της εκμετάλλευσης, δεν μπορεί να «συμφιλιωθεί» με τη σύγχρονη ανάγκη των νέων ζευγαριών για μόνιμη και σταθερή εργασία, με γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου και σταθερό ωράριο εργασίας, με αξιοπρεπείς μισθούς, με μέτρα υγείας και ασφάλειας, ουσιαστικής προστασίας της μητρότητας με βάση τις δυνατότητες του 21ου αιώνα. Αυτά διεκδικούν εκατοντάδες εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και απαιτούν την απόσυρση του νέου αντεργατικού οδοστρωτήρα.

Εξαγγελίες με αρχή και τέλος τις ...αντοχές της καπιταλιστικής οικονομίας

«Δίνουμε μήνυμα στις οικογένειες ότι σας ακούμε», δήλωνε προκλητικά ο πρωθυπουργός την ώρα που για μία ακόμα χρονιά η κυβέρνηση απέκλειε χιλιάδες παιδιά από τη δωρεάν Προσχολική Φροντίδα και Αγωγή, τη δημιουργική απασχόληση.

8.000 λιγότερα voucher για παιδικούς σταθμούς δόθηκαν φέτος, πολλά από τα οποία θα μείνουν ξανά «στο χέρι» των γονιών, εξαιτίας της τραγικής έλλειψης θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς. Αποκλείστηκαν 50.000 παιδιά από το πρόγραμμα της ΕΕΤΑΑ για τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΔΑΠ).

Αντί για καθολικά σύγχρονες, αναβαθμισμένες, δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Προσχολικής Αγωγής για όλα τα παιδιά, στελεχωμένα με το αναγκαίο μόνιμο προσωπικό, η πολιτική ΕΕ - κυβέρνησης προωθεί τα διάφορα προγράμματα «ευέλικτης φροντίδας» παιδιών και νηπίων, όπως οι «νταντάδες της γειτονιάς», υποκαθιστώντας την ανάγκη των παιδιών για επιστημονικά οργανωμένη Προσχολική Φροντίδα και Αγωγή. Πρόκειται δηλαδή για προγράμματα που είναι προσαρμοσμένα στη σύγχρονη εργασιακή ζούγκλα.

Τελικά, τα αναγκαία μέτρα για τη φροντίδα των παιδιών, όπως και των ΑμεΑ, των χρονίως πασχόντων, των ηλικιωμένων, αντιμετωπίζονται με τη λογική του «κόστους - οφέλους» για το αστικό κράτος και με κριτήριο τις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων, εντείνοντας την εμπορευματοποίηση της Προσχολικής Αγωγής, της δημιουργικής απασχόλησης, της Ειδικής Αγωγής και άλλων ευαίσθητων τομέων.

Γι' αυτό την τρέχουσα περίοδο, όπως κάθε σχολική χρονιά, χιλιάδες εργαζόμενοι γονείς περνάνε τον «Γολγοθά» να βγάλουν τον μήνα, όχι μόνο εξαιτίας της ακρίβειας στα είδη πρώτης ανάγκης, στην Ενέργεια, στα ενοίκια ή στη δόση του δανείου, αλλά και για να πληρώσουν τα πρώτα σχολικά είδη, τις αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες των παιδιών.

Σε αυτές τις συνθήκες, οι περιβόητες εξαγγελίες του πρωθυπουργού περί αναγνώρισης της τριτεκνικής ιδιότητας και φοροελαφρύνσεων στα νοικοκυριά με παιδιά, που μεταφράζονται σε «εξοικονόμηση» 0,5 - 1,5 ευρώ / μέρα για το οικογενειακό εισόδημα, μάλλον μοιάζουν με κακόγουστο αστείο.

Με το ΚΚΕ στον δρόμο της σύγκρουσης, για τις κοινωνικές ανάγκες

Στην πραγματικότητα το δημογραφικό, η κίνηση του πληθυσμού, είναι ένα σύνθετο κοινωνικό ζήτημα και αφορά το σύνολο των όρων εργασίας και ζωής της εργατικής - λαϊκής πλειοψηφίας, ιδιαίτερα των νέων.

Προφανώς δεν σχετίζεται μόνο με τις γεννήσεις, αλλά και με άλλα ζητήματα, όπως το Μεταναστευτικό - Προσφυγικό. Τα αστικά επιτελεία αξιοποιούν κι άλλους δείκτες, όπως η λεγόμενη «γήρανση του πληθυσμού», με βάση την άνοδο του προσδόκιμου ζωής, ώστε να αξιοποιηθούν για νέες αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις, όπως η «ενεργός γήρανση», δηλαδή ο εξαναγκασμός των συνταξιούχων να εργάζονται μέχρι τα βαθιά γεράματα για να συμπληρώσουν τις συντάξεις πείνας.

Γι' αυτό είναι πρόκληση η κυβέρνηση να παρουσιάζει τα μέτρα δήθεν στήριξης της οικογένειας ως «λύση» για την αντιμετώπιση του προβλήματος, όταν με τη στρατηγική στήριξης του κεφαλαίου, τα δεσμά των λεγόμενων «δημοσιονομικών αντοχών», στο πλαίσιο και τη στροφής στην πολεμική οικονομία, τσακίζει τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα των νέων ζευγαριών, κάτι που επιδρά και στην απόφαση να αποκτήσουν παιδιά.

Απάντηση στην ανασφάλεια των νέων ζευγαριών δεν αποτελούν οι ίδιας κοπής προτάσεις των αστικών πολιτικών δυνάμεων της σοσιαλδημοκρατίας, που καταγγέλλουν τη ΝΔ για απόκλιση από τη λεγόμενη «ευρωπαϊκή κανονικότητα». Η «κανονικότητα» της ΕΕ περιλαμβάνει τα 13ωρα, τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, την ακρίβεια στη στέγη - εμπόρευμα, τις «οροφές» σε κοινωνικές δαπάνες, όπως Υγεία, Πρόνοια κ.λπ., ώστε να εξασφαλίζονται επιδοτήσεις και προνόμια για τους επιχειρηματικούς ομίλους και την πολεμική προετοιμασία.

Τόσο η κυβέρνηση της ΝΔ όσο και τα κόμματα της συστημικής αντιπολίτευσης είναι συνένοχοι στη στήριξη των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και των δεσμεύσεων στην ΕΕ, που σημαίνει δεσμά για τις εργατικές - λαϊκές οικογένειες. Γι' αυτό άλλωστε το κοινό πόρισμα της Επιτροπής για το Δημογραφικό έχει τις υπογραφές και τις δεσμεύσεις όλων των αστικών πολιτικών κομμάτων. Επιμέρους διαφοροποιήσεις και αποχρώσεις από τα κόμματα της συστημικής αντιπολίτευσης αποτελούν μόνο την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος της κυβερνητικής πολιτικής και στο δημογραφικό.

Χωρίζει άβυσσος από τα παραπάνω την προσέγγιση του ΚΚΕ για τις δημογραφικές εξελίξεις, όπως έχει αποτυπωθεί και στο κείμενο που κατέθεσε η Κοινοβουλευτική Ομάδα του, μαζί με τις διεκδικήσεις του εργατικού - λαϊκού κινήματος για την ολόπλευρη στήριξη των νέων ζευγαριών, ενώ συνεχίζεται η μελετητική προσπάθεια.

Βασικό κριτήριο είναι η απαλλαγή των νέων ζευγαριών από όλους εκείνους τους οικονομικούς καταναγκασμούς (ανασφάλεια εργασίας, εισοδήματος, στέγης κ.λπ.) και τις κοινωνικές προκαταλήψεις που επιδρούν στην απόφαση για απόκτηση παιδιών.

Προϋποθέτει μια άλλη ανάπτυξη, που στο επίκεντρο έχει την ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών (και όχι το καπιταλιστικό κέρδος), ένα επιστημονικό κεντρικό σχέδιο στηριγμένο στην κοινωνική ιδιοκτησία των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, με πρωταγωνιστή στα όργανα της οικονομίας και της εξουσίας τον ίδιο τον εργαζόμενο άνθρωπο.

Εξαρτάται από τη μαχητική θέληση και δράση και των νέων ζευγαριών να δυναμώσει το ρεύμα αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής, που γεννά και αναπαράγει αδιέξοδα, σε σύγκρουση με τον πραγματικό αντίπαλο: Το κεφάλαιο και την εξουσία του, δηλαδή το εχθρικό αστικό κράτος, με την κυβέρνηση και τους μηχανισμούς του, με τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες.


Ι. Χ.