«Εξήντα χρόνια εξυπηρετώ τα... πόδια της Κούβας»

Είναι 85 χρονών, δεν φοράει γυαλιά, το δυνατό κουβανέζικο φως δεν του αλλοίωσε την όραση. Τα χέρια του είναι ποτισμένα με βερνίκι και χαραγμένα από τα καρφιά. Ο Νίκος Σταματόπουλος, τσαγκάρης, είναι από τους πρώτους Ελληνες που εγκαταστάθηκαν στην Αβάνα πριν από 60 χρόνια.

Τον συνάντησα στο μαγαζάκι του, στην παλιά πόλη στο Πράδο, σ' έναν μεγάλο εμπορικό δρόμο, όπου δούλευε με τον αδερφό του Γιάννη.

Η συνέντευξη έγινε με πολλές διακοπές, γιατί μέσα σε μισή ώρα τουλάχιστον δέκα Κουβανέζοι ήρθαν για επιδιορθώσεις παπουτσιών κι εγώ φυσικά είχα μάθει απέξω τα παπούτσια που χρειάζονταν τακούνια και σόλες.

Ερχονταν μερικοί και για βάψιμο, επειδή σε μια γωνιά του μαγαζιού είχε ένα στιλβωτήριο με έναν Κουβανέζο, που τον πληρώνει 200 πέσος τον μήνα.

Πώς ήταν η ατμόσφαιρα; Δύσκολο να τη μεταφέρεις. Μια αποπνικτική μυρωδιά δερματίλας, ανάκατη με ιδρώτα και βερνίκια. Επειδή στην Κούβα υπάρχει έλλειψη από παπούτσια, όλος ο κόσμος τα επισκευάζει, αλλά μερικοί τα ξεχνούν και αυτά αποτελούν πρώτη ύλη για δέρματα.

Ετσι βρέθηκα καθισμένη ανάμεσα σε χιλιάδες ξεχασμένα παπούτσια με διάφορα σχήματα και μεγέθη, ν' ακούω την ιστορία της ζωής του κ. Νίκου, ο οποίος ταξίδεψε για μία και μοναδική φορά στην Ελλάδα μέσα στα 60 χρόνια της ξενιτιάς, όταν παντρεύτηκε την κα Παγώνα.

«Εγώ», λέει, «κάθε φορά που έφτιαχνα κάτι καταστρεφόταν. Ξεκίνησα από τη Σμύρνη. Είχαμε δυο φουρνάρικα. Ημασταν σε καλή σειρά. Ηρθε η καταστροφή και φύγαμε μόνο με τα ρούχα που φορούσαμε. Φτάνω στη Θεσσαλονίκη και βρίσκω μια δουλειά στο παντοπωλείο "ΑΘΗΝΑ". Κλείνει το παντοπωλείο και αναγκάζομαι να ξενιτευτώ. Ακουγα τότε για την Αμερική, ότι μπορείς να κερδίσεις πολλά λεφτά και αποφάσισα να πάω μέσω της Κούβας.

Οταν έφτασα εδώ, μου άρεσε η Αβάνα και αποφάσισα να κάνω ένα ξεκίνημα με το τσαγκαράδικο. Μετά ρίζωσα. Παντρεύτηκα την Παγώνα, έκανα τρία παιδιά. Δημιούργησα μια περιουσία αρκετά μεγάλη. Δύο πολυκατοικίες με είκοσι συνολικά διαμερίσματα. Είχαμε ελληνική παροικία, εκκλησία, βαφτίζαμε τα παιδιά μας. Ζούσαμε ευτυχισμένοι. Το 1959 γίνεται η Επανάσταση και τα χάνω όλα. Τα διαμερίσματά μου μοιράστηκαν στους άστεγους. Εμείς περιοριστήκαμε σ' ένα τριάρι πέντε άτομα.

Μέσα στη γενική ανακατωσούρα την πλήρωσα κι εγώ. Βέβαια δεν λέω, γίνανε θυσίες για το γενικό καλό, αλλά γιατί συμβαίνουν όλα σε 'μένα; Μια ζωή παλεύω και στη συνέχεια τα χάνω.

Εδώ είμαι πολύ ευχαριστημένος από το σύστημα Υγείας. Εκανα τρεις εγχειρήσεις χωρίς να πληρώσω δραχμή. Τα είδη όμως είναι ακριβά. Τα κρεμμύδια τα αγοράζαμε ένα σεντ και σήμερα κοστίζουν τρία. Εγώ κερδίζω 200-300 πέσος τον μήνα. Τα ίδια και ο αδελφός μου ο Γιάννης. Ερχεται στο μαγαζί από τις 8 το πρωί. Εγώ φτάνω στις 12 το μεσημέρι, αφού φάω το μεσημεριανό, φέρνω από το σπίτι φαγητό και για τον αδερφό μου και καθόμαστε μέχρι τις 8 το βράδυ.

Αυτή τη στιγμή πληρώνω ένα μικρό νοίκι για το μαγαζί μου, αλλά ελπίζω να μην το χάσω κι αυτό. Είναι η μόνη μου παρηγοριά. Η γυναίκα μου, η Παγώνα, φωνάζει, δεν θέλει να κουράζομαι. Ξέρω ότι γέρασα αλλά πιστεύω πως αν σταματήσω να δουλεύω, θα πεθάνω».

Αυτά μας είπε ο Νίκος Σταματόπουλος, ένας Ελληνας τσαγκάρης στην Κούβα...

Στο Ινστιτούτο Μαιευτικής και Γυναικολογίας, που επισκέφθηκα, η ξενάγηση θα ήταν πολύ δύσκολη αν δεν με βοηθούσε η γυναικολόγος Μαριγούλα Κεπαπτσόγλου, μια Ελληνίδα γιατρός στην Αβάνα!

Γεννημένη στη Ρουμανία, από γονείς πολιτικούς πρόσφυγες, σπούδασε Ιατρική στο Βουκουρέστι, όπου γνώρισε έναν Κουβανό και τον παντρεύτηκε.

Από το 1985 εγκαταστάθηκαν όλοι στην Αβάνα, αλλά ο καημός της οικογένειας ήταν στην Ελλάδα. Ετσι αποφάσισαν το 1988 να γυρίσουν, μετά από 40 χρόνια, στην Αθήνα. Εδώ δεν συναντούν θερμή υποδοχή. Ολοι τους έχουν ξεχάσει. Αλλοι τους αποφεύγουν. Η ελληνική κυβέρνηση αδιάφορη.

Ξαναγυρίζουν στην Κούβα πικραμένοι. Το όνειρό τους έχει διαψευσθεί. Ο πατέρας της δεν άντεξε, πέθανε από καρδιά, η κυρία Σοφία, η μάνα της, που έχει ένα ξύλινο πόδι, τραυματίας του Εμφυλίου, αρρωσταίνει και όλη η ευθύνη της οικογένειας περνάει στην Μαριγούλα. Φροντίζει μόνη και τις δύο κόρες της γιατί πριν από καιρό χώρισε.

Στο μαιευτήριο χιλιάδες Κουβανέζες στηρίζουν τις ελπίδες τους στην Μαριγούλα. Επειδή ξεχωρίζει για τις ικανότητές της, της ανέθεσαν τη διεύθυνση του προγράμματος έρευνας του καρκίνου της μήτρας και των μαστών. Ολα τα προγράμματα έρευνας, όπως λέει η ίδια, είναι συνδεδεμένα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Στο Ινστιτούτο αυτή τη στιγμή εξελίσσονται 45 έρευνες σε διάφορα προγράμματα. Τα τμήματα του μαιευτηρίου είναι χωρισμένα σε Γυναικολογικό και Μαιευτικό. Το τμήμα της Γενετικής επίσης είναι πολύ ανεπτυγμένο. Για οποιοδήποτε πρόβλημα παρουσιαστεί στο έμβρυο, μπορεί να γίνει η διάγνωση από τον τέταρτο μήνα της κύησης.

Το μαιευτήριο έχει 300 κρεβάτια και 6 χειρουργεία, δύο για επείγοντα περιστατικά και τρεις θαλάμους τοκετού. Λειτουργεί ένα παιδιατρικό τμήμα με νεογέννητα που γεννιούνται φυσιολογικά, ένα άλλο τμήμα καισαρικής και ένα τρίτο για τα πρόωρα ή για όσα έχουν κάποια αναπηρία.

Η παρακολούθηση της εγκύου γίνεται από τον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης. Η γυναικολόγος που βλέπει τακτικά την έγκυο απαντά στις ερωτήσεις της και της δίνει τις αναγκαίες πληροφορίες.

Της προσφέρει την πείρα και τη γνώση του γιατρού και την βοηθάει να απομυθοποιήσει όλα τα μυστικά της λειτουργίας του σώματός της. Αλλά και αργότερα, η μητέρα συναντάει την γιατρό για να πάρει συμβουλές σχετικά με την ανάπτυξη του παιδιού.

Δεν φοβάται κανείς να φωνάξει τον γιατρό, επειδή δεν έχει να τον πληρώσει. Είναι στη διάθεση του αρρώστου, δωρεάν, όποτε τον χρειαστεί. Το πιο σημαντικό είναι αυτό που ισχύει εδώ και πέντε χρόνια: Ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού. Σε κάθε παθολόγο αντιστοιχούν 1.050 οικογένειες, οι οποίες απευθύνονται μόνο σ' αυτόν και τον θεωρούν σαν μέλος της οικογένειάς τους.

«Οι μισθοί», λέει η Μαριγούλα, «διαφέρουν στους γιατρούς. Ξεκινούν από 200 πέσος και φθάνουν έως τα 500. Εξαρτάται από τη θέση, την ειδικότητα, τα χρόνια. Είμαι πολύ ευχαριστημένη από τη ζωή μου στην Κούβα, παρακολουθώ όλες τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα που με ενδιαφέρει, ενημερώνομαι για τις διαγνωστικές μεθόδους, που ανιχνεύουν τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και των μαστών.

Εδώ οι επιστημονικές έρευνες γίνονται με πολύ ικανοποιητικό τρόπο. Υπάρχουν πολλές προοπτικές για τον χώρο μου και θέλω να τονίσω ότι δουλεύουμε μόνο ανθρωπιστικά, δεν μας ενδιαφέρει το κέρδος.

Βεβαίως θα με ενδιέφερε να 'ρθω στην Ελλάδα, μόνο όταν θα μπορώ να προσφέρω κάτι ουσιαστικό για την υγεία των ανθρώπων. Στην Κούβα δεν υπάρχει κανένας φόβος, καμία αβεβαιότητα, καμία ανησυχία. Το κράτος μάς προσφέρει όλες τις δυνατότητες για πρόοδο στις επιστήμες».