Μια ανασκόπηση βασικών σημείων της έκθεσης που δημοσιεύτηκε πρόσφατα
Την ώρα που η φωτιά του πολέμου καίει σε μια σειρά μέτωπα, η Μέση Ανατολή είναι καζάνι που βράζει, ο παλαιστινιακός λαός μακελεύεται από το κράτος του Ισραήλ, η ΕΕ υπογράφει συμφωνίες - μαμούθ με φόντο τη στροφή στην πολεμική οικονομία και η πολεμική εμπλοκή της χώρας μας βαθαίνει, οι εφοπλιστικοί όμιλοι βλέπουν «ευκαιρίες» για νέες κερδοφόρες μπίζνες, γεγονός που αντανακλάται και στις επενδύσεις τους για τη ναυπήγηση ή την αγορά νέων πλοίων.
Σύμφωνα με την έκθεση, «η ελληνική ναυτιλία, με 5.691 πλοία, αντιπροσωπεύει περίπου το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας (σε όρους deadweight - dwt), καθιστώντας την Ελλάδα τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη στον κόσμο», με τη χωρητικότητα του στόλου να αυξάνεται περισσότερο από 42% από το 2015 μέχρι σήμερα.
Πιο συγκεκριμένα, το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο αυξάνει σταθερά τις αγορές νέων πλοίων, εν μέσω κλιμάκωσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων, με τη χωρητικότητα των παραγγελιών τους να φτάνει τα 56,2 εκατ. dwt, από 14,4 dwt που ήταν το 2021. Οι παραγγελίες έχουν αυξηθεί πάνω από 5 φορές την τελευταία 5ετία.
Από τον συνολικό στόλο των 5.691 πλοίων, τα 2.685 είναι για μεταφορά χύδην ξηρού φορτίου (24,9% της παγκόσμιας χωρητικότητας), τα 526 για τη μεταφορά χημικών και προϊόντων πετρελαίου (15,4% της παγκόσμιας χωρητικότητας), 169 για τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG (24,5% της παγκόσμιας χωρητικότητας), 72 για τη μεταφορά οχημάτων, 528 για τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, ενώ 887 είναι δεξαμενόπλοια (29,2% της παγκόσμιας χωρητικότητας).
Ταυτόχρονα, οι Ελληνες εφοπλιστές επανεπενδύουν κεφάλαια και σε άλλους τομείς, τα οποία ανέρχονται σε 1,4-1,5 δισ. δολάρια ΗΠΑ ετησίως! Πιο συγκεκριμένα, το 15% των ετήσιων συναλλαγών στην εγχώρια αγορά ακινήτων αποδίδεται σε επενδύσεις πλοιοκτητών, ενώ σημαντικά κεφάλαια από τη ναυτιλία επενδύονται στους μεγαλύτερους ομίλους της Ενέργειας, του Τουρισμού, των μέσων Ενημέρωσης, όπως και του εμπορευματοποιημένου Αθλητισμού...
Είναι χαρακτηριστικό το εισαγωγικό σημείωμα της έκθεσης, όπου η πρόεδρος των Ελλήνων εφοπλιστών, Μ. Τραυλού, αναφέρει - μεταξύ άλλων - ότι παρά το «ασταθές οικονομικά, περιβαλλοντικά και γεωπολιτικά τοπίο (...) η ναυτιλία των Ελλήνων τίμησε την ευθύνη της ως ηγέτιδα». Κάνει, μάλιστα, αναφορά στην παρέμβαση της Ενωσης των εφοπλιστών στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τον περασμένο Απρίλιο, όπου «κάλεσε τα κράτη - μέλη του ΟΗΕ να προστατεύσουν τον κλάδο από τις σύγχρονες, πολυδιάστατες, διεθνείς απειλές».
Θυμίζουμε ότι στο όνομα της «ασφάλειας της ναυσιπλοΐας», η ελληνική κυβέρνηση έχει στείλει φρεγάτα και προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού να περιπολεί στην Ερυθρά, προσφέροντας υπηρεσίες φύλαξης και προστασίας στους εφοπλιστές και τα κέρδη τους. Επιβεβαιώνεται έτσι για άλλη μια φορά ποιον υπηρετούν οι εξοπλισμοί και για την προστασία ποιων συμμετέχει η χώρα μας και οι Ενοπλες Δυνάμεις στις πολεμικές - ιμπεριαλιστικές αποστολές που απλώνονται μέχρι τα ανοιχτά της Ινδίας.
Το ίδιο το εφοπλιστικό κεφάλαιο αναλαμβάνει ρόλο σημαιοφόρου στους πολεμοκάπηλους σχεδιασμούς των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, για τη διασφάλιση και υπεράσπιση των ευρωατλαντικών συμφερόντων, έναντι Κίνας και Ρωσίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αξιοποίηση του εμπορικού στόλου, ο οποίος εντάσσεται στους ΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς και αποτελεί το 4ο όπλο της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας.
Μάλιστα, σε ένα παραμύθι που δεν έχει δράκο, οι εφοπλιστές υποστηρίζουν πως οι θέσεις εργασίας στη ναυτιλία (με το 10% της συνολικής μισθοδοσίας στον ιδιωτικό τομέα της χώρας να σχετίζεται με τον κλάδο) είναι «υψηλής ποιότητας» και «καλά αμειβόμενες!»
Ομως η πραγματικότητα που βιώνουν οι εργαζόμενοι στα καράβια, η εντατικοποίηση της δουλειάς και η άγρια εκμετάλλευση, η κατάργηση ακόμα και στοιχειωδών εργασιακών δικαιωμάτων για τα πληρώματα, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας της ναυτιλίας, οι κίνδυνοι από τη μεταφορά εμπορευμάτων μέσα από εμπόλεμες περιοχές ρίχνουν τους ισχυρισμούς των εφοπλιστών στον πάτο της θάλασσας.
Εις χάριν εξαργύρωσης «υπηρεσιών» που «προσφέρουν» οι εφοπλιστές, κάνοντας ξεκάθαρες τις αξιώσεις τους, σημειώνουν στην έκθεση πως «σε ευρωπαϊκό πεδίο, το μήνυμά μας είναι ξεκάθαρο: Ευρωπαϊκή Ενωση και ευρωπαϊκή ναυτιλία είναι συγκοινωνούντα δοχεία, καθώς η ναυτιλία αποτελεί θεμέλιο της επισιτιστικής και ενεργειακής επάρκειας, της οικονομικής κυριαρχίας, της γεωπολιτικής σταθερότητας της Ευρώπης. Είναι επιτακτική η ανάγκη να ενισχύεται συνεχώς η αναγνώριση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και από τους πολίτες, του αναντικατάστατου ρόλου της ναυτιλίας».
Αποτυπώνουν δηλαδή τις επιδιώξεις τους για νέα μέτρα στήριξης της κερδοφορίας τους από την ιμπεριαλιστική ΕΕ, «υπενθυμίζοντας» τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν στη λειτουργία της οικονομίας της και στα ιμπεριαλιστικά της συμφέροντα στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Με αυτά ακριβώς τα «χαρτιά» παζαρεύουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις και τα κόμματα, στην ΕΕ και στα διεθνή φόρα, τη μεγαλύτερη στήριξη στα εφοπλιστικά συμφέροντα, δίνοντας πρώτοι το παράδειγμα, με τις περισσότερες από 50 φοροαπαλλαγές που απολαμβάνει σήμερα το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο.
Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναγράφεται πως «σε εθνικό πεδίο, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η θωράκιση της ηγετικής μας θέσης μέσα στο συνεχώς, ραγδαία μεταβαλλόμενο, σύγχρονο παγκόσμιο περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η διατήρηση και η εξέλιξη της ναυτοσύνης μας απαιτεί τον σεβασμό στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της ναυτιλίας των Ελλήνων, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής σημαίας και τον μετασχηματισμό της ναυτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, σύμφωνα με τα ισχύοντα ζητούμενα, αλλά και τα αναδυόμενα ψηφιακά και τεχνολογικά δεδομένα».
Ομως σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, λιγότερο από το 20% του ελληνόκτητου στόλου φέρει ελληνική σημαία, ενώ η πλειοψηφία των πλοίων βρίσκεται κάτω από σημαίες φορολογικών «παραδείσων», όπως αυτές της Λιβερίας, του Παναμά και των Νησιών Μάρσαλ. Το κεφάλαιο (και τα κέρδη του) δεν έχουν πατρίδα κι αυτό επιβεβαιώνεται περίτρανα στην περίπτωση των εφοπλιστών, οι οποίοι κατά τ' άλλα κομπάζουν ότι αφήνουν στο ΑΕΠ ένα 7%-8% κάθε χρόνο και ότι κάνουν «κοινωνικό έργο» μέσω ιδρυμάτων και ΜΚΟ.
Μιλώντας, εξάλλου, για «μετασχηματισμό της ναυτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης», εννοούν τον μεγαλύτερο έλεγχό της απευθείας από τις ναυτιλιακές εταιρείες, όπως προωθείται άλλωστε απ' όλες διαδοχικά τις κυβερνήσεις (πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το τελευταίο νομοσχέδιο - έκτρωμα για τα ΑΕΙ).
Να τι έλεγε ο εφοπλιστής Προκοπίου πριν από λίγο καιρό, περιγράφοντας το «όραμα» των εφοπλιστών να αναλάβουν άμεσα τη ναυτική εκπαίδευση, όπως ήδη κάνουν μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες (π.χ. «Τσάκος» στη Χίο): «Σήμερα δεν φτάνει μόνο να ξέρεις τις βίδες ή να βγάζεις το στίγμα και την πορεία. Οταν δίνεις σε κάποιον μία περιουσία - σήμερα υπάρχουν βαπόρια που κάνουν 200 και 300 εκατομμύρια δολάρια - κι είναι ένας άνθρωπος που έχει βγάλει ένα μόνο πτυχίο μέσης εκπαίδευσης, αυτό θέλει να μπορείς να σταθείς και κοινωνικά και με τις γνώσεις σε πιο ψηλό επίπεδο. Τώρα έρχονται πάνω στα βαπόρια (άνθρωποι) - όταν φτάνεις ένα λιμάνι - που πρέπει να έχεις ένα ολόκληρο επιτελείο για να αντιμετωπίσεις τις επιθεωρήσεις, τους επισκέπτες που είναι ιδιοκτήτες φορτίου, είναι άλλοι που θέλουν να πάρουν, ή να σε ελέγξουν. Θέλει μια άλλη εκπαίδευση, η οποία δεν δίνεται σήμερα στη στενή γκάμα των σπουδών».
Εννοείται, βέβαια, ότι μέσω του ελέγχου της ναυτικής εκπαίδευσης οι εφοπλιστές δεν επιδιώκουν μόνο να εκπαιδεύσουν τους αυριανούς εργαζόμενους στα σύγχρονα συστήματα των πλοίων τους, αλλά να φτιάξουν και πειθήνιους ναυτεργάτες, πλήρως ταυτισμένους με τα δικά τους συμφέροντα.
Τέλος, στην έκθεση γίνεται εκτενής λόγος για την «απανθρακοποίηση της ναυτιλίας», υπογραμμίζοντας πως σύμφωνα με την Εκθεση Draghi, οι συνολικές επενδυτικές ανάγκες της διεθνούς ναυτιλίας θα ανέλθουν σε 39 δισ. ευρώ ετησίως από το 2031 έως το 2050.
Αυτό - λένε οι εφοπλιστές - «συνεπάγεται ότι παράλληλα με την ανάγκη διατήρησης της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της, η ναυτιλία της ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίσει πρόσβαση σε μια αυξανόμενη ροή χρηματοδότησης με ανταγωνιστικούς όρους».
Με απλά λόγια, ο λαός καλείται να πληρώσει το «πρασίνισμα» των πλοίων, όπως πλήρωσε και πληρώνει συνολικά τον λογαριασμό της «πράσινης οικονομίας», με ακριβότερες υπηρεσίες, φόρους, χαράτσια, ενεργειακή φτώχεια. Την ίδια ώρα, τα χρηματοδοτικά εργαλεία του κεφαλαίου, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, γίνονται πεδίο ανταγωνισμών ανάμεσα σε διαφορετικά τμήματα του κεφαλαίου για το ποιος θα πάρει κομμάτι από την πίτα. Οπως τώρα με τους εφοπλιστές, που εμφανίζονται «ριγμένοι» από τη μοιρασιά που κάνουν κυβέρνηση - ΕΕ.
Μάλιστα, εισαγωγικά σημειώνεται πως «η πρόσφατη συμφωνία στον IMO σχετικά με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία προβληματίζει έντονα τον κλάδο (...) Καθώς η τελική συμφωνία αποτέλεσε καρπό εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων και συμβιβασμού των διαφορετικών προτεραιοτήτων κρατών - μελών του Οργανισμού, εμφανίζει σημαντικές προκλήσεις ως προς την εφαρμογή της».