Μεγακομήτης και νέο διαστρικό σώμα κινούν το ενδιαφέρον των αστρονόμων
Σάββατο 5 Ιούλη 2025 - Κυριακή 6 Ιούλη 2025

Καλλιτεχνική απεικόνιση του γιγαντιαίου κομήτη C/2014 UN271 (Μπερναντινέλι - Μπερνστάιν), καθώς πλησιάζει στον Ηλιο
Μια γιγαντιαία μπάλα πάγου διατρέχει το ηλιακό σύστημα αυτήν τη στιγμή και είναι η μεγαλύτερη που έχουν εντοπίσει ποτέ οι αστρονόμοι. Η Γη δεν κινδυνεύει από τον μεγακομήτη C/2014 UN271 (Μπερναντινέλι - Μπερνστάιν), που είναι εκατό φορές μεγαλύτερος από τους κομήτες που βλέπουμε συνήθως. Καθώς πλησιάζει για το κοντινότερο πέρασμά του από τον Ηλιο το 2031, οι επιστήμονες μαθαίνουν πολύ περισσότερα γι αυτόν.

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν τρεις βδομάδες, ερευνητές αναφέρουν βεβαιωμένη ανίχνευση μονοξειδίου του άνθρακα από τον μεγακομήτη. Το εύρημα μπορεί να δώσει στοιχεία για την προέλευση και τη μελλοντική συμπεριφορά του, καθώς θα θερμαίνεται πλησιάζοντας στο άστρο μας. Ο C/2014 UN271 εντοπίστηκε από τηλεσκόπιο τυχαία το 2014 και επτά χρόνια αργότερα οι αστρονόμοι τον εντόπισαν και σε αρχειακές καταγραφές. Τότε βρισκόταν κοντά στην τροχιά του Ποσειδώνα, 20 φορές την απόσταση Ηλιου και Γης. Ακολουθώντας μια πολύ ελλειπτική τροχιά, το 2031 θα φτάσει στο περιήλιο έως την τροχιά του Κρόνου και μετά θα απομακρυνθεί μέχρι το πιο μακρινό σημείο της τροχιάς του, βαθιά μέσα στο Νέφος Οορτ που περιβάλλει το ηλιακό σύστημα, φτάνοντας σε απόσταση 55.000 φορές την απόσταση Ηλιου και Γης, ή 0,87 έτη φωτός! Επειδή το περιήλιό του είναι τόσο μακριά από τον Ηλιο, δεν θα γίνει ορατός με γυμνό μάτι.

Διάγραμμα που δείχνει την τροχιά του διαστρικού Κομήτη 3I/ATLAS, στο πέρασμά του μέσα από το ηλιακό σύστημα. Θα φτάσει στην κοντινότερη απόσταση στον Ηλιο τον Οκτώβρη
Οι αναθεωρημένες εκτιμήσεις για το μέγεθός του το περιορίζουν στα 100-140 χιλιόμετρα, ενώ οι περισσότεροι κομήτες έχουν διάμετρο μόλις ενός ή δύο χιλιομέτρων. Γι' αυτή την κατηγορία των μεγάλων κομητών δεν γνωρίζουμε πολλά. Ηδη έχει αναπτύξει μία κόμη αερίων και σκόνης που εκτείνεται σε μήκος 250.000 χιλιομέτρων (περισσότερο από το μισό της απόστασης Γης - Σελήνης). Σημαντικό μέρος της κόμης προέρχεται από πάγο διοξειδίου του άνθρακα που εξαχνώθηκε, εκτινάσσοντας αέριο διοξείδιο του άνθρακα από συγκεκριμένα σημεία που φαίνεται να θερμάνθηκαν περισσότερο. Ο εντοπισμός του διοξειδίου του άνθρακα δίνει μια ερμηνεία για την εμφάνιση κόμης και από μικρότερους κομήτες σε αυτή τη μεγάλη απόσταση από τον Ηλιο, όπου η θερμότητα που φτάνει σε αυτούς είναι πολύ μικρή.

Αστρονόμοι θεωρούν πως ο C/2014 UN271 μπορεί να είναι ένας από τους αρχικούς μεγάλους κομήτες που συγκροτήθηκαν κατά τον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος, ορισμένοι από τους οποίους συγκρουόμενοι μεταξύ τους δημιούργησαν το πλήθος των μικρότερων κομητών που παρατηρούμε σήμερα.

Ολα τα μάτια

Μια νέα ανακάλυψη την 1η Ιούλη κάνει όλα τα μάτια και τα τηλεσκόπια να στραφούν προς αυτή. Τηλεσκόπιο μέρος του παγκόσμιου δικτύου τηλεσκοπίων ATLAS της NASA για την ανίχνευση αστεροειδών που ενδέχεται να συγκρουστούν με τη Γη, εντόπισε μια νέα κουκκίδα στον ουρανό, ένα αντικείμενο που ταξιδεύει πέρα από την τροχιά του Δία. Οταν αυτό το ουράνιο σώμα διερευνήθηκε περισσότερο, έγινε αντιληπτό πως το A11pI3Z είναι ο τρίτος διαστρικός επισκέπτης που γνωρίζει έως τώρα η επιστήμη. Επικρατεί ήδη μια φρενίτιδα μεταξύ των αστρονόμων, που προσπαθούν να εντοπίσουν και άλλες καταγραφές του και η οποία ήδη οδήγησε στη μετονομασία του σε «κομήτης 3I/Atlas», από το τηλεσκόπιο που τον πρωτοεντόπισε. Η διαστρική του προέλευση έγινε αντιληπτή χάρη στις προσπάθειες μιας ομάδας ερασιτεχνών αστρονόμων, που τον εντόπισαν και σε άλλες φωτογραφίες τηλεσκοπίων ATLAS, που τραβήχτηκαν τις τελευταίες μέρες του Ιούνη.

Ο 3I/Atlas κινείται με ταχύτητα 70 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, πολύ πιο γρήγορα απ' ό,τι θα μπορούσε να κινηθεί οποιοδήποτε σώμα του ηλιακού συστήματος, και ακολουθεί μια τροχιά καμπύλης σχήματος υπερβολής, αντί της συνηθισμένης παραβολικής τροχιάς. Η τροχιά αυτή σύντομα θα τον ξαναοδηγήσει στο διαστρικό κενό. Πιθανολογείται ότι προέρχεται από τα περίχωρα κάποιου άλλου πλανητικού συστήματος, από το οποίο για κάποιο λόγο αποβλήθηκε, ίσως εξαιτίας κάποιας αλληλεπίδρασης με έναν μεγάλο πλανήτη ή ένα περαστικό άστρο. Κανείς δεν ξέρει ακόμη από πού ακριβώς προήλθε, ή τη διαδρομή του μέσα στον Γαλαξία.

O 3I/Atlas θα περάσει 240 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη και θα πλησιάσει στον Ηλιο σε απόσταση 210 εκατ. χλμ. στις 30 Οκτώβρη. Παρουσιάζει σαφείς ενδείξεις ότι πρόκειται για κομήτη, καθώς περιβάλλεται από ένα νέφος αερίων και σκόνης, αφήνοντας μια ουρά από συντρίμμια, καθώς εξατμίζονται κάποιοι πάγοι στην επιφάνειά του, εξαιτίας της ηλιακής θερμότητας. Η διάμετρός του εκτιμάται μεταξύ 5 και 50 χιλιομέτρων.

Το πρώτο διαστρικό σώμα εντοπίστηκε το 2017 και ήταν ο 1I/Oumuamua (ανιχνευτής στα χαβανέζικα), που λόγω του ιδιαίτερα μακρόστενου σχήματός του έκανε ορισμένους να θεωρήσουν πως ίσως πρόκειται για εξωγήινο διαστημόπλοιο, που ακυβέρνητο διατρέχει τον Γαλαξία, υπόθεση που διαψεύστηκε από την περαιτέρω ανάλυση. Το 2019 έγινε ο δεύτερος εντοπισμός διαστρικού αντικειμένου, του 2I/Borisov, που επίσης είχε όλα τα χαρακτηριστικά κομήτη.

Αν το νέο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο Βέρα Ρούμπιν, που τέθηκε σε λειτουργία πριν λίγες μέρες στη Χιλή, μπορέσει έγκαιρα να εντοπίσει κάποιο άλλο διαστρικό σώμα που θα περάσει πιο κοντά στη Γη, ίσως μπορέσουμε να έχουμε και εικόνες από μικρή απόσταση, καθώς ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) προγραμματίζει την εκτόξευση έως το 2029 μιας διαστημοσυσκευής που θα περιμένει σε κατάλληλο σημείο του διαστημικού χώρου, για να κατευθυνθεί σε τροχιά συνάντησης κάποιου τέτοιου διαστρικού επισκέπτη.