Στην Ελλάδα, εν μέσω σφοδρών αντιπαραθέσεων και διαπάλης μεταξύ αστικών επιτελείων για την πορεία της «πράσινης» ενεργειακής μετάβασης και συνολικά για το ποιο είναι το «καταλληλότερο» για την κερδοφορία «ενεργειακό μείγμα», όλοι οι αρμόδιοι φορείς ξορκίζουν το ενδεχόμενο κάτι τέτοιο να συμβεί και εδώ, με τη συζήτηση να πυκνώνει για το αν μπορεί η χώρα να αντιμετωπίσει τις «προκλήσεις των ΑΠΕ».

«Προκλήσεις» που βέβαια διαβάζονται τελείως διαφορετικά για τους εργαζόμενους, που πληρώνουν πανάκριβα το ρεύμα και για τα επιχειρηματικά συμφέροντα, που βγάζουν εκατομμύρια. Γι' αυτό και οι μεν έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται να καταλάβουν τι ακριβώς γεννά το πρόβλημα και ποια είναι η διέξοδος, ενώ οι δε για το πώς θα διαχειριστούν την κατάσταση με γνώμονα να γεμίσουν ακόμα περισσότερο οι τσέπες τους, σίγουρα σε βάρος της πλατιάς λαϊκής πλειοψηφίας, ενδεχομένως και σε βάρος κάποιων ανταγωνιστών τους.

Για τους μεν - τον λαό - η πρόκληση λοιπόν είναι να έχουν πρόσβαση σε φτηνή Ενέργεια, αξιόπιστο δίκτυο, αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες πηγές, ώστε να ικανοποιούνται οι ενεργειακές ανάγκες της κοινωνίας και του κάθε λαϊκού νοικοκυριού, χωρίς να εξαρτάται το άνοιγμα του διακόπτη από το πόσο κέρδος θα βγάλει ο τάδε ή ο δείνα.

Για τους δε, την αστική τάξη της χώρας συνολικά, η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι θα συνεχίσουν να λειτουργούν τις επιχειρήσεις τους, για να βγάζουν κέρδη ξεζουμίζοντας τους εργαζόμενους, ενώ πιο συγκεκριμένα για τους επιχειρηματικούς ομίλους της Ενέργειας, πώς θα εκμεταλλευτούν για ακόμα μεγαλύτερα κέρδη από την «πράσινη» ενεργειακή μετάβαση και λοιπούς ενεργειακούς σχεδιασμούς του κεφαλαίου.

Τι πραγματικά σημαίνουν οι περίπλοκες αναλύσεις και τα δημοσιεύματα του τελευταίου διαστήματος περί κινδύνου blackout και τι ακριβώς διακυβεύεται στην αντιπαράθεση στην οποία εμπλέκονται επιχειρηματικοί όμιλοι και ρυθμιστικές αρχές;

Κάπως απλουστευμένα, μπορούμε να πούμε ότι το βασικό μοτίβο στις αστικές αναλύσεις είναι ότι πρόκειται κατά βάση για ένα πρόβλημα «αντιστοίχησης της προσφοράς με τη ζήτηση», που αν ρυθμιστεί κατάλληλα, τότε τα δίκτυα δεν θα κινδυνεύουν να κρασάρουν, όπως συνέβη στην Ιβηρική.

Σε αυτό πάνω - κάτω το συμπέρασμα καταλήγουν από διάφορες «αφετηρίες» και με διάφορες σκοπιμότητες - ανάλογα και με τα κάθε είδους συμφέροντα που βρίσκονται από πίσω - οι διάφορες αναλύσεις που αναδεικνύουν «μισές αλήθειες» - ολόκληρα ψέματα.

Ετσι με βάση αυτές:

-- πότε φταίνε τα δίκτυα που δεν αντέχουν και άρα πρέπει (με μπροστάρη το κράτος και μόνιμο υποζύγιο τους λαούς) να δοθούν δισ. ευρώ για τον «εκσυγχρονισμό» των δικτύων. Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, εξάλλου, αναδεικνύονται τα τελευταία χρόνια σε ένα ακόμα πεδίο κερδοφόρων καπιταλιστικών επενδύσεων. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αποτιμά το κόστος «εκσυγχρονισμού» των υποδομών της ΕΕ στα 1,871 τρισ. ευρώ μέχρι το 2050 και τα κράτη μέλη καλούνται να πάρουν μέτρα στην κατεύθυνση αυτή.

-- πότε φταίει το γεγονός ότι η παραγωγή Ενέργειας από ΑΠΕ δεν είναι σταθερή και προβλέψιμη, ότι εξαρτάται από το πόση συννεφιά έχει και πότε φυσάει, και με δεδομένο ότι τόσο τα αιολικά όσο και τα φωτοβολταϊκά πάρκα είναι γεωγραφικά διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια, με την οποιαδήποτε μεταβολή των καιρικών συνθηκών, η παραγόμενη Ενέργεια που θα πέσει στα διάφορα σημεία του δικτύου, μπορεί να αυξηθεί ή να πέσει κατακόρυφα, με αποτέλεσμα διάφορα στοιχεία του δικτύου (π.χ. μετασχηματιστές ή και ολόκληροι υποσταθμοί) να μην μπορέσουν να ανταποκριθούν. Οπότε το συμπέρασμα είναι πως χρειάζεται να κρατήσουν γερά τη θέση τους στην αγορά οι επιχειρηματικοί όμιλοι που παράγουν Ενέργεια από άλλα καύσιμα όπως το φυσικό αέριο με την ανάλογη «στήριξη» από το αστικό κράτος.

-- πότε το πρόβλημα είναι η «υπερπροσφορά» από τις μονάδες των ΑΠΕ που αδειοδότησαν σωρηδόν όλο το προηγούμενο διάστημα και παράγουν τόση Ενέργεια, που πια δεν μπορεί να διοχετευτεί όλη στο δίκτυο τη στιγμή που παράγεται και άρα χρειάζεται να ενισχύσουν τα κέρδη τους όσοι επενδύουν σε συστήματα αποθήκευσης κ.ο.κ.

Αξιοποιούν προς την κατεύθυνση αυτή, για παράδειγμα, τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για το διασυνδεδεμένο δίκτυο που δείχνουν ότι το προηγούμενο έτος παρήχθησαν συνολικά 25,2 TWh ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εξαιρουμένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών (ΑΠΕ Υ/Η), ένα επίπεδο παραγωγής υπερδιπλάσιο από το 2019 (12,2 TWh), που υποδηλώνει έναν μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης της τάξεως του 15,6%.

Τι δεν λένε; Οτι όλα αυτά τα προβλήματα και οι αντιφάσεις είναι ακριβώς οι διάφορες όψεις ενός και του αυτού προβλήματος: Της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που στην καρδιά της έχει το κυνήγι του κέρδους, την ανισομετρία, την αναρχία στην παραγωγή και γι' αυτό όχι μόνο δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις λαϊκές ανάγκες, αλλά τις ισοπεδώνει και στο ζήτημα της Ενέργειας.

Γι' αυτό, για παράδειγμα, δεν λένε πως πλέον η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ έχει προτεραιότητα στο δίκτυο, ώστε να εξασφαλίζονται τα κέρδη των «πράσινων» ενεργειακών ομίλων.

Κι αφού η ελληνική αγορά Ενέργειας δεν είναι απομονωμένη, αλλά ενσωματωμένη στην ευρωπαϊκή μέσω των διεθνών διασυνδέσεων, το πού θα διοχετευτεί τελικά η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται εξαρτάται από τις τιμές που επικρατούν στη διεθνή, κι όχι μόνο στην ελληνική αγορά, ανάλογα με τις διακυμάνσεις της ζήτησης.

Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που σε πολλές περιπτώσεις συγκεκριμένες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας από διάφορες μονάδες έχουν πωληθεί εκ των προτέρων σε διάφορους αγοραστές, προτού καν παραχθούν.

Γι' αυτό και, ενώ το σύνολο των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως είδους και καυσίμου, μπορεί, στα χαρτιά, να εξασφαλίσει ότι θα υπάρχει διαρκώς διαθέσιμη στη χώρα η ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και η ζήτηση, στην πραγματικότητα, στη βάση της καπιταλιστικής αγοράς, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να διασφαλιστεί.

Εξ ου και, για παράδειγμα, ενώ στην Ελλάδα περίπου το 50% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας καλύπτεται από την παραγωγή των ΑΠΕ, ένα ποσοστό της τάξης του 20% της παραγωγής αυτών των μονάδων πρακτικά πάει χαμένο.

Εξ ου και οι «ανισορροπίες» και οι «κίνδυνοι για την ευστάθεια» του δικτύου που είχε σχεδιαστεί και αναπτυχθεί με γνώμονα τεχνικές προδιαγραφές που εξυπηρετούσαν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες που λειτουργούσαν με λιγνίτη, φυσικό αέριο ή πετρέλαιο, ή και μεγάλες υδροηλεκτρικές μονάδες, για τις οποίες μπορούσε να εξασφαλιστεί, με κατάλληλη κατανομή, η συνεχής διοχέτευση σταθερών ποσοτήτων Ενέργειας, χωρίς απότομες μεταβολές στη συχνότητα.

Αλλωστε, όλα τα προηγούμενα χρόνια, βασικός άξονας της στρατηγικής του κεφαλαίου και στην προμετωπίδα των πολιτικών της ΕΕ ήταν η «πράσινη ενεργειακή μετάβαση», που επαναπροσδιορίστηκε και πρόσφατα, στις 26 Φλεβάρη 2025, με την ατζέντα «Clean Industrial Deal», στο φόντο των πιο πρόσφατων εξελίξεων που απορρέουν από την ένταση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, όπως το στόχο για την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο, τον «επαναπροσανατολισμό» ως έναν βαθμό προς την πολεμική οικονομία, με σκοπό να βρεθούν νέα πεδία κερδοφόρων επενδύσεων για να τοποθετηθούν τα λιμνάζοντα κεφάλαια κ.ο.κ.

Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι ίδιος είναι ο πραγματικός ένοχος τόσο για το ότι το ρεύμα καταλήγει να είναι πανάκριβο για τη λαϊκή οικογένεια, όσο και για το ότι ο κίνδυνος ενός blackout αντίστοιχου με της Ιβηρικής είναι υπαρκτός.

Πρόκειται για το καπιταλιστικό κέρδος, στο κυνήγι της μεγιστοποίησης του οποίου βγαίνουν μαχαίρια μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων που θέλουν να φάνε από την πίτα, ενώ οξύνονται οι ανταγωνισμοί με τα «απόνερα» με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να καταλήγουν στους λαούς.

Στη διαμόρφωση των όρων αυτού του ανταγωνισμού είναι που παρεμβαίνει ενεργά το αστικό κράτος, είτε μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων, είτε μέσω των λεγόμενων ανεξάρτητων αρχών (εν προκειμένω της ΡΑΑΕΥ).

Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι το πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί η καπιταλιστική αγορά Ενέργειας χτίστηκε βήμα το βήμα, με αλλεπάλληλες παρεμβάσεις όλων των κυβερνήσεων με τη συμμετοχή ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ τα προηγούμενα χρόνια.

Μάλιστα, αυτό ίσχυε τόσο όταν ολόκληρο το μετοχικό κεφάλαιο της ΔΕΗ (και μετέπειτα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ) ήταν στα χέρια του κράτους, όσο και αφότου ξεκίνησε η ιδιωτικοποίησή τους, και γι' αυτό καμία βάση δεν έχουν και εδώ οι θεωρίες περί φιλολαϊκών επανακρατικοποιήσεων από το αστικό κράτος.

Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι σαφές. Η στρατηγική του κεφαλαίου, το κριτήριο του κέρδους και οι ανταγωνισμοί των επιχειρηματικών ομίλων είναι το πρόβλημα και η πραγματική «πρόκληση» με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι η εργατική τάξη και οι βιοπαλαιστές αυτοαπασχολούμενοι στις πόλεις και την ύπαιθρο.

Τα συμφέροντα του κεφαλαίου και η αστική εξουσία στο σύνολό της είναι ο λόγος που η Ενέργεια αποτελεί εμπόρευμα που ακριβοπληρώνουμε, κι όχι κοινωνικό αγαθό.

Οι δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ΕΕ και η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων είναι ο λόγος για τον οποίο δεν αξιοποιούνται σήμερα όλες οι εγχώριες πηγές Ενέργειας, με γνώμονα τις σύγχρονες ανάγκες του λαού για φθηνή, αξιόπιστη και φιλική προς το περιβάλλον κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών, με βάση τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Ο ανταγωνισμός των μονοπωλίων, που σφάζονται μεταξύ τους για το μερτικό από μια πίτα που όλο και μεγαλώνει, είναι που καθιστά αδύνατη την αξιοποίηση όλων των ενεργειακών πόρων και υποδομών, με ενιαία διεύθυνση σε παραγωγή, μεταφορά, διανομή Ενέργειας και κατανομή του εργατικού δυναμικού που δουλεύει στον κλάδο.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, λοιπόν, είναι που πρέπει ο λαός να αναζητήσει και τον «ένοχο» και που βρίσκεται και η λύση για τον ίδιο: Στον δρόμο της ανατροπής της εξουσίας του κεφαλαίου, στην πάλη για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό, ώστε οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής να γίνουν κοινωνική ιδιοκτησία και να ενταχθούν στον επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό, από την εξουσία εκείνη που τα κλειδιά της οικονομίας θα είναι στα χέρια της εργατικής τάξης.