Οι ΗΠΑ εμφανίζονται να διαπραγματεύονται με τη Ρωσία, ενώ η ΕΕ ετοιμάζεται να επιβάλει κυρώσεις στους μισοκατεστραμμένους αγωγούς
Αυτά τα γεωπολιτικά παιχνίδια, τον ανταγωνισμό δηλαδή των καπιταλιστικών κρατών και των μονοπωλιακών ομίλων για τα μερίδια αγοράς στην προμήθεια πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και για τις επενδύσεις σε εναλλακτικές μορφές Ενέργειας, τα πληρώνουν οι λαοί της Ευρώπης με εκτόξευση των τιμών και, φυσικά, ο ουκρανικός και ο ρωσικός λαός με το αίμα τους.
Πέρα από τη γεωπολιτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία οξύνονται και οι αντιθέσεις μέσα στον ευρωατλαντικό άξονα, όπως φαίνεται από τον «εμπορικό πόλεμο» ΗΠΑ - ΕΕ αλλά και από την επιδίωξη της Ουάσιγκτον να διαπραγματευτεί με το Κίεβο και τη Μόσχα αποκλειστικά για λογαριασμό της.
Σε ένα τέτοιο φόντο, και σε μια συγκυρία που οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται σε διάφορα επίπεδα με τη Ρωσία, η ΕΕ εμφανίζεται να επιμένει στον πλήρη αποκλεισμό του ρωσικού φυσικού αερίου από το ενεργειακό της μείγμα, ακόμα και στην περίπτωση που ο πόλεμος στην Ουκρανία τερματιστεί.
Εξάλλου, και στην περίπτωση ενός συμβιβασμού, αυτός θα είναι προσωρινός και όλα τα στρατόπεδα προετοιμάζονται για ενδεχόμενη ευρύτερη σύγκρουση για τον γεωπολιτικό συσχετισμό δυνάμεων σε Ανατολική Ευρώπη, Βαλτική και Μαύρη Θάλασσα.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν δήλωσε ότι καμία ποσότητα ρωσικού αερίου δεν θα πρέπει να καταναλώνεται στην ΕΕ έως το 2027, προαναγγέλλοντας σχετικές πολιτικές αποφάσεις. Πηγές της αγοράς και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας επισημαίνουν ότι ο επιδιωκόμενος μηδενισμός των εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία δεν βασίζεται σε «ρεαλιστικά σενάρια κόστους - οφέλους», αλλά αποτελεί γεωπολιτική απόφαση.
Η απαγόρευση νέων και υφιστάμενων ρωσικών συμβολαίων φυσικού αερίου, που θα προταθεί νομοθετικά τον Ιούνη, θα προκαλέσει νέο κύμα ανατιμήσεων στην αγορά Ενέργειας της ΕΕ και θα αποτελέσει πλήγμα για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, που «φωνάζουν» για φτηνότερη Ενέργεια προκειμένου να διατηρήσουν τη θέση τους στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Και αν για τις βιομηχανίες υπάρξουν ενδεχόμενες κρατικές επιδοτήσεις, φοροελαφρύνσεις και άλλα κίνητρα, το βέβαιο είναι ότι το βάρος θα πέσει στους ώμους των λαϊκών νοικοκυριών της Ευρώπης, με τους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ρεύματος να αυξάνονται και πάλι.
Ακριβά θα πληρώσουν οι λαοί και το «μάρμαρο» των καπιταλιστικών επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Το σχέδιο της ΕΕ αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης στρατηγικής για επιτάχυνση των επενδύσεων σε ΑΠΕ και ενεργειακή αποδοτικότητα, με στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια αλλά και τη διοχέτευση υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων.
Ομως η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, συστήματα αποθήκευσης, νέα δίκτυα και μηχανισμούς στήριξης των πιο «ευάλωτων» καπιταλιστικών οικονομιών. Και το κρίσιμο ερώτημα είναι: Ποιος θα χρηματοδοτήσει τη μετάβαση;
Η ΕΕ προετοιμάζει ήδη το 18ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το οποίο ειδικότερα προβλέπει κυρώσεις κατά των ρωσικών αγωγών «Nord Stream» 1 και 2, που καταλήγουν στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής. Πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φλεβάρη του 2022, ο «Nord Stream 1» ήταν πλήρως λειτουργικός, ενώ ο «Nord Stream 2» ανέμενε την έγκριση της Γερμανίας και της ΕΕ.
Ως «αντίμετρο» στις ευρωενωσιακές κυρώσεις και ως μέσο πίεσης στα κράτη - μέλη, η ρωσική «Gazprom» μείωσε σταδιακά τη ροή φυσικού αερίου προς την ΕΕ μέσω όλων των οδών των αγωγών, ενώ οι εκρήξεις στους αγωγούς της Βαλτικής το 2022 κατέστρεψαν σημαντικό μέρος τους.
Εγείρονται επομένως ερωτήματα για ποιο λόγο η ΕΕ ετοιμάζεται να επιβάλει κυρώσεις στους δυο μισοκατεστραμμένους αγωγούς.
Οπως δήλωσε την περασμένη βδομάδα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σκοπός είναι να αποτραπεί μια για πάντα ενδεχόμενη επισκευή και επαναλειτουργία των αγωγών για την επανεκκίνηση της ροής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ανεξάρτητα από το αν και πότε θα τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Επισήμως η Κομισιόν επιδιώκει την πλήρη απεξάρτηση από κάθε μορφή ρωσικής Ενέργειας μέχρι το 2027 - ανεπίσημα, βέβαια, ρωσικό πετρέλαιο συνεχίζει να εισέρχεται στην ΕΕ με διάφορους τρόπους μέσω τρίτων χωρών.
Ταυτόχρονα όμως η ΕΕ βάζει το φυσικό αέριο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, ώστε να αποτραπούν οι αμερικανικοί δασμοί στις ευρωπαϊκές εξαγωγές.
Το παζάρι ΗΠΑ - Ρωσίας γύρω από τη σύγκρουση στην Ουκρανία είναι πολύπλευρο και πριν από βδομάδες ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σ. Λαβρόφ ανακοίνωσε ότι η Μόσχα βρίσκεται σε συζητήσεις με την Ουάσιγκτον για την επαναλειτουργία των αγωγών «Nord Stream».
Οι ΗΠΑ έχουν εναντιωθεί σφοδρά στην κατασκευή και λειτουργία των αγωγών, που έφερναν φτηνό ρωσικό αέριο στη Γερμανία και συνέβαλλαν στην ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της.
Μάλιστα η Μόσχα ισχυρίζεται ότι πίσω από τα σαμποτάζ στους αγωγούς βρίσκονται οι ΗΠΑ και η Βρετανία.
Ο σημαντικότερος παράγοντας των ΗΠΑ που πρωτοστατεί για την επανεκκίνηση είναι ο επενδυτικός τραπεζίτης Στίβεν Λιντς, ο οποίος έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στον «Nord Stream 2B», που παραμένει άθικτος. Επίσης έχει υπονοήσει ότι η επισκευή του άλλου αγωγού, «Nord Stream 2», θα κοστίσει λιγότερο από 700 εκατ. δολάρια.
Τα εμπόδια για κάτι τέτοιο είναι πολλά και σύνθετα, κυρίως πολιτικά, αλλά και τεχνικά.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των «Financial Times», Αμερικανοί επενδυτές - μεταξύ των οποίων ο μεγιστάνας Λιντς, ένθερμος υποστηρικτής του Προέδρου των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ - πραγματοποιούν εντατικές διαπραγματεύσεις με την «Gazprom» για τη δημιουργία κοινοπραξίας ώστε να διοχετευτεί ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω ενός αμερικανικού αγωγού. Ο Λιντς εργάζεται στην Ανατολική Ευρώπη και στη Ρωσία εδώ και 20 χρόνια.
«Η βασική ιδέα των Αμερικανών είναι να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών δραστηριοτήτων της "Gazprom" και να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου», αναφέρουν παράγοντες της αγοράς.
«Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η αγορά της υποδομής από Αμερικανούς επενδυτές, οι οποίοι θα αποκτούσαν έτσι τον έλεγχο των ροών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αυτή η υπόθεση ωστόσο θα συνεπαγόταν μια σημαντική αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική της Ρωσίας, η οποία ιστορικά ήταν απρόθυμη να παραιτηθεί από τον έλεγχο των εξαγωγών της», συνεχίζει το ρεπορτάζ.
Οπως σημειώνει η αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» «Atlantic Council», το θεμελιώδες ρυθμιστικό πρόβλημα είναι ότι ο «Nord Stream 2» δεν έχει εγκριθεί βάσει της γερμανικής ή της ευρωενωσιακής νομοθεσίας.
Η Οδηγία της ΕΕ για το φυσικό αέριο, του 2024, επιβάλλει δύο βασικές απαιτήσεις στους ιδιοκτήτες αγωγών.
Πρώτον, ο ιδιοκτήτης πρέπει να αποδείξει ότι δεν είναι ταυτόχρονα ο προμηθευτής του φυσικού αερίου. Δεύτερον, ένα άτομο που δεν είναι κάτοχος άδειας ιδιοκτησίας από την ΕΕ πρέπει να αποδείξει ότι η πιστοποίηση δεν θα θέσει σε κίνδυνο την ενεργειακή ή τη συνολική ασφάλεια κανενός κράτους - μέλους ή της ΕΕ συνολικά.
Ετσι, η πρόταση Λιντς - αν υποτεθεί ότι γίνεται δεκτή από τη «Gazprom» - θα μπορούσε να λειτουργήσει με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας της ΕΕ. Ενας αγωγός αμερικανικής ιδιοκτησίας θα ήταν πολύ πιο πιθανό να λάβει πιστοποίηση ως προς την «ασφάλεια εφοδιασμού» σε σύγκριση με την «Gazprom», που διέκοψε τις ροές ως αποτέλεσμα της γεωπολιτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία.
«Η Ευρώπη βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο δυνάμεις: Οι ΗΠΑ και η Ρωσία συζητούν ήδη την επαναλειτουργία του αμφιλεγόμενου αγωγού "Nord Stream 2"», προσθέτουν οι ίδιες πηγές των FT.
Η Γερμανία είναι ο βασικός «παίκτης» που μπορεί να εξακολουθεί να έχει συμφέρον σε έναν απευθείας αγωγό φυσικού αερίου προς τη Ρωσία.
Η συγκυβέρνηση CDU/CSU - SPD υπό τον Φρ. Μερτς μέχρι στιγμής έχει αποφύγει να λάβει απόφαση επί του θέματος.
Ορισμένες πολιτικές δυνάμεις όμως εξετάζουν το ενδεχόμενο αλλαγής πορείας, υπονοώντας ότι μόλις επιτευχθεί «ειρήνη» στην Ουκρανία το ρωσικό φυσικό αέριο θα μπορούσε να επιστρέψει στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα.
Το παιχνίδι παίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο και η κατάσταση περιπλέκεται από τον «εμπορικό πόλεμο» ΗΠΑ - Κίνας, στο πλαίσιο της συνολικότερης μάχης για την πρωτοκαθεδρία.
Με την επιβολή κινεζικών δασμών στο αμερικανικό LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο), οι αποστολές φυσικού αερίου των ΗΠΑ ήδη ανακατευθύνονται προς την ευρωπαϊκή αγορά. Αν διατηρηθούν οι κινεζικοί δασμοί, τότε οι Αμερικανοί παραγωγοί θα θελήσουν να μεγιστοποιήσουν την πρόσβαση σε εναλλακτικές αγορές και επομένως είναι αμφίβολο κατά πόσον η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα ήταν πρόθυμη να υποστηρίξει να επιστρέψουν στην ΕΕ τυχόν ροές ρωσικού φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του «Atlantic Council», οι κινεζικοί δασμοί στο αμερικανικό LNG ενδέχεται να δώσουν στο Πεκίνο μεγαλύτερο κίνητρο να συναινέσει τελικά σε μια έγκριση του αγωγού «Power of Siberia 2» μεταξύ Ρωσίας - Κίνας, ο οποίος για πρώτη φορά θα έφερνε φυσικό αέριο από τα πεδία φυσικού αερίου της Δυτικής Σιβηρίας - τα κύρια πεδία εφοδιασμού για την ΕΕ - στην Κίνα.
Ο αγωγός αποτελεί αντικείμενο σκληρής διαπραγμάτευσης μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου τα τελευταία χρόνια, με τη Μόσχα να προωθεί επίμονα την κατασκευή του.
Αν τελικά συμβεί αυτό, θα πρόκειται για μια αρκετά σημαντική αναδιαμόρφωση των παγκόσμιων αγορών φυσικού αερίου. Η Ρωσία θα αυξήσει τις ροές φυσικού αερίου προς την Κίνα, ενώ οι ΗΠΑ - μέσω μακροπρόθεσμων συμβάσεων LNG - θα προμηθεύουν την αγορά της ΕΕ. Σε έναν τέτοιο κόσμο ο ρόλος των αγωγών «Nord Stream» θα ήταν περιορισμένος, αν όχι μηδενικός.
Αντί δηλαδή οι δυνατότητες που προσφέρουν η φύση και η τεχνολογία να αξιοποιούνται στο έπακρο για να καλύπτουν ανθρώπινες και κοινωνικές ανάγκες με όλους τους διαθέσιμους τρόπους, η αξιοποίηση ενεργειακών πόρων, η προώθηση ή η καταστροφή ενεργειακών υποδομών κ.ο.κ. υποτάσσονται στο καπιταλιστικό κέρδος, στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς που βάφονται με το αίμα των λαών...