Στην «πολύ θετική ορμή» που υπάρχει για τη «διεύρυνση της ΕΕ» αναφέρθηκε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντ. Κόστα, χτες από το Βελιγράδι όπου ξεκίνησε περιοδεία στα Δυτικά Βαλκάνια, με επίσημες επαφές που θα γίνουν ακόμα σε Μαυροβούνιο, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία και Κόσοβο.

Στις κοινές δηλώσεις με τον Σέρβο Πρόεδρο Αλ. Βούτσιτς - λίγα 24ωρα αφού ο δεύτερος γύρισε από τη Μόσχα, όπου συμμετείχε στους εορτασμούς της ρωσικής κυβέρνησης για την 9η Μάη - ο Κόστα περιέγραψε την ενταξιακή διαδικασία ως «μια διαδικασία οικοδόμησης εμπιστοσύνης», σπεύδοντας να επισημάνει: «Φυσικά, από αυτήν την πλευρά, όπως γνωρίζετε, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το σημείο - κλειδί για την Κοινή μας Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας», «την καθαρή καταδίκη της ρωσικής βάναυσης εισβολής στην Ουκρανία και τη στήριξη για να πετύχει η Ουκρανία μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη».

Καταλήγοντας, υποστήριξε πως «πιστεύω ότι το μέλλον της Σερβίας είναι στην ΕΕ» και πως «τώρα η μπάλα βρίσκεται στο δικό σας γήπεδο».

Από τη πλευρά του ο Βούτσιτς εξέφρασε «ευγνωμοσύνη για τη στήριξη που η ΕΕ προσφέρει, μέσω πολλών σχεδίων που έχουν συμβάλει στη γοργή και σταθερή ανάπτυξη της χώρας μας», μιλώντας για διάφορα «θέματα αμοιβαίου συμφέροντος» που επρόκειτο να συζητηθούν περαιτέρω. Διευκρίνισε δε ότι στην ατζέντα των διμερών διαβουλεύσεων βρίσκονται και «συγκεκριμένες ευκαιρίες για την εμβάθυνση των οικονομικών μας σχέσεων, όπως και παγκόσμιες προκλήσεις».

Τη βαρύτητα που έχουν τα Δυτικά Βαλκάνια για τον ευρωατλαντικό άξονα επιβεβαιώνει και η νέα στρατιωτική συμφωνία που ετοιμάζονται να κλείσουν οι ΗΠΑ με το Κόσοβο, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός του ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου, Αλμπιν Κούρτι, σημειώνοντας ότι στις 13 Ιουνίου θα υπογραφεί στην Ουάσιγκτον νέο πλαίσιο για τη διμερή «αμυντική» συνεργασία 2025 - 2030.

«Πρόκειται για τη δεύτερη σχετική συμφωνία που υπογράφεται με μια χώρα - εταίρο και σύμμαχο, μετά από εκείνη που υπογράφηκε με την Τουρκία στις 29/1/2024», ανέφερε.

Τον Μάρτη η Βουλή του προτεκτοράτου ενέκρινε το σχετικό πλαίσιο συνεργασίας με τις ΗΠΑ, που - σύμφωνα με σχετικά ρεπορτάζ - περιλαμβάνει 5 βασικούς άξονες: «Αμυντικό» σχεδιασμό και στρατιωτική διακυβέρνηση, διαχείριση ανθρώπινων και «αμυντικών» πόρων, οικοδόμηση στρατηγικών στρατιωτικών ικανοτήτων, συνεργασία με στόχο την περιφερειακή και διεθνή δέσμευση, και στήριξη ως προς την υλοποίηση «βασικών αμυντικών στόχων», συμπεριλαμβανομένης της «στρατηγικής βιωσιμότητας».

Ο Κούρτι ανέφερε ακόμα ότι και φέτος το Κόσοβο θα φιλοξενήσει τμήμα της μεγαλύτερης στρατιωτικής άσκησης των ΗΠΑ στην Ευρώπη, με τον κωδικό «Defender Europe 2025». Σημείωσε ότι είναι η τρίτη φορά που το Κοσσυφοπέδιο φιλοξενεί μια τέτοια στρατιωτική άσκηση, ενώ περιέγραψε ως κεντρικά στοιχεία της θητείας της απερχόμενης κυβέρνησης την τήρηση βασικών προϋποθέσεων για την ένταξη στο ΝΑΤΟ: Διπλασιασμός των κοσοβάρικων στρατευμάτων, τριπλασιασμός των στρατιωτικών δαπανών, τετραπλασιασμός στρατιωτικών εκπαιδεύσεων στο εξωτερικό και εκατονταπλασιασμός της αγοράς όπλων και πυρομαχικών.

Την ίδια στιγμή, ενδεικτική των διεργασιών που εντείνονται σε πολλές βαλκανικές χώρες αναφορικά με επιλογές στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής είναι η πρόταση που κατέθεσε ο Πρόεδρος της Βουλγαρίας, Ρ. Ράντεφ, να διεξαχθεί δημοψήφισμα πριν οριστικοποιηθεί η ένταξη της χώρας στο ευρώ.

Ο Ράντεφ, που τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται ως «ανεξάρτητος» και εκφράζει «επιφυλάξεις» για την πλήρη στοίχιση με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ απέναντι στη Ρωσία, πρότεινε να γίνει δημοψήφισμα με ερώτημα «Συμφωνείτε ότι η Βουλγαρία πρέπει να υιοθετήσει το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ, το 2026;».

Σε εκτενές κείμενο που έστειλε στη βουλγαρική Βουλή, υποστηρίζει ότι η απόφαση της Κομισιόν και της ΕΚΤ, που θα εκδοθεί τον Ιούνη (σχετικά με το αν εκπληρώνονται όλες οι προϋποθέσεις για την ένταξη στο ευρώ, ώστε άνευ νέου απροόπτου αυτό να αντικαταστήσει το λέβα τον προσεχή Γενάρη), αναμένεται χωρίς να έχει προηγηθεί «μια περιεκτική καμπάνια δημόσιας ενημέρωσης ή διευκόλυνσης ενός εις βάθος διαλόγου για τα πιθανά οφέλη αλλά και τους αληθινούς κινδύνους της ένταξης στην Ευρωζώνη».

Ακόμα, υποστηρίζει ότι «η απουσία σαφούς πλάνου σχεδιασμού και αποφάσεων από τους αντίστοιχους θεσμούς για τη διαφύλαξη της αγοραστικής δύναμης των πολιτών και της ανταγωνιστικότητας της εθνικής μας οικονομίας προκαλεί αυξανόμενη δημόσια ανησυχία για τη διαδικασία έγκρισης του ευρώ». Καταλήγει δε ότι «κάθε προσπάθεια παρεμπόδισης του δημοψηφίσματος που προτείνω για την ετοιμότητα ένταξης στο ευρώ, ως ψήφος "υπέρ ή κατά" του ευρωπαϊκού μέλλοντος της Βουλγαρίας, θα αποτελούσε μεγάλη χειραγώγηση. Η Βουλγαρία είναι πλήρες μέλος της ΕΕ και έχει το κυρίαρχο δικαίωμα να καθορίσει τον χρόνο ένταξης στο ευρώ. Πρόκειται για δικαίωμα που ανήκει στον βουλγαρικό λαό».

Χτες η πρόεδρος της Βουλής, Ναταλία Κισέλοβα, ανακοίνωσε ότι η πρόταση Ράντεφ δεν θα τεθεί καν για συζήτηση στην ολομέλεια του κοινοβουλίου, διότι αντίκειται σε σειρά νόμων που έχει εγκρίνει η Σόφια, σχετικών με την ένταξη της χώρας στην ΕΕ.

Χαρακτηριστική των αντιδράσεων που προκάλεσε η πρόταση Ράντεφ είναι η δήλωση του υπουργού Εσωτερικών Ντάνιελ Μίτοφ, ο οποίος έκανε λόγο για «μια σαφή πράξη σαμποτάζ κατά της εισαγωγής του ευρώ στη Βουλγαρία».