«Η Αντίσταση βοήθησε να δημιουργηθεί μια νέα εθνική συνείδηση, με νέους πολιτικούς και κοινωνικούς προσανατολισμούς, που την ενέργειά τους τη βλέπουμε από τότε να φανερώνεται στην πολιτική μας ζωή έντονα κι αδιάκοπα και θα φανερώνεται με ολοένα αυξανόμενη δύναμη, στο μέλλον. Τα ιδανικά της ζωής, που πρόβαλε στο λαό η αντίσταση, εκφράζανε τις ανάγκες του κι ανταποκρίνονταν στους ενδόμυχους πόθους του. Δε στάθηκε μόνο μια έκφραση της πάλης ενάντια στους ξένους καταχτητές, παρά και μια μεγάλη παιδαγωγική δύναμη για το λαό, βοήθησε να συλλάβει ένα ιδανικό τελειότερης και δικαιότερης ζωής, που γέννησε μέσα του την έφεση ν' αλλάξει τις σημερινές συνθήκες». Μάρκος Αυγέρης.

Ηταν «ολοζώντανα» όλα τ' ακούσματα - αχός από χωνιά, ντουφεκιές, πυροβολισμοί, συναγερμοί, βομβαρδισμοί - οι μυρωδιές από μπαρούτι, καπνιά κι αποκαΐδια, η γεύση από θειάφι και τέφρα. Ετος 1946 ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Δημήτρης Χατζής (δημοσιογράφος, συγγραφέας, καθηγητής της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης, και αργότερα της Γενεύης, επιμελητής μεταφράσεων και εκδόσεων νεοελληνικών κειμένων) εκδίδει το πρώτο του μυθιστόρημα «Φωτιά», πρώτο δείγμα γραφής αντιστασιακού μυθιστορήματος. Γραμμένο με τη φλόγα και την έξαρση του απελευθερωτικού αγώνα στα χωριά της Ρούμελης και της Πίνδου, από το 1943 μέχρι και τα Δεκεμβριανά στην Αθήνα.

Χωρίζεται σε τρία μέρη, ενδεικτικά της ιστορικής πορείας. «Η φωτιά», «Ο πόλεμος», και «Ο Δρόμος». Ηρωικό, επικό, με μεγαλειώδεις μορφές ταπεινών χωρικών, που έλαμψαν με τις γιγάντιες θυσίες τους απέναντι στο ηθικό χρέος προς την πατρίδα και λαό. Αδρές φιγούρες πλημμυρισμένες αισθήματα, που φύλαξαν «Θερμοπύλες» ξαναγεννώντας το πανάρχαιο δέος με το ύψιστο ψυχικό σθένος τους. Ο Γιακουμής, ο γερο-Μάνταλος, ο Διαμάντης, ο Πέτρος κι ο Γρηγόρης, ο μικρός Στρατής, η Ασημίνα με εξάρχουσα την Αυγερινή, αστέρι στην ψυχή και στο σώμα, που συνειδητοποιείται μέσα στην πάλη, στην ανάγκη και το χρέος «δένοντας» έτσι το άθραυστο «ατσάλι» της.

Η «Φωτιά» πρωτοδημοσιεύτηκε το 1946 από τον Γκοβόστη. Επανακυκλοφόρησε από τις «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις» του ΚΚΕ στο εξωτερικό και το 1976 από τα «Κείμενα».

Η «Θητεία», περιλαμβάνει τέσσερα κείμενα, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε βιβλίο. Το «Τραγούδι στην Αθήνα, η «Γυναίκα από Φούρκα» η «Δρακολίμνη» (Ηπειρωτικός θρύλος), που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και Ανθολογίες Αντιστασιακών Διηγημάτων, ενώ η «Μουργκάνα» μεταφράζεται, αμέσως μετά την πρώτη εμφάνισή της στη «Φωνή του Μπούλκες» στα γαλλικά από την Μέλπω Αξιώτη.

Η «Μουργκάνα», από τις λίγες αφηγήσεις που το πνεύμα χάραξε τόσο δυνατά. Περιγραφή στιγμή τη στιγμή της περιβόητης μάχης, με ενεργοποιημένα στο έπακρο τα αισθητήρια και την πένα να ρίχνει το ανεξίτηλο μελάνι της στις μορφές των αγωνιστών, στη δράση τους, στο ανεξάντλητο ψυχικό τους μεταλλείο στην υπεράνθρωπη «ηράκλεια» εντολή τους: «Πώς τα κατάφεραν; Ο παραλογισμός του άκρου ηρωισμού είναι η απάντηση για το Μεσολόγγι του 1826, για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, για τον Δεκέμβρη στην Αθήνα... Θα πρέπει να μπει εδώ μαζί και η σταθερή, μελετημένη διεύθυνση όλης της επιχείρησης από το Αρχηγείο Ηπείρου..., αν κάποτε θα 'τανε να μετρήσουμε στην Ελλάδα τι κάναμε αυτά τα οχτώ χρόνια που πολεμούμε ετούτη η Μουργκάνα θα 'πρεπε ν' απομείνει έτσι όπως είναι τη τώρα, απείραχτη, σαν ένα μέτρο της ανθρώπινης δύναμης. Ενα μνημείο της θέλησης και της πίστης», που το ύψωσαν «Απλοί άνθρωποι... φτωχογέννητοι και φτωχοαναθρεμμένοι εργάτες και γραμματικοί, βοσκοί και ζευγολάτες»!

Κι είναι κι αυτή η «Μουργκάνα» μνημείο αψηλό «λόγου και τέχνης». («Φωτιά», «Θητεία», Εκδόσεις «ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ».