Παραδείγματα όπως τα παραπάνω, που σήμερα επαναφέρει ο «Ριζοσπάστης», δείχνουν ότι ο ένοχος πρέπει να αναζητηθεί στο κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους, δηλαδή στο DNA του σημερινού σάπιου συστήματος. Κάθε παρόμοια περίπτωση αποκαλύπτει στα εργατικά - λαϊκά στρώματα την ωμή πραγματικότητα, το γεγονός ότι η ζωή του λαού είναι πάντα ο μεγάλος χαμένος στο ζύγι «κόστους - οφέλους» με το οποίο οι αστικές κυβερνήσεις, οι συμμαχίες τους και οι επιχειρηματικοί όμιλοι θέτουν τις προτεραιότητές τους.

Η πυρκαγιά στο Μάτι, που έχει στοιχίσει τη ζωή σε 96 ανθρώπους, έφερε με τραγικό τρόπο στην επιφάνεια τις τεράστιες ελλείψεις σε μέσα πυροπροστασίας και δασοπυρόσβεσης. Αποκάλυψε ξανά τα αποτελέσματα της εμπορευματοποίησης της γης και της υποστελέχωσης του Πυροσβεστικού Σώματος, αλλά και την απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την προστασία του πληθυσμού και των δασών: Από την καθαριότητα και τις αντιπυρικές ζώνες μέχρι το σχέδιο έγκαιρης εκκένωσης μιας περιοχής γνωστής για τους κινδύνους που κρύβει κ.λπ. Ολα τα παραπάνω όμως σημαίνουν «κόστος» για το αστικό κράτος, δηλαδή βάρος αδικαιολόγητο μπροστά στην ιεράρχηση της εξοικονόμησης πόρων για να χρηματοδοτεί την επιχειρηματική δράση των μονοπωλίων. Βέβαια, προκειμένου ο λαός να μη δει αυτήν τη «μεγάλη εικόνα» και να μη βάλει στο στόχαστρο τους πραγματικούς ενόχους για το έγκλημα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ρίχνει το φταίξιμο στους ίδιους τους πυρόπληκτους ή στα «ακραία καιρικά φαινόμενα».

Στο ίδιο έργο είναι άλλωστε θεατές και οι κάτοικοι των λαϊκών συνοικιών στη Δυτική Αττική και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, που δίνουν μάχη με τις λάσπες μετά από κάθε δυνατή νεροποντή. Για τους νεκρούς της Μάνδρας τον περασμένο Νοέμβρη, όπως και της Δυτικής Αθήνας πέρυσι, η κυβέρνηση δείχνει ως ενόχους την «κλιματική αλλαγή» και τη «γραφειοκρατία», που δήθεν την εμποδίζει να προχωρήσει τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα. Η πρόσφατη αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» όμως για το πώς αντιμετωπίζονται τέτοια αναγκαία για την προστασία του λαού έργα από την ΕΕ είναι εξόχως χαρακτηριστική. Με κριτήριο τη σχέση «κόστους - οφέλους», η ΕΕ κυνικά αναφέρει σε ντοκουμέντο της ότι «είναι οικονομικά αποδοτικότερο να προστατευθούν από την πλημμύρα εκείνοι με τα μεγαλύτερα περιουσιακά στοιχεία (δηλ. εύπορες οικογένειες ή πολύτιμα εργοστάσια) από το να προστατευθούν εκείνοι που είναι φτωχοί και με πενιχρά περιουσιακά στοιχεία»... Μάλιστα, στο ίδιο ντοκουμέντο προστίθεται ότι «αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν φαίνονται δίκαιες, αλλά η δικαιοσύνη δεν είναι μέρος της ανάλυσης κόστους - οφέλους»! Και για να παραιτηθούν τα λαϊκά νοικοκυριά από την απαίτηση τέτοιων έργων, η ΕΕ παροτρύνει τις κυβερνήσεις να τους δείχνουν τον μπαμπούλα της ανεβασμένης φορολογίας.

Τα παραπάνω εξηγούν γιατί έργα αντιπλημμυρικής προστασίας ή αντιπυρικής και αντισεισμικής θωράκισης δεν είναι «επιλέξιμα» για χρηματοδότηση από την ΕΕ και τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Πρόκειται για έργα που δεν είναι διαχειρίσιμα με ανταποδοτικούς όρους, όπως είναι π.χ. οι αυτοκινητόδρομοι, οι οποίοι λόγω διοδίων μπορούν να αποδίδουν κέρδη για πολλά χρόνια στις κατασκευάστριες εταιρείες. Γι' αυτό, σε ένα καπιταλιστικό κράτος που όλα τα μετράει με βάση το κέρδος των επιχειρηματικών ομίλων είναι προτιμότερο να δίνει κάθε τόσο μερικές ψευτοαποζημιώσεις ή να ρίχνει τους πληγέντες στην αγκαλιά των τραπεζών για δάνεια, όπως συμβαίνει με τους πυρόπληκτους της Ραφήνας, παρά να ξεκινήσει την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού πρόληψης καταστροφών.

Από την άλλη, η πρόσφατη τραγωδία στη Γένοβα της Ιταλίας, με την κατάρρευση της υποσυντήρητης οδογέφυρας Μοράντι και τα 43 θύματα, απέδειξε ότι ακόμα και έργα που είναι «επιλέξιμα», αφού «προσελκύουν» επενδυτές για την κατασκευή και τη διαχείρισή τους, δεν έχουν ως κριτήριό τους την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Η εκμετάλλευση του οδικού δικτύου από επιχειρηματικούς ομίλους, το κέρδος, η επιδίωξη του κράτους και των επιχειρηματιών για μείωση του κόστους συντήρησης, η περικοπή κονδυλίων για σύγχρονες, ασφαλείς υποδομές, όλα αυτά οδήγησαν στο προδιαγεγραμμένο έγκλημα και μάλιστα σε μία από τις ισχυρότερες καπιταλιστικές οικονομίες της ΕΕ. Οι αποκαλύψεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας μετά την κατάρρευση είναι χαρακτηριστικές. Σύμφωνα με μελέτες, η υποσυντήρητη γέφυρα είχε υποστεί μεγάλες φθορές και έπρεπε να κατεδαφιστεί, αλλά το «κόστος» την κρατούσε στη θέση της. Από το 2009 ήταν γνωστή μια σχετική μηχανολογική μελέτη, ενώ άλλες προειδοποιήσεις υπήρχαν ακόμα από το 1979, όμως σε μία από αυτές η εταιρεία «Autostrade per l' Italia» (κατέχει τη γέφυρα, μαζί με άλλα 3.000 χλμ. ιταλικών αυτοκινητοδρόμων) απαντούσε ότι «δεν υπήρχαν τα αναγκαία χρήματα» για τις παρεμβάσεις.

Οι 1.800 νεκροί και οι δεκάδες χιλιάδες άστεγοι τον Αύγουστο του 2005 στη Νέα Ορλεάνη είχαν φορτωθεί από την τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ στα «επικίνδυνα και ακραία καιρικά φαινόμενα», που την «αιφνιδίασαν». Ομως, οι μετέπειτα αποκαλύψεις έδειξαν ότι ακόμα και στην πιο ισχυρή καπιταλιστική οικονομία διεθνώς, οι λαϊκές ανάγκες για θωράκιση απέναντι στη φύση περνούν σε δεύτερη μοίρα μπροστά στο κυνήγι του κέρδους. Κι αυτό αφού, όπως αποδείχθηκε, ήταν επιλογή να μην παρθεί κανένα μέτρο πρόληψης από τον ισχυρό κυκλώνα, παρά τις σχετικές προειδοποιήσεις ειδικών επιστημόνων. Π.χ. υπήρχε έκθεση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Καταστάσεων (FEMA) που από το 2004 αποκάλυπτε επιστημονικές μελέτες για πολύ ακριβή πρόβλεψη των καταστροφών που θα προκαλούσε ένας ισχυρός κυκλώνας στη Νέα Ορλεάνη, προβλέποντας από τότε πάνω από 1 εκατομμύριο εκτοπισμένους κατοίκους. Επίσης, ο διευθυντής της FEMA είχε προειδοποιήσει ότι τα φράγματα της πόλης δεν θα αντέξουν. Κι όμως, το κριτήριο του κέρδους αποδείχθηκε πιο ισχυρό από το ενδεχόμενο ακόμα και μιας τεράστιας ανθρωπιστικής καταστροφής. Σήμερα, το ίδιο κριτήριο βλέπει την καταστροφή ως «ευκαιρία» και στην ισοπεδωμένη πολιτεία μονοπωλιακοί όμιλοι μοιράζουν οικόπεδα για δημιουργία μέχρι και καζίνο. Από την τραγωδία, μάλιστα, κερδίζει και το τουριστικό κεφάλαιο, που αξιοποιεί την περιοχή ως προορισμό για ξεναγήσεις.

Το κυνήγι του κέρδους στοίχισε τη ζωή και στους 80 κατοίκους του πύργου στην καρδιά της Μεγάλης Βρετανίας, στη συνοικία Γκρένφελ του Λονδίνου, τον Ιούνη του 2017. Η εφιαλτική πυρκαγιά που έκαιγε για ώρες το πολυώροφο κτίριο, όπου έμεναν εργατικά - λαϊκά νοικοκυριά, ήταν αποτέλεσμα της ανακαίνισης με ακατάλληλα, εύφλεκτα υλικά για να μειωθεί το κόστος, κάτι που βοήθησε στη γρήγορη εξάπλωσή της. Παράλληλα, αποδείχθηκε πως δεν υπήρχε ούτε σχέδιο ασφαλούς εκκένωσης ούτε αποτελεσματικό σύστημα πυρόσβεσης. Οι εκατοντάδες ένοικοι της πολυώροφης πολυκατοικίας είχαν προβεί σε καταγγελίες για την εταιρεία που λειτουργούσε τον πύργο, προειδοποιώντας ουσιαστικά ότι «παίζει με τη φωτιά»... Είναι χαρακτηριστική η αποκάλυψη ότι η εταιρεία αυτή είχε δαπανήσει πριν από λίγους μήνες 11 εκατ. δολάρια για παρεμβάσεις που αφορούσαν την εξωτερική εμφάνιση του κτιρίου, το σύστημα θέρμανσης, την αλλαγή παραθύρων και πορτών, αλλά όχι μέτρα αντιπυρικής προστασίας. Από τότε έως σήμερα, έχουν βρεθεί σοβαρές ελλείψεις σε μέτρα ασφάλειας και πυρόσβεσης σε άλλες 600 τέτοιες λαϊκές πολυκατοικίες.

Η εμπορευματοποίηση όλων των ανθρώπινων αναγκών, όπως και της Υγείας, έχει οδηγήσει στην επανεμφάνιση ασθενειών που η ανθρωπότητα είχε σχεδόν ξεχάσει εδώ και δεκαετίες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της επιδημίας ιλαράς που διαπιστώνεται εδώ και μερικούς μήνες στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα Υγείας, η ανυπαρξία ουσιαστικής πρόληψης και ενός σχεδιασμένου και κεντρικά ελεγχόμενου συστήματος εμβολιασμού του πληθυσμού επέτρεψαν τη διάδοση της ασθένειας. Ακόμα και σήμερα, παρά τη διαπίστωση της επιδημίας που έχει φέρει δεκάδες θανάτους, η ανάγκη του εμβολιασμού του πληθυσμού παραμένει ανικανοποίητη, το κράτος δεν παίρνει μέτρα για να περιορίσει την εξάπλωση. Η ανάπτυξη δομών (π.χ. κινητές μονάδες σε καταυλισμούς Ρομά, προγραμματισμός, ενημέρωση του πληθυσμού) αποτελεί «κόστος», κάτι που είναι αντίθετο με τους στόχους της καπιταλιστικής οικονομίας και ανάπτυξης. Γι' αυτό τελικά η πρόληψη γίνεται ατομική υπόθεση και όχι κρατική ευθύνη, επιτρέποντας να απειλείται η δημόσια υγεία.

Τι «ανάπτυξη» είναι λοιπόν αυτή, που εν έτει 2018 επιτρέπει να χάνονται ανθρώπινες ζωές, ενώ υπήρχαν όλες οι δυνατότητες να προστατευτούν; Πώς εξηγείται το ότι με τέτοια ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού δεν υπάρχει σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο αποτελεσματική αντιμετώπιση φυσικών και άλλων καταστροφών, αντίθετα οι λαοί είναι εκτεθειμένοι σε φανερούς και αθέατους κινδύνους; Τα παραπάνω ενδεικτικά παραδείγματα δείχνουν ότι τα μικρά και μεγάλα ατυχήματα, οι καταστροφές, οι επιδημίες, δεν αποτελούν εξαιρέσεις, αλλά αποδεικνύουν ότι το κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους είναι ασυμβίβαστο με την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Ταυτόχρονα δείχνουν και τη διέξοδο, την προϋπόθεση για να προστατευθούν σήμερα αποτελεσματικά οι πληθυσμοί από τέτοιους κινδύνους. Κι αυτή δεν είναι άλλη από το να ξεμπερδεύουν οι λαοί με το κριτήριο του καπιταλιστικού κέρδους, που «όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει» για να πολλαπλασιαστεί. Μόνο έτσι θα μπορούν να αξιοποιηθούν τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας προς όφελος των λαών.

Αυτό βεβαίως έχει προϋποθέσεις. Μία και βασική είναι η εργατική τάξη, ο λαός να έρθουν στην εξουσία, να γίνουν ο πλούτος και όλη η διαδικασία παραγωγής του κοινωνική ιδιοκτησία. Μόνο έτσι μπορεί να απαλλαχθούμε από το κυνήγι της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Ετσι θα μπορεί να σχεδιαστεί ανάλογα και αποτελεσματικά η ουσιαστική πρόληψη, για να έρθουν σε πρώτο πλάνο οι λαϊκές ανάγκες. Ολες οι σύγχρονες εξελίξεις «βοούν» γι' αυτήν την ανάγκη. Το ζήτημα είναι οι εργαζόμενοι, ο λαός να αποκτήσουν την πίστη και τη δύναμη να κάνουν αυτό που είναι αναγκαίο... πραγματικό.