Νέα στοιχεία κλιμάκωσης καταγράφει η αντιπαράθεση των ΗΠΑ με την Τουρκία, την ίδια ώρα που γίνονται και κινήσεις, οι οποίες υποδηλώνουν το παζάρι που κάνει η τουρκική αστική τάξη τόσο με τους παραδοσιακούς της συμμάχους ΗΠΑ - ΕΕ, όσο και με τη Ρωσία και την Κίνα, οι οποίες, αξιοποιώντας τις σχέσεις με την Τουρκία και επιχειρώντας να καλύψουν τα όποια «κενά» αφήνουν οι ΗΠΑ, έχουν συμφέρον από ένα «ρήγμα» στη Νατοϊκή συμμαχία και θέλουν να κατοχυρώσουν τις θέσεις των μονοπωλιακών τους ομίλων στην ευρύτερη περιοχή, για τον έλεγχο αγορών, Ενέργειας, αγωγών μεταφοράς της, σφαιρών επιρροής.

Το τελευταίο επεισόδιο στην αμερικανοτουρκική κόντρα είναι η ανακοίνωση της τουρκικής κυβέρνησης, την Πέμπτη, να προχωρήσει σε σημαντική αύξηση των δασμών σε εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων (π.χ. 140% για τα αλκοολούχα ποτά, 120% για τα οχήματα, 60% για τα φύλλα καπνού κ.ά.). Οπως δηλώνεται, αυτή είναι η απάντηση στην αύξηση των αμερικανικών δασμών στον τουρκικό χάλυβα (50%) και στο αλουμίνιο (20%) καθώς και στις κυρώσεις κατά των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της Τουρκίας για την υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό.

Παρότι η αντίδραση στα τουρκικά μέτρα ήταν από την πλευρά του Λευκού Οίκου μια προσπάθεια να μιλήσει για «αντίποινα και βήμα προς λάθος κατεύθυνση», ενώ αυτά των ΗΠΑ «έχουν να κάνουν με συμφέροντα εθνικής ασφάλειας», είναι φανερό πως πρόκειται για σαθρό επιχείρημα. Το οποίο μάλιστα έσπευσε να ενισχύσει ο Λευκός Οίκος μέσω της αντιπροσώπου του, Σάρα Σάντερς, η οποία τόνισε πως «οι τελωνειακοί δασμοί που επέβαλαν οι ΗΠΑ στον τουρκικό χάλυβα θα παραμείνουν σε ισχύ ακόμα και σε περίπτωση απελευθέρωσης του πάστορα», ενώ ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Στ. Μνούτσιν, προειδοποίησε για νέες κυρώσεις, επικαλούμενος τη μη απελευθέρωση του πάστορα.

Η υπόθεση αυτού του ευαγγελιστή κληρικού που ζει στην Τουρκία επί 25 χρόνια και αντιμετωπίζει την κατηγορία για συμμετοχή στην οργάνωση του ιμάμη επιχειρηματία Φετουλάχ Γκιουλέν με έδρα τις ΗΠΑ, στον οποίο αποδίδεται η απόπειρα πραξικοπήματος, είναι μόνο η αφορμή της όξυνσης των σχέσεων, ενώ οι αιτίες είναι πολύ βαθύτερες.

Εχουν σχέση με τη σύγκρουση συμφερόντων στη Μέση Ανατολή, τη μοιρασιά στη Συρία, όπου έχει εισβάλει και η Τουρκία, τις σχέσεις στο ΝΑΤΟ που οξύνθηκαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλη του 2016, τις σχέσεις με το Ιράν (όπου το τουρκικό κεφάλαιο έχει συμφέροντα στην Ενέργεια και άλλους τομείς και αντιδρά στην απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα).

Τον πιο καθοριστικό ρόλο παίζει βέβαια η προσέγγιση της Τουρκίας, ενός μέλους του ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία σε μια σειρά από τομείς. Ξεχωρίζουν οι εξοπλισμοί με την πρόθεση αγοράς συστημάτων «S400», την ίδια ώρα που ζητά και αμερικανικά μαχητικά «F35» (των οποίων τελικά η πώληση «πάγωσε» με απόφαση του Κογκρέσου που ενέκρινε ο Πρόεδρος Τραμπ), οι συμφωνίες για τον αγωγό φυσικού αερίου «Τurkish Stream» και για το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιου.

Η τουρκική ηγεσία μιλάει για «οικονομικό πόλεμο» από τις ΗΠΑ, με δεδομένο ότι έχει να διαχειριστεί τις σοβαρές δυσκολίες στην οικονομία της (υποτίμηση του νομίσματος, αύξηση του χρέους, αυξημένος πληθωρισμός), η οποία, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, φαίνεται να βαίνει προς χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης ή ακόμη και να μπαίνει σε πορεία κρίσης.

Η ρευστή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί προκαλεί ανησυχίες στην τούρκικη αστική τάξη, καθώς προσπαθεί να διασφαλίσει και να διευρύνει τα κεκτημένα της σε μια περιοχή (Συρία, Ιράκ, Ανατ. Μεσόγειο) όπου καταγράφεται σύγκρουση συμφερόντων με τις ΗΠΑ. Αυτό είναι το υπόβαθρο του σύνθετου παζαριού που διεξάγει η Τουρκία, με δεδομένο ότι και οι ΗΠΑ σε καμιά περίπτωση δεν είναι διατεθειμένες να «χαρίσουν» στην ανταγωνίστρια Ρωσία μια τόσο σημαντική δύναμη για το ΝΑΤΟ, όπως είναι η Τουρκία.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν στο πρόσφατο άρθρο του στη «New York Times» επικαλείται την για 60 χρόνια αρμονική συνεργασία ΗΠΑ - Τουρκίας, δύο στρατηγικών συμμάχων στο ΝΑΤΟ, θυμίζει την κοινή δράση κατά του σοσιαλισμού, τον πόλεμο στην Κορέα αλλά εκφράζει και τη δυσαρέσκειά του για τη στάση των ΗΠΑ μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.

Ανάμεσα σε άλλα σημειώνει ότι «αν οι ΗΠΑ δεν αρχίσουν να σέβονται την εθνική κυριαρχία της Τουρκίας και δεν αποδείξουν ότι αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το έθνος μας, η συνεργασία μας πιθανόν να κινδυνεύει. Προτού να είναι πολύ αργά, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να εγκαταλείψει τη στρεβλή άποψη ότι η σχέση μας μπορεί να είναι ασύμμετρη και να αποδεχτεί το γεγονός ότι η Τουρκία έχει εναλλακτικές». Και καταλήγει: «Η αποτυχία να αντιστραφεί αυτή η μονομέρεια και η έλλειψη σεβασμού θα μας αναγκάσει να ξεκινήσουμε να αναζητούμε νέους φίλους και συμμάχους».

Στο ίδιο πνεύμα, ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε την Τετάρτη ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να συζητήσει με τις ΗΠΑ τα ανοιχτά ζητήματα μεταξύ τους, εφόσον δεν υπάρχουν απειλές. Ταυτόχρονα, η τουρκική πλευρά παζαρεύει με την ΕΕ την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους υπηκόους.

Επίσης, ο εκπρόσωπος Τύπου της τουρκικής Προεδρίας, Ιμπραχίμ Καλίν, αναφερόμενος στις τηλεφωνικές συνομιλίες, την Τετάρτη, του Ερντογάν με την Γερμανίδα καγκελάριο, Α. Μέρκελ, και τον Γάλλο Πρόεδρο, Ε. Μακρόν, σημείωσε χαρακτηριστικά, μιλώντας σε δημοσιογράφους: «Τουρκία, Γαλλία και Γερμανία είμαστε στην ίδια γραμμή της αντίθεσης με τις αμερικανικές κυρώσεις». Πρόσθεσε ότι «αυτό μπορεί να αποτελεί μια ευκαιρία Τουρκία και ΕΕ να βελτιώσουν τις σχέσεις τους». Επίσης, ο εν λόγω αξιωματούχος απέδωσε σε Μέρκελ και Μακρόν την άποψη ότι «και οι δύο χώρες υποφέρουν από κυρώσεις και καταδικάζουν την τάση της κυβέρνησης Τραμπ να χρησιμοποιεί το εμπόριο, το δολάριο και τους φόρους ως όπλα».

Η Ρωσία, από την πλευρά της, που δυναμώνει τη συνεργασία της με την Τουρκία, σπεύδει να επικρίνει τη στάση των ΗΠΑ. Ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, που βρέθηκε στις αρχές της βδομάδας στην Αγκυρα προσκεκλημένος σε συνάντηση Τούρκων πρέσβεων ήταν ιδιαίτερα «αιχμηρός».

Αναφερόμενος στις αμερικανικές κυρώσεις είπε ότι «υπονομεύουν όλες τις αρχές του παγκόσμιου εμπορίου και όλες τις αρχές που εγκρίνονται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, που ορίζουν ότι μονομερή μέτρα οικονομικής επιβολής είναι παράνομα». Ταυτόχρονα, εκτίμησε ότι «η κατά το μεγαλύτερο μέρος κατάχρηση του ρόλου του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος θα το αποδυναμώσει, θα βυθιστεί, και όλο και περισσότερες χώρες, ακόμη και εκείνες που δεν επηρεάζονται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ, θα απομακρυνθούν από το δολάριο, από την ασφαλή πλευρά, και θα επιδιώξουν να βρουν αξιόπιστους εταίρους».

Σε μια πρώτη αντίδραση για τις εξελίξεις το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του σημειώνει: «Η Κίνα πιστεύει πως η Τουρκία έχει την ικανότητα να ξεπεράσει τις προσωρινές οικονομικές δυσκολίες και ελπίζει πως τα εμπλεκόμενα μέρη μπορούν να περιορίσουν τις διαφορές τους μέσω του διαλόγου». Ενώ θυμίζει με νόημα ότι κινεζικές τράπεζες χρηματοδοτούν την Τουρκία με 3,8 δισ. δολάρια.

Σε αυτήν την πραγματικότητα που διαμορφώνεται, έχει ιδιαίτερη σημασία η παρέμβαση των βιομηχάνων της Τουρκίας και των επιμελητηρίων TUSIAD και TOBB, αντίστοιχα, που απαιτούν «επίλυση της αμερικανοτουρκικής διένεξης μέσω της διπλωματίας», «αυστηρότερη νομισματική πολιτική» και «οδικό χάρτη για να μειωθεί ο πληθωρισμός».

Το ΚΚ Τουρκίας, σε ανακοίνωσή του σχετικά με τις εξελίξεις στη χώρα, επισημαίνει ανάμεσα σε άλλα ότι «η τουρκική οικονομία θα έπεφτε σε κρίση, ακόμη και αν οι ΗΠΑ δεν είχαν παρέμβει. Οι κομμουνιστές τονίζαμε εδώ και χρόνια ότι η τουρκική οικονομία είναι εύθραυστη. Αυτό το σύστημα εκμετάλλευσης, το οποίο δεν έχει μέλλον, το οποίο έχει διατηρηθεί εξαντλώντας όλους τους πόρους και καθιστώντας την οικονομία πιο εξαρτημένη κάθε μέρα, είναι εύθραυστο».

Επίσης, σημειώνοντας ότι πρέπει να συνεχιστεί η πάλη ενάντια στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ και κάθε ιμπεριαλιστή, τονίζει την ανάγκη οργάνωσης του λαού αναφέροντας: «Λέμε ότι δεν μπορούμε να πολεμήσουμε τον ιμπεριαλισμό διαπραγματευόμενοι μαζί του. Δεν μπορούμε να είμαστε "ανεξάρτητοι", δηλώνοντας τη μία ή την άλλη χώρα φίλη ή εχθρό. Η κυβέρνηση του ΑΚΡ έχει καταστήσει την Τουρκία μία χώρα - κλειδί στον ανταγωνισμό στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, κάτι που με τη σειρά του έκανε τη χώρα επιρρεπή σε κάθε είδους στρατιωτικές, οικονομικές και πολιτικές παρεμβάσεις. Μία χώρα που ευλογεί τις αποκαλούμενες "ελεύθερες αγορές", που είναι μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφιο μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι ανυπεράσπιστη ενάντια σε τέτοιες παρεμβάσεις. Ο λαός μας πρέπει να αντισταθεί στον ιμπεριαλισμό συνολικά και να δείξει στους κεφαλαιοκράτες που τώρα "φοβούνται τις στενές σχέσεις" με τις ΗΠΑ, ποιος είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης αυτής της χώρας».

Και καταλήγει: «Τώρα πρέπει να ανέβει η οργάνωσή μας, να ξεσηκωθούμε ενάντια στις αδικίες, στην προσπάθεια η κρίση να πέσει στους ώμους των εργατών, των ανθρώπων του μόχθου. Το πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει να αντισταθούμε σε αυτήν την κοινωνική τάξη που μας καταδικάζει σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, σε σχεδόν 20% φτώχεια σε μια μέρα, στην ανεργία και την πείνα. Δεν πρόκειται να υπάρξει ειρήνη σε αυτό το σύστημα εκμετάλλευσης. Η ειρήνη, η ευημερία, η αφθονία δεν είναι παρά μια απλή αυταπάτη σε αυτό το σύστημα. Το σύστημα εκμετάλλευσης είναι προς όφελος μιας μικρής μειοψηφίας. Αυτή η κοινωνική τάξη πρέπει να ανατραπεί αμέσως. Η εξουσία των καπιταλιστών πρέπει να τελειώσει».

Επίσης, ο Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚ Τουρκίας, Κεμάλ Οκουγιάν, σε συνέντευξη στην ιστοσελίδα «Sol» τονίζει: «Η απώλεια αξίας της τουρκικής λίρας είναι απλώς ένα αποτέλεσμα. Τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας της Τουρκίας είναι καθοριστικά. Αυτό θα συνέβαινε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο». Και προσθέτει: «Εκείνοι που είναι αρκετά ισχυροί μεγαλώνουν περαιτέρω μέσα από την κρίση. Εκτός αυτού, η "κρίση" είναι μια μεγάλη ευκαιρία να σφετεριστούν το ψωμί των εργαζομένων. Ο πληθωρισμός είναι ένας τρόπος μεταφοράς πόρων από την εργατική τάξη. Θα βιώσουμε μαζικές απολύσεις και φθηνότερη απασχόληση μετά από ένα σημείο. Καθώς η κυβέρνηση παρέχει ευκολίες στις εταιρείες, το αποτέλεσμα θα είναι περικοπές στις κοινωνικές υπηρεσίες όπως η Εκπαίδευση και η Υγεία, με την επιβολή νέων φορολογικών επιβαρύνσεων στο λαό, και αυξήσεις στις τιμές των βασικών αγαθών».