Η «χρονική» συγκυρία, οι τοποθετήσεις των δύο ηγετών, αλλά και τα όσα ακολούθησαν τη συνάντηση του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, και του Ρώσου ομολόγου του, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Ελσίνκι, έφεραν στην επιφάνεια τις φοβερές και σύνθετες αντιθέσεις και αντιφάσεις που εκδηλώνονται γύρω από όλα τα κρίσιμα μέτωπα του πλανήτη.

Αν δει κανείς μόνο μια «φωτογραφία» των τελευταίων ημερών αυτή περιλαμβάνει: Τις κόντρες που εκφράστηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να επιτίθεται ανοιχτά στη Γερμανία για την ενεργειακή (και όχι μόνο) εξάρτησή της από τη Ρωσία, και να αμφισβητεί την ίδια την «αξία» του ΝΑΤΟ, στο βαθμό που η συμμαχία δεν εναρμονίζεται πλήρως με τα αμερικανικά συμφέροντα. Την απόφαση του ΝΑΤΟ να δυναμώσει τη στρατιωτική ετοιμότητα απέναντι στη Ρωσία. Την κριτική της αμερικανικής κυβέρνησης στο «ήπιο» Brexit που επιδιώκει η βρετανική κυβέρνηση, διατηρώντας στενούς δεσμούς με την ΕΕ. Τη μεγάλης οικονομικής και στρατηγικής σημασίας εμπορική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΕΕ - Ιαπωνίας, με βάθεμα της συνεργασίας τους από την Ενέργεια μέχρι και την Ασφάλεια. Την 20ή Σύνοδο Κορυφής ΕΕ - Κίνας, με φιλοδοξία οι εκατέρωθεν επενδύσεις να περάσουν «σε άλλη φάση».

Οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις εντάσσονται στο συνολικό κάδρο της όξυνσης, με προμετωπίδα τους τελευταίους μήνες την «εμπορική σύγκρουση» των ΗΠΑ με την Κίνα, αλλά και «συμμάχους» όπως ο Καναδάς, η ΕΕ, η Ιαπωνία, τις αντιθέσεις στη Συρία και συνολικά στη Μέση Ανατολή με την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (ενώ ΕΕ, Γερμανία, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία παραμένουν), τις απανωτές κυρώσεις ΕΕ - ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία, την προσπάθεια «προσέγγισης» ΗΠΑ - Βόρειας Κορέας κ.ά.

Ολα αυτά απεικονίζουν το ρευστό τοπίο του λυσσαλέου ανταγωνισμού, των διεργασιών και ανακατατάξεων μέσα στις ιμπεριαλιστικές «συμμαχίες», όπου «όλοι είναι εναντίον όλων», εντείνουν τις πολεμικές προετοιμασίες και παράλληλα αναζητούν «διαύλους» για παζάρια, όχι απαραίτητα με «παραδοσιακούς συμμάχους», και απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Πάντως, και οι δύο ηγέτες τόνισαν τις γνωστές δυσκολίες και διαφωνίες σημειώνοντας μια προσπάθεια «να αναζητούν τρόπους να αντιμετωπίζουν κοινά ζητήματα και προκλήσεις».

Η συνάντηση στο Ελσίνκι σίγουρα είχε πολλούς «αποδέκτες» (π.χ. ΕΕ, Κίνα), όπως δείχνει και η δήλωση Τραμπ λίγο πριν από την κατ' ιδίαν συζήτησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο (η οποία κράτησε για πάνω από δύο ώρες) πως «θα μιλήσουμε λίγο για την Κίνα, τον κοινό μας φίλο Πρόεδρο Σι».

Ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε τονίσει και στην προεκλογική του εκστρατεία ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να επανεξετάσουν τη στάση τους απέναντι στη Ρωσία, σημείο έντονης ενδοαστικής διαπάλης μέσα στους κόλπους των αμερικανικών μονοπωλιακών ομίλων. Παράλληλα, είναι και ο πιο έντονος επικριτής των ευρωπαϊκών - κυρίως των γερμανικών - «επαφών» και οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία.

Οι αντιδράσεις τόσο πριν όσο και μετά τη συνάντηση είναι ενδεικτικές αυτών των αντιθέσεων και της έλλειψης ενιαίας στρατηγικής απέναντι στη Ρωσία και δεν έχουν να κάνουν μόνο με το «άδειασμα» του Τραμπ προς τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και την αθώωση της Ρωσίας στο θέμα της ανάμειξής της στις αμερικανικές εκλογές του 2016, κάτι που ο Τραμπ προσπάθησε στη συνέχεια να ...«διορθώσει».

Οι δηλώσεις Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών ήταν άγριες: Ο πρώην διευθυντής της CIA Τζον Μπρέναν μίλησε για «τίποτα λιγότερο από προδοσία». Ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Πολ Ράιαν, κάλεσε τον Τραμπ «να συνειδητοποιήσει ότι η Ρωσία δεν είναι σύμμαχός μας». Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζον Μακέιν χαρακτήρισε τη συνάντηση «ένα τραγικό σφάλμα». «Τι μπορεί να ωθεί τον Ντόναλντ Τραμπ να θέσει τα συμφέροντα της Ρωσίας πάνω από εκείνα των ΗΠΑ;», αναρωτήθηκε ο επικεφαλής των Δημοκρατικών στη Γερουσία, Τσακ Σούμερ.

Χαρακτηριστικό ήταν και το σχόλιο των «New York Times» ότι «ο Πρόεδρος Τραμπ εμφανίζεται μοναδικά αφελής ή σκόπιμα να αγνοεί γιατί οι ανώτεροι σύμβουλοί του για την εθνική ασφάλεια έχουν εντοπίσει τη Ρωσία ως έναν από τους κορυφαίους αντιπάλους της Αμερικής, παράλληλα με την Κίνα».

Τέλος, ο επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία, Μιτς Μακόνελ, διαβεβαίωσε δημόσια τους Ευρωπαίους «συμμάχους» για τη «φιλία» των ΗΠΑ: «Εκτιμούμε τη Συνθήκη του ΝΑΤΟ ως τη σημαντικότερη στρατιωτική συμμαχία στην παγκόσμια ιστορία. Οι ευρωπαϊκές χώρες είναι φίλοι μας και οι Ρώσοι δεν είναι», δήλωσε. «Νομίζω ότι είναι σημαντικό οι Ευρωπαίοι να γνωρίζουν τι στάση κρατά η ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη Γερουσία για τις δομές που έχουν εγκαθιδρυθεί με μεγάλη προσπάθεια εδώ και δεκαετίες», πρόσθεσε.

Από τη μεριά του, ο Ντ. Τραμπ δήλωσε εμπιστοσύνη προς τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, «ωστόσο», πρόσθεσε, «για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, δεν μπορούμε να επικεντρωθούμε αποκλειστικά στο παρελθόν», «πρέπει να προχωρήσουμε».

Επιφυλάξεις για τη συνάντηση στο Ελσίνκι εξέφρασε ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας, ανησυχώντας για ενδεχόμενες «μονομερείς συμφωνίες σε βάρος των (δυτικών) εταίρων», οι οποίες «βλάπτουν σε τελική ανάλυση και τις ΗΠΑ». Ο ίδιος πρόσθεσε πως «ανέκαθεν λέγαμε ότι χρειαζόμαστε διάλογο με τη Ρωσία», όμως από τον Αμερικανό Πρόεδρο λείπει η ξεκάθαρη στάση που είναι απαραίτητη για το διάλογο με τη Ρωσία.

Αλλωστε, ο ίδιος, σχολιάζοντας την τοποθέτηση του Ντ. Τραμπ ότι η ΕΕ είναι εχθρός και ανταγωνιστής των ΗΠΑ, ξεκαθάρισε ότι «δεν μπορούμε πλέον να στηριζόμαστε πλήρως στον Λευκό Οίκο» και ότι «για να διατηρήσουμε τη σύμπραξη με τις ΗΠΑ πρέπει να την αναπροσαρμόσουμε. Η πρώτη ξεκάθαρη συνέπεια δεν μπορεί παρά να είναι να συνδεθούμε μεταξύ μας στην Ευρώπη ακόμη πιο στενά».

Η Κίνα παρακολούθησε με μεγάλη προσοχή και καλωσόρισε τη συνάντηση Τραμπ - Πούτιν, δήλωσε η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ της χώρας. «Η Ρωσία και οι ΗΠΑ έχουν σημαντικές ευθύνες για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια», ανέφερε, ενώ έκρινε σκόπιμο να συμπληρώσει ότι η Κίνα έχει πλήρη εμπιστοσύνη «στην περιεκτική στρατηγική συνεργασία συντονισμού Κίνας - Ρωσίας και στο ότι οι σχέσεις Κίνας - Ρωσίας δεν θα επηρεαστούν από οποιουσδήποτε εξωτερικούς παράγοντες».

Την ικανοποίησή του δεν μπόρεσε να κρύψει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που χαιρέτισε «την έντονη δέσμευση των ΗΠΑ και του Προέδρου Τραμπ στη διαφύλαξη της ασφάλειας του Ισραήλ».

Παρά τη σφοδρή αντιπαράθεση στις ΗΠΑ για τη στάση απέναντι στη Ρωσία, η πρόσφατη συνάντηση των Προέδρων ΗΠΑ - Ρωσίας ενδέχεται να συνοδευτεί από νέες επαφές για διμερή «συνεννόηση» σε διάφορα θέματα. Σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερς», ετοιμάζονται πιθανές συνομιλίες των υπουργών Αμυνας των δύο χωρών, Τζέιμς Μάτις και Σεργκέι Σόιγκου.

Οπως είπε ο Τραμπ στο Ελσίνκι, συμφώνησαν «οι εκπρόσωποι των εθνικών συμβουλίων ασφαλείας να συναντηθούν για όλα τα θέματα που αντιμετωπίσαμε σήμερα», ενώ «οι προσδοκίες μας βασίζονται στο ρεαλισμό» και την «επιδίωξη κοινών συμφερόντων». Εξάλλου, την Παρασκευή, σύμφωνα με ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη συζητήσεις για να προσκληθεί «ο Πρόεδρος Πούτιν στην Ουάσιγκτον το φθινόπωρο». Αργότερα η Μόσχα εμφανίστηκε θετική στην πραγματοποίηση της συνάντησης.

Οσον αφορά το περιεχόμενο της συζήτησης στο Ελσίνκι, ο Ρώσος Πρόεδρος εστίασε και στις εξελίξεις για τη Βόρεια Κορέα - όπου οι ΗΠΑ διεκδικούν πρωταγωνιστικό ρόλο «απέναντι» στην Κίνα σε Ασία - Ειρηνικό, αλλά και γενικότερα. Ο Πούτιν επαίνεσε τον Αμερικανό ομόλογό του λέγοντας: «Είναι καλό ότι ξεκίνησε η σταδιακή επίλυση του προβλήματος της Κορεατικής Χερσονήσου. Από πολλές απόψεις, αυτό κατέστη δυνατό χάρη στην προσωπική εμπλοκή του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος επέλεξε διάλογο αντί αντιπαράθεσης».

Επιπλέον, ο Ντ. Τραμπ, υπερασπιζόμενος την επιλογή για συνομιλίες με τον Ρώσο Πρόεδρο, είπε ότι «θα έρθουν μεγάλα αποτελέσματα!» και πρόσθεσε ότι «η Ρωσία συμφώνησε να βοηθήσει με τη Βόρεια Κορέα, όπου οι σχέσεις μαζί μας είναι πολύ καλές και η διαδικασία προχωράει».

Για τη Συρία ΗΠΑ και Ρωσία «συμφωνήσαμε να αναλάβουμε κοινές πρωτοβουλίες» για «την υπέρβαση της ανθρωπιστικής κρίσης και την επιστροφή των εκατομμυρίων προσφύγων», κάτι που σχετίζεται με τις «ευκαιρίες» στην ανοικοδόμηση της Συρίας και την πολιτική λύση μεταπολεμικά. «Εχουμε πάρει ενεργά μέτρα για να προωθήσουμε τον διάλογο (για πολιτικό διακανονισμό της Συρίας), έχουμε πείσει τον Σύρο Πρόεδρο Ασαντ να συμμετάσχει στη συνταγματική επιτροπή, για τροποποίηση του Συντάγματος ή σχεδιασμό νέου. Η αντιπολίτευση δεν το έκανε αυτό», είπε ο Ρώσος Πρόεδρος. Ετσι, «η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο της αντιπολίτευσης και των υποστηρικτών της (σ.σ. ΗΠΑ)», πρόσθεσε. Ο Ντ. Τραμπ υπογράμμισε πως στο θέμα της Συρίας και οι δύο πλευρές συνεργάζονται με το Ισραήλ αναγνωρίζοντας την ανάγκη να εγγυηθούν την ασφάλειά του.

Ωστόσο επισημάνθηκε η διαφωνία των δύο κρατών για τη συμφωνία για ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, την οποία υπερασπίστηκε ο Πούτιν λέγοντας ότι χάρη σε αυτή «το Ιράν έγινε η πιο ελεγχόμενη χώρα στον κόσμο. Εξασφαλίζει τον αποκλειστικά ειρηνικό χαρακτήρα του πυρηνικού προγράμματος και ενισχύει το καθεστώς μη διάδοσης».

Για τη σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία ο Ρώσος Πρόεδρος ζήτησε από τον Αμερικανό ομόλογό του οι ΗΠΑ «να επιμείνουν και να παρακινήσουν τους ηγέτες της Ουκρανίας να εφαρμόσουν τις συμφωνίες του Μινσκ». Λίγο αργότερα, μετά το Ελσίνκι, «βγήκαν πάλι τα μαχαίρια», με τον Βλ. Πούτιν να προειδοποιεί («Fox News») πως αν το ΝΑΤΟ προχωρήσει τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας και της Γεωργίας η ρωσική «αντίδραση θα είναι εξαιρετικά αρνητική». «Η μεταφορά της υποδομής του ΝΑΤΟ στα σύνορά μας είναι άμεση απειλή για την εθνική μας ασφάλεια», πρόσθεσε.

Ο Ντ. Τραμπ δήλωσε πως «το ΝΑΤΟ ήταν αδύναμο, αλλά τώρα είναι ξανά δυνατό (κακό για τη Ρωσία). Ενώ είχα μια καλή συνάντηση με το ΝΑΤΟ, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση, είχα μια ακόμη καλύτερη συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν».

«Δώσαμε ιδιαίτερη προσοχή στην οικονομία. Είναι σαφές ότι οι επιχειρήσεις και των δύο χωρών ενδιαφέρονται γι' αυτό», δήλωσε ο Ρώσος Πρόεδρος στο Ελσίνκι, αναφέροντας ότι συμφωνήθηκε η δημιουργία μιας κοινής επιτροπής επιχειρηματιών των δύο χωρών που θα καταθέσουν προτάσεις.

Επίσης, ο Πούτιν είπε (ρωσικό «Chanel 1») πως οι αμερικανικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας συζητήθηκαν στο Ελσίνκι, «με την έννοια ότι οι επιχειρηματίες ενδιαφέρονται να ομαλοποιήσουν τις οικονομικές σχέσεις μας». Αξιοποιώντας τις αντιθέσεις μεταξύ ΗΠΑ - ΕΕ - Κίνας και για την άρση των κυρώσεων ο Βλ. Πούτιν συνέχισε: «Του παρέθεσα (στον Τραμπ) ορισμένα παραδείγματα, όπως: Οι πωλήσεις των ευρωπαϊκών προϊόντων στη ρωσική αγορά ανέρχονται σε περίπου 100 δισ. δολάρια, συν 50 δισ. η πώληση υπηρεσιών. Οι πωλήσεις κινεζικών προϊόντων και υπηρεσιών στη Ρωσία ανέρχονται σε 50 δισ. και 7 δισ. δολάρια, αντίστοιχα, ενώ οι ΗΠΑ πωλούν προϊόντα αξίας μόλις 12 δισ. και υπηρεσίες αξίας 5 δισ. δολαρίων στην αγορά μας».

Πάντως, στο θέμα του φυσικού αερίου ο Πρόεδρος Τραμπ ξεκαθάρισε ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ του αμερικανικού LNG (υγροποιημένο) και των ρωσικών αγωγών θα είναι σκληρός και παραδέχτηκε πως είχε μια «έντονη συζήτηση» γι' αυτό το θέμα με την Γερμανίδα καγκελάριο, Αγκελα Μέρκελ, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.