Τον μηχανισμό της «ενισχυμένης εποπτείας» και παρακολούθησης της αντιλαϊκής πολιτικής για την περίοδο μετά τις 20 Αυγούστου 2018 ενεργοποίησε χτες η πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θέτοντας σε εφαρμογή - για πρώτη φορά - τις ειδικές διατάξεις του κανονισμού (472/2013) της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναφορικά με την «ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών - μελών στη ζώνη του ευρώ».

Για μια ακόμη φορά, επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι ο πυρήνας των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων και των τριών μνημονίων θα διατηρηθεί στο ακέραιο και μάλιστα θα εμπλουτιστεί στη συνέχεια με νέα μέτρα, όπως η κατακρεούργηση των συντάξεων και του αφορολόγητου ορίου με γνώμονα τους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Παράλληλα, ξεσκεπάζει και την προσπάθεια της κυβέρνησης να καλλιεργήσει κάλπικες προσδοκίες και να παρουσιάσει μια «μαγική εικόνα» για το ότι η ανάπτυξη προς όφελος του κεφαλαίου μπορεί να συμβαδίσει με τις εργατικές - λαϊκές ανάγκες. Προσπάθεια που συνεχίστηκε και χτες, με αφορμή τη συνέντευξη του επιτρόπου Οικονομικών της ΕΕ, Π. Μοσκοβισί, στο «Εθνος», όπου ερωτώμενος σχετικά με το ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί τον επόμενο χρόνο η περικοπή των συντάξεων που έχει αποφασίσει η κυβέρνηση, είπε ότι «όταν έρθει η ώρα θα το ξαναδούμε».

Σε αυτό το φόντο, στη χτεσινή απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενσωματώνεται και το ειδικό παράρτημα της πρόσφατης συμφωνίας στο Γιούρογκρουπ σχετικά με την κλιμάκωση των αναδιαρθρώσεων που κρίνονται αναγκαίες στην προοπτική τόνωσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών ομίλων.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Β. Ντομπρόβσκις χαρακτηριστικά τόνισε: «Η ενισχυμένη εποπτεία έχει σκοπό να βοηθήσει την Ελλάδα να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών, των επενδυτών, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών, που επιθυμούν σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Αυτός είναι ο προσφορότερος τρόπος προσέλκυσης περισσότερων επενδύσεων και διασφάλισης μίας βιώσιμης ανάπτυξης».

Από την πλευρά του, ο επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ Π. Μοσκοβισί επισήμανε: «Το πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας έχει στόχο να υποστηρίξει την ολοκλήρωση και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη συμφωνηθεί και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο καθησυχασμού για τους Ευρωπαίους πιστωτές και τους Ευρωπαίους πολίτες ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τα συμφωνηθέντα».

Στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνονται οι παρακάτω άξονες:

1. Το ελληνικό κράτος «δεσμεύτηκε στο Γιούρογκρουπ να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις βασικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του μνημονίου. Εχει δεσμευτεί επίσης να εφαρμόσει συγκεκριμένες δράσεις στους τομείς της φορολογικής και δημοσιονομικής διαρθρωτικής πολιτικής, της κοινωνικής πρόνοιας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, των αγορών εργασίας και προϊόντων, των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας διοίκησης».

Πρόκειται για τους άξονες πολιτικής που καταγράφονται στο παράρτημα της συμφωνίας στο πρόσφατο Γιούρογκρουπ και που βέβαια θα βρεθούν στο επίκεντρο των ανά τρίμηνο «αξιολογήσεων» και των εκθέσεων από την πλευρά του κουαρτέτου.

Με βάση και τα παραπάνω, ανάγλυφα προκύπτει το γεγονός ότι το ενισχυμένο εποπτικό πλαίσιο επεκτείνεται σε ολόκληρη την γκάμα της αντιλαϊκής πολιτικής και των αναδιαρθρώσεων. Αλλωστε, η συμφωνία προβλέπει ρητά και κατηγορηματικά τις «ειδικές δεσμεύσεις της Ελλάδας που θα διασφαλίσουν τη συνέχιση και ολοκλήρωση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων τη μετα-προγραμματική περίοδο». Ταυτόχρονα, το ελληνικό κράτος «θα σεβαστεί πλήρως τη δέσμευσή του να εξασφαλίσει ότι οι ετήσιοι προϋπολογισμοί θα επιτύχουν μεσοπρόθεσμα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ». Σε αυτήν την κατεύθυνση ετοιμάζεται νέα διεύρυνση της φορολογικής βάσης για τα χαράτσια του ΕΝΦΙΑ στη λαϊκή κατοικία, σε «πλήρη ευθυγράμμιση με τις τιμές αγοράς έως τα μέσα του 2020».

Βέβαια η «συνέχιση και ολοκλήρωση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων» αφορά ξεκάθαρα και στο δίδυμο πακέτο με τις συντάξεις και το αφορολόγητο. Σε αυτό το πλαίσιο, η κάλπικη «επιχειρηματολογία» της κυβέρνησης απέναντι στα εργατικά - λαϊκά αιτήματα ξεσκεπάστηκε για μια ακόμη φορά, καθώς απέρριψε τροπολογίες του ΚΚΕ για τη μη μείωση των συντάξεων, τις συντάξεις χηρείας και τον ΦΠΑ.

Την ίδια ώρα, η συμφωνία στο Γιούρογκρουπ, μεταξύ άλλων, προβλέπει και νέες παρεμβάσεις στο «σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας» (βλέπε προσαρμογές προς τα κάτω και αναδιανομή της φτώχειας, για τις ελάχιστες παροχές που έχουν απομείνει). Αναφορικά με τον κατώτατο μισθό προβλέπεται: «Η Ελλάδα θα διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα μέσω ετήσιας αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4172/2013 (νόμος Βρούτση)». Που σημαίνει «αυξήσεις» - ψίχουλα, με απόφαση της κυβέρνησης, ύστερα από εισήγηση «επιτροπής εμπειρογνωμόνων», που θα διαμορφώνεται στη βάση στοιχείων για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, την πορεία της ανεργίας και άλλα.

2. Η ελληνική οικονομία «εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κινδύνους όσον αφορά τη χρηματοοικονομική σταθερότητά της, οι οποίοι, εάν υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη - μέλη της ζώνης του ευρώ». Αυτό είναι το σκεπτικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την «ανάγκη» ενεργοποίησης του ενισχυμένου εποπτικού πλαισίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, «αιτιολόγηση» του ενισχυμένου μηχανισμού συνδέεται με «μακροχρόνιες ανισορροπίες» της ελληνικής οικονομίας, με έμφαση στο ζήτημα της ανταγωνιστικότητας και βέβαια με το ζήτημα του υπέρογκου κρατικού χρέους, που με τη σειρά του επίσης αποτελεί εργαλείο κλιμάκωσης των αναδιαρθρώσεων σε ορίζοντα δεκαετιών.

Στους παράγοντες κινδύνου αναφέρονται ακόμη το εξωτερικό επενδυτικό ισοζύγιο, ενώ βέβαια δεσπόζει το ζήτημα του τραπεζικού τομέα και των «κόκκινων» δανείων. Σύμφωνα με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «θα χρειαστούν συνεχείς προσπάθειες προκειμένου τα "κόκκινα" δάνεια να υποχωρήσουν σε βιώσιμα επίπεδα και να επιτρέψουν έτσι στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εκπληρώσουν το ρόλο τους». Θυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε προηγούμενη έκθεση έκανε λόγο για 130.000 πλειστηριασμούς ακινήτων την ερχόμενη τριετία.

Αναφορικά με το κρατικό χρέος, επισημαίνεται ότι οι συνθήκες δανεισμού παραμένουν εύθραυστες, ενώ γίνεται λόγος για «αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές», που διατηρεί τις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ.

3. Το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας θα ανανεώνεται ανά εξάμηνο. Σε διευκρινιστικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται ότι μόνο σε περίπτωση «θετικής αξιολόγησης» (δηλαδή εφαρμογής των αντιλαϊκών μέτρων) θα μεταβιβάζονται ανά εξάμηνο στο ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό τα κέρδη των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών. Αυτά προέρχονται από τα ακούρευτα κρατικά ομόλογα μετά την αναδιάρθρωση (PSI) του 2012.

Η διαδικασία επιστροφής των κερδών θα κρατήσει μέχρι το 2022 και βέβαια θα κουμπώσει με τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022, όπου έχουν ενσωματωθεί τόσο τα ήδη υπάρχοντα μνημονιακά όσο και τα επερχόμενα αντιλαϊκά μέτρα.

4. Σε κάθε περίπτωση, πέρα και πάνω από τους προαναφερόμενους μηχανισμούς, σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, ειδικοί έλεγχοι προβλέπονται μέχρις ότου εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% των δανείων που χορηγήθηκαν σε κράτη - μέλη μέσω των μηχανισμών διάσωσης της ΕΕ. Στην περίπτωση της Ελλάδας, και μάλιστα μετά την πρόσφατη απόφαση του Γιούρογκρουπ για 10ετή επιμήκυνση, το ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης επεκτείνεται αντίστοιχα, χωρίς, για την ώρα, να υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις ως προς τα χρονοδιαγράμματα εξόφλησης των μηχανισμών στήριξης της Ευρωζώνης προς το ελληνικό κράτος.

5. Την ίδια ώρα, στα «σκαριά» βρίσκεται η υπαγωγή της ελληνικής οικονομίας και της εφαρμοζόμενης πολιτικής και στην «κανονικότητα» της διαδικασίας των «Ευρωπαϊκών Εξαμήνων», που με τη σειρά τους θα έρθουν να «κουμπώσουν» και ενισχύσουν τις ανά τρίμηνο «αξιολογήσεις» του «ενισχυμένου εποπτικού πλαισίου».

Από την πλευρά του, το ΙΟΒΕ, αποτιμώντας τη συμφωνία για τη «μεταμνημονιακή εποχή», διαπιστώνει ότι «εκκαθαρίζονται σημαντικά εμπόδια που θα μπορούσαν να εκτρέψουν τα επόμενα χρόνια την οικονομία». Ταυτόχρονα, όπως αναφέρει στην τριμηνιαία έκθεσή του, «οι βαθμοί ελευθερίας προβλέπεται να είναι πολύ περιορισμένοι» (...) και «αυτό μειώνει τον κίνδυνο εκτροχιασμού της και την πιθανότητα να προκληθεί σημαντική βλάβη στην ελληνική οικονομία και στους εταίρους».

Οπως εκτιμά το ΙΟΒΕ, η συμφωνία δίνει επιπλέον χώρο ώστε να «λήξει μελλοντικά και υπό συνθήκες η ελληνική κρίση και να δρομολογηθεί η πραγματική αναχρηματοδότηση της οικονομίας μέσω των αγορών και τελικά η οικοδόμηση ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος», με βάση δηλαδή τον εξαγωγικό προσανατολισμό και την προσέλκυση ικανής μάζας κερδοφόρων επενδύσεων στο έδαφος των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων.