Τα τελευταία 9 χρόνια, οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις έχουν μειώσει την κρατική επιχορήγηση του ΚΕΘΕΑ πάνω από 25%. Το 2017 η κρατική επιχορήγηση προς το Κέντρο ανήλθε στο πενιχρό ποσό των 17.275.000 ευρώ, ενώ οι συνολικές δαπάνες του μόνο για μισθοδοσία, λειτουργικά έξοδα, αγορές πρώτων υλών ήταν 15.940.099 ευρώ.

Τα παραπάνω είναι μερικά από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον απολογισμό του έργου του ΚΕΘΕΑ που έγινε τη βδομάδα που πέρασε και με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Κατά των Ναρκωτικών.

Λόγω και της αξιοζήλευτης αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων του, αλλά και των οξυμένων αναγκών που αναδύονται στην κοινωνία, εκκρεμούν δεκάδες αιτήματα από τοπικές κοινωνίες σε όλη την Ελλάδα για τη δημιουργία νέων υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ (όπως σε Πάτρα και Λιβαδειά εδώ και χρόνια ζητούν τη δημιουργία «στεγνού» προγράμματος) και για διαφορετικού τύπου εξαρτήσεις.

Από τους 469 εργαζόμενους που υπηρετούν σήμερα στον Οργανισμό, οι 421 είναι πλήρους και οι 48 μερικής απασχόλησης. Μετά από 10 χρόνια και πολλές πιέσεις, το 2016 εγκρίθηκε η πρόσληψη 35 ανθρώπων θεραπευτικού προσωπικού, προσλήψεις που ισοδυναμούν με «σταγόνα στον ωκεανό» των τεράστιων ελλείψεων, που δεν αναπληρώνουν καν τον αριθμό των αποχωρήσεων του έμπειρου θεραπευτικού προσωπικού.

Ακόμη και σε αυτόν τον ιδιαίτερα ευαίσθητο και κρίσιμο τομέα, η κυβερνητική κατεύθυνση επικεντρώνεται στη διεύρυνση των ελαστικών σχέσεων εργασίας, δίνοντας τις γνωστές «λύσεις» με ημερομηνία λήξης (ΔΠΥ, ΟΑΕΔ κ.ά.), επιβεβαιώνοντας ότι και αυτή η κυβέρνηση έχει ως βασική κατεύθυνση να βάλει ταφόπλακα σε εργασιακά κεκτημένα και δικαιώματα και να περάσει αυτές τις κοινωνικές δομές σε επιχειρηματικά συμφέροντα.

«Εδώ έχουμε να κάνουμε προφανώς με ένα γενικότερο πρόβλημα που δεν περιορίζεται στο ΚΕΘΕΑ. Η απεξάρτηση, όπως και όλος ο τομέας της Υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, έχει ανάγκη από επαρκές, μόνιμο, καλά εκπαιδευμένο και δεσμευμένο προσωπικό. Εμβαλωματικές και πρόσκαιρες λύσεις εκεί όπου υπάρχουν προβλήματα υποστελέχωσης, μέσα από βραχύχρονες προσλήψεις με δελτία παροχής υπηρεσιών ή προγράμματα του ΟΑΕΔ, είναι χωρίς προοπτική και με πολλά μειονεκτήματα και για τους ίδιους τους εργαζόμενους και για τις δομές ή τους Οργανισμούς. «Δεν είναι δυνατόν σημαντικές ανάγκες μας να καλύπτονται από εργαζόμενους που πριν προλάβουν καλά - καλά να εκπαιδευτούν στο μοντέλο θεραπείας του ΚΕΘΕΑ είναι υποχρεωμένοι να αποχωρήσουν, για να δώσουν τη θέση τους στην επόμενη φουρνιά προσωρινών εργαζομένων. Αυτή η προσωρινότητα τις περισσότερες φορές αφορά και τις ίδιες τις υπηρεσίες, αφού επί της ουσίας η μόνη δυνατότητα ανάπτυξης που προσφέρεται στις σημερινές συνθήκες είναι μέσα από προγράμματα ΕΣΠΑ, δηλαδή μέσα από υπηρεσίες με ημερομηνία λήξεως», είπε κατά την παρουσίαση του απολογισμού του ΚΕΘΕΑ ο πρόεδρός του, Γιώργος Μπαρδάνης.

Τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που απευθύνθηκαν στις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ για το έτος 2017, όπως καταγράφονται στον απολογισμό δράσης, είναι τα εξής:

• 5.080 θέσεις αφορούσαν προγράμματα για την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια.
• 1.690 θέσεις θεραπείας προσφέρθηκαν σε κρατουμένους και αποφυλακισμένους.
• 1.980 χρήστες στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας υποστηρίχτηκαν από τα προγράμματα άμεσης πρόσβασης και προσέγγισης χρηστών στο δρόμο.
• 5.838 συγγενείς και άλλα σημαντικά πρόσωπα υποστηρίχτηκαν στα προγράμματα οικογενειακής υποστήριξης.

Τα στοιχεία του 2017 για το σύνολο των ατόμων που προσέγγισαν τα προγράμματα απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ στην κοινωνία, δείχνουν ότι ο «μέσος εξυπηρετούμενος» του ΚΕΘΕΑ είναι:

Ανδρας, ελληνικής υπηκοότητας. Μέσης ηλικίας 32 ετών και με πάνω από 10 χρόνια στη συστηματική χρήση, είναι δηλαδή μεγαλύτερος (4 χρόνια) από ό,τι πριν μια δεκαετία και με μεγαλύτερη χρονικά εμπλοκή με τις ουσίες. Είχε την πρώτη επαφή του με τις ουσίες γύρω στα 16 με κάνναβη. Για έναν στους 3 η μύηση στη χρήση συμπίπτει ή ακολουθεί την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου. Σχεδόν 6 στους 10 είναι άνεργοι, ενώ σχεδόν 7 στους 10 μένουν με την οικογένειά τους, στις περισσότερες περιπτώσεις τη γονική.

Κύριες ουσίες χρήσης παραμένουν η ηρωίνη και τα οπιοειδή. Την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό όσων αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη έχει δεκαπλασιαστεί. Το 2017, 9 στους 10 εφήβους και 1 στους 4 ενήλικες δήλωσαν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη. Αυξητική τάση παρουσιάζουν επίσης τα προβλήματα υγείας και τα νομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.

Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα του Οργανισμού, προκύπτει ότι οι εργαζόμενοι καλούνται να ανταποκριθούν σε όλο και πιο διαφοροποιημένες και σύνθετες ανάγκες διαφόρων υπο-ομάδων που αναδύονται.

Μια από τις υπο-ομάδες που πλέον διακρίνεται σαφώς μέσα στο γενικό σύνολο των θεραπευόμενων του ΚΕΘΕΑ είναι αυτή των νεαρών ενηλίκων (159 αποδέκτες το 2017), οι οποίοι ζητούν υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της χρήσης κάνναβης. Οι νέοι αυτοί άνθρωποι έχουν επίσης προβλήματα σωματικής υγείας και προβλήματα σε μικρό βαθμό με τον νόμο, ενώ πολλοί από αυτούς εργάζονται ή σπουδάζουν.

Οι άνθρωποι αυτοί αναζητούν συνήθως φροντίδα σε εξωτερική βάση, δηλαδή σε ανοικτά προγράμματα απεξάρτησης (όχι εσωτερικής διαμονής). Γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη να αναπτυχθούν ανοικτές δομές ήπιας φροντίδας, οι οποίες φαίνεται να είναι πιο ελκυστικές ως θεραπευτική πρόταση, καθώς έχουν την ευελιξία να συμβαδίζουν με την καθημερινότητα όσων διατηρούν σημαντικό βαθμό λειτουργικότητας.

(Γραμμή Βοήθειας του ΚΕΘΕΑ για τις εξαρτήσεις: 1145).

Τα τελευταία χρόνια, οι τοπικές κοινωνίες διατυπώνουν όλο και συχνότερα προς το ΚΕΘΕΑ αιτήματα υποστήριξης που αφορούν την προβληματική χρήση αλκοόλ και την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, γεγονός που έχει οδηγήσει στη σταδιακή ανάπτυξη τέτοιων υπηρεσιών και σε άλλες περιοχές της χώρας εκτός Αττικής, όπου από το 2002 λειτουργεί το ΚΕΘΕΑ «ΑΛΦΑ», ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα για αυτές τις μορφές εξάρτησης.

Στον απολογισμό του 2017 καταγράφονται, πρώτη φορά, και οι αποδέκτες των υπηρεσιών απεξάρτησης από το αλκοόλ και τον τζόγο που προσφέρονται σε περιοχές της περιφέρειας, όπως η Ηπειρος, η Θεσσαλία, η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Οι άνθρωποι που ζητούν θεραπεία και για τις δύο αυτές μορφές εξάρτησης είναι συνήθως κοντά ή και πάνω από τα 40, με οικογένεια και αρκετά υψηλά ποσοστά απασχόλησης.

Τα προγράμματα απεξάρτησης από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια στηρίζονται σε ένα εξατομικευμένο πλάνο, που διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου, ώστε αυτό να μην αποκόπτεται από το περιβάλλον του και τις δραστηριότητές του. Συνολικά 954 άτομα, άμεσα ωφελούμενοι και οικογένειες συμμετείχαν σε αυτά τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ το 2017.

(ΚΕΘΕΑ «ΑΛΦΑ» - Μονάδα για το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια: τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 9215776, 210 9237777 - Χαρβούρη 1, Αθήνα, Γραμμή Βοήθειας για τον τζόγο: 1114)

Τα τελευταία χρόνια, εκδηλώνονται πιο έντονα οι ανάγκες στον τομέα της πρόληψης και της έγκαιρης παρέμβασης, καθώς η καπιταλιστική κρίση διαμορφώνει για την κοινωνία, τις οικογένειες και τα άτομα συνθήκες οι οποίες ευνοούν την εκδήλωση προβλημάτων ψυχικής υγείας, τη χρήση ουσιών και άλλες μορφές εξάρτησης.

Στις υπηρεσίες ενημέρωσης και πρόληψης συμμετείχαν το 2017 πάνω από 19.498 άτομα, σε διάφορες περιοχές της χώρας. Αξίζει να αναφερθεί η συνεργασία με τον δήμο Καισαριανής για την εφαρμογή καινοτόμου προγράμματος πρόληψης την τριετία 2018-2020 στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας, το οποίο στόχος του Οργανισμού είναι να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές.