Σκληρότερη «γραμμή» για τους όρους συμμετοχής των ευρωπαϊκών ομίλων στην κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» επιδιώκει να υιοθετήσει η ΕΕ μπροστά στον κίνδυνο οι κινεζικές επιχειρήσεις να έχουν το «πάνω χέρι» και να προωθηθούν οι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί της Κίνας. Την ίδια στιγμή, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις εντός της ΕΕ οδηγούν σε διαφορετική στάση του κάθε κράτους - μέλους, για λογαριασμό των επιχειρηματικών ομίλων που εκπροσωπεί το καθένα.

Αυτό αναδείχτηκε και από την αναφορά που συνέταξαν αυτήν τη βδομάδα οι Ευρωπαίοι πρέσβεις των 27 από τα 28 κράτη - μέλη της ΕΕ στο Πεκίνο, και η οποία δεν υπεγράφη από τον Ούγγρο πρέσβη. Η γιγαντιαίων διαστάσεων πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος», που κοστολογείται περίπου στα 900 δισ. δολάρια (727 δισ. ευρώ), περιλαμβάνει δρόμους, σιδηροδρόμους, λιμάνια, αγωγούς αερίου και άλλα ενεργειακά σχέδια, που θα ενώνουν την Κίνα μέσω στεριάς και θάλασσας με τη Νοτιοανατολική Ασία, το Πακιστάν και την Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Αφρική. Οι νέοι «δρόμοι του μεταξιού» περνάνε από 65 χώρες και 6 οικονομικούς διαδρόμους - 3 εκ των οποίων καταλήγουν στην Ευρώπη - και στοχεύουν στο να εδραιώσουν οικονομικά και γεωπολιτικά την Κίνα ως παγκόσμια υπερδύναμη στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.

Οι 27 Ευρωπαίοι πρέσβεις προειδοποίησαν ότι το κινεζικό σχέδιο «έρχεται σε αντίθεση με την ατζέντα της ΕΕ για την απελευθέρωση του εμπορίου και ωθεί την ισορροπία εξουσίας υπέρ των επιδοτούμενων κινεζικών εταιρειών». Τονίζουν πως οι ευρωπαϊκοί όμιλοι πρέπει να συμμετέχουν στην κινεζική πρωτοβουλία, αλλά επιβάλλοντας τα δικά τους συμφέροντα: «Δεν πρέπει να αρνηθούμε να συνεργαστούμε, όμως θα πρέπει να δηλώσουμε ευγενικά αλλά σταθερά τους όρους μας», δήλωσε υψηλόβαθμος διπλωμάτης της ΕΕ στην «Handelsblatt», προσθέτοντας ότι οι κινεζικές επιχειρήσεις τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων.

Οι πρέσβεις, αναφερόμενοι στην ηγετική θέση που διεκδικεί η Κίνα - δηλαδή οι ισχυροί μονοπωλιακοί όμιλοι - ανησυχούν ότι «θέλει να διαμορφώσει την παγκοσμιοποίηση στα μέτρα των δικών της συμφερόντων» και προτρέπουν τα κράτη - μέλη της ΕΕ να υιοθετήσουν μια κοινή στρατηγική πίεσης προς το Πεκίνο, για να ανοίξει την προσφορά για βασικά έργα υποδομής.

Σχολιάζοντας την έκθεση με δήλωση στη «Deutsche Welle», το Εμπορικό Επιμελητήριο της ΕΕ στην Κίνα κάλεσε πάλι το Πεκίνο να ξεκλειδώσει τις αγορές του σε ξένους «παίκτες»: «Η επιτυχία της πρωτοβουλίας θα βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στις ανοικτές αγορές, στο ισορροπημένο εμπόριο, στη διαφάνεια και την αμοιβαιότητα» και πρέπει «να εφαρμοστούν διαφανείς διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές και κινεζικές εταιρείες και ιδιαίτερα στις ιδιωτικές εταιρείες, να ανταγωνίζονται σε ισότιμους όρους».

«Αυτήν τη στιγμή, οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρέπει να ανταγωνίζονται τις κινεζικές, οι οποίες απολαμβάνουν σχεδόν απεριόριστη πίστωση από τις κινεζικές κρατικές τράπεζες», υπογραμμίζει στην «Deutsche Welle» ο Τόμας Εντερ, ερευνητικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών για την Κίνα Mercator (MERICS) στο Βερολίνο, τη μεγαλύτερη δεξαμενή σκέψης στην Ευρώπη που εστιάζει αποκλειστικά στην Κίνα.

Ο ίδιος πρόσθεσε πως πριν ακόμη οριστικοποιηθούν τα σχέδια για τον νέο «δρόμο του μεταξιού», η ΕΕ έχει ήδη δει μείωση του μεριδίου της στο εμπόριο με αρκετές αναπτυσσόμενες χώρες λόγω των μεγάλων κινεζικών επενδύσεων σε Ασία και Αφρική. Χρειάζεται πίεση προς την Κίνα να ενισχύσει τη διαφάνεια στη διαδικασία προμηθειών, διαφορετικά η ευρωπαϊκή πρόσβαση στο έργο θα είναι «μόνο περιθωριακή». Αναφέρθηκε στη φιλοδοξία του Πεκίνου, μέσω του νέου «δρόμου του μεταξιού», να επεκτείνει την παρουσία και τα κέρδη των κινεζικών ομίλων στο εξωτερικό, οι οποίοι ενθαρρύνονται να αγοράζουν εξαρτήματα και πρώτες ύλες από την Κίνα, όπου είναι δυνατόν.

Από την πλευρά του ο Ντάμιεν Τόμπιν, λέκτορας στην κινεζική επιχειρηματικότητα και διοίκηση επιχειρήσεων στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Λονδίνου (SOAS), πιστεύει ότι η ΕΕ θα εξακολουθήσει να επωφελείται εξαιρετικά από την ολοκλήρωση του έργου, καθώς πολλές από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εκπροσωπούνται επίσης σε χώρες κατά μήκος της εμπορικής διαδρομής και επιπλέον «διατηρούν σημαντικά πλεονεκτήματα σε μεταγενέστερες τεχνολογίες και στη χρηματοδότηση». Σίγουρα, όμως, τα κράτη - μέλη της ΕΕ θα επωφεληθούν από μια πιο ενιαία στάση απέναντι στις κινεζικές επενδύσεις, επισημαίνει.

Κάθε κράτος - μέλος της ΕΕ διαπραγματεύεται ξεχωριστά με την Κίνα, θέλοντας να αποκομίσει τα μεγαλύτερα οφέλη για λογαριασμό των δικών του ομίλων στον ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Με αυτήν την έννοια, ο Τ. Εντερ σημειώνει πως στην προσπάθειά τους τα ευρωπαϊκά κράτη να προσελκύσουν νέες κινεζικές επενδύσεις, «η Κίνα έχει ήδη επιτύχει πολλές φορές στην υπονόμευση της συνοχής της ΕΕ».

Ενδεικτική είναι η άρνηση της Ουγγαρίας να υπογράψει την έκθεση των πρέσβεων, επιδιώκοντας να επωφεληθεί από την επένδυση της Κίνας στην Ανατολική Ευρώπη σε σιδηροδρόμους, αυτοκινητοδρόμους και μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Ακόμη, η Ουγγαρία και η Ελλάδα αρνήθηκαν να υπογράψουν την επικριτική αναφορά της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα και μετά την απόφαση του δικαστηρίου σχετικά με τη διαμάχη για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Αλλά και μονοπωλιακοί όμιλοι ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία επιδιώκουν ενεργή συμμετοχή στα έργα. Χαρακτηριστικά, ο διευθύνων σύμβουλος της «Siemens», Τζο Κέζερ, είπε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ τον περασμένο Γενάρη: «Το "Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος" θα είναι ο νέος Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου - είτε μας αρέσει, είτε όχι...».

Με μια αντιπροσωπεία 250 κυβερνητικών και επιχειρηματικών εκπροσώπων, η αυστριακή κυβέρνηση πραγματοποίησε πολυήμερη επίσκεψη στην Κίνα (από 7 Απρίλη) με αφορμή και το Οικονομικό Φόρουμ Μποάο για την Ασία. Ο καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς, δήλωσε ενόψει της επίσκεψης πως η κινεζική πρωτοβουλία «Μια ζώνη, Ενας Δρόμος» ανοίγει ευκαιρίες για τις δύο χώρες να ενισχύσουν τη συνεργασία τους: «Θεωρώ ότι οι Μεταφορές, η Ενέργεια και οι Τηλεπικοινωνίες, οι αειφόρες τεχνολογίες, η ανάπτυξη της υπαίθρου, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι ελκυστικοί τομείς με εξειδικευμένη τεχνογνωσία».

Ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, βρέθηκε το ίδιο διάστημα στην Κίνα (8 - 12 Απρίλη), όπου συναντήθηκε με τον Κινέζο ομόλογό του, Λι Κετσιάνγκ. Σε συνέντευξή του στη «South China Morning Post», σημείωσε πως «πολλές ολλανδικές επιχειρήσεις θα ήθελαν πολύ να συμμετέχουν» στο κινεζικό επενδυτικό σχέδιο, ιδιαίτερα όσες «δραστηριοποιούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα (Logistic) και στην τεχνολογία», αν η Κίνα ήταν πρόθυμη «να ανοίξει τη διαδικασία υποβολής προσφορών σε ξένες εταιρείες». Αυτό συζητήθηκε και στη συνάντηση των δύο πρωθυπουργών.

Γενικότερα, «η προσέγγιση της κινεζικής πρωτοβουλίας ως προβλήματος δεν βοηθά. Πρέπει να την προσεγγίσουμε ως ευκαιρία, χωρίς να είμαστε αφελείς για το τι μπορεί να βρίσκεται από πίσω και τι θέλει να επιτύχει ο καθένας από αυτό», πρόσθεσε.

Μάλιστα, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εβδομαδιαία σύνδεση αμαξοστοιχίας εμπορευμάτων με την Κίνα σε 16 μέρες, που άνοιξε τον Μάρτη, συνδέοντας την πόλη Γίγου, έξω από την Σαγκάη, με λιμάνι του Αμστερνταμ. Ο σιδηρόδρομος αποτελεί μέρος μιας διαδρομής μήκους 11.000 χλμ. μεταξύ Κίνας και Ευρώπης μέσω Μογγολίας και Ρωσίας.

Γερμανικές επιχειρήσεις επιδιώκουν «μπάσιμο» στην κινεζική πρωτοβουλία και η Γερμανία συμμετέχει στην Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων που τη χρηματοδοτεί, ωστόσο η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, προειδοποίησε την Κίνα τον περασμένο Φλεβάρη οι επενδύσεις της στα βαλκανικά κράτη να μη συνοδευτούν από πολιτικές βλέψεις.

Για τα Βαλκάνια, την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προβλέπεται ένα επενδυτικό κεφάλαιο ύψους 3 δισ. δολαρίων και μια πιστωτική γραμμή ύψους 10 δισ. δολαρίων, ως μέρος του «δρόμου του μεταξιού». Ανάμεσα στα έργα υποδομής και Ενέργειας που θα χρηματοδοτηθούν είναι ένα αεροδρόμιο στη Βουλγαρία, δύο πυρηνικοί αντιδραστήρες στη Ρουμανία και μια σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ Σερβίας και Ουγγαρίας.

«Αντιλαμβάνομαι από πού προέρχονται οι ανησυχίες» της καγκελαρίου, είπε ο Ολλανδός πρωθυπουργός στην ίδια συνέντευξη, «αλλά δεν ανησυχώ πολύ, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια». Πάντως, πιστεύει ότι η ΕΕ χρειάζεται «μια ολοκληρωμένη στρατηγική για το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτήν την πρωτοβουλία» και μάλιστα εκτιμά ότι η επίτευξη συναίνεσης εντός της ΕΕ μπορεί να γίνει και μέσα σε αυτόν το μήνα.