Υποδοχή προσφυγόπουλων σε σχολείο του Χαϊδαρίου

Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, το υπουργείο Παιδείας εξήγγειλε την ένταξη όλων των προσφυγόπουλων στο σχολείο, δίνοντας έμφαση στην αρμονική, όπως διακήρυττε, μετάβαση των περισσότερων παιδιών στην πρωινή ζώνη. Εχουν περάσει πέντε μήνες από τις κυβερνητικές διακηρύξεις, και σήμερα τα παιδιά αυτά είναι, στην ουσία, πεταμένα σε ορισμένα σχολεία, προκειμένου να κάνει η Πολιτεία τυπικά το «καθήκον» της. Επιπλέον, από τον αριθμό των ανήλικων ξεριζωμένων, μόλις 2.493 έχουν εγγραφεί σε σχολεία όλης της Ελλάδας σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης.

Τα παιδιά αυτά πηγαίνουν σχολείο με πολύ άσχημους όρους, είτε στα διαπολιτισμικά σχολεία που έχουν μετατραπεί στην πράξη σε προσφυγικά (το 80% - 85% των μαθητών τους), με πάρα πολλά προβλήματα, είτε και σε σχολεία του κέντρου, στριμωγμένα σε 27άρια - 30άρια τμήματα, χωρίς να υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις, χωρίς τμήματα υποδοχής με το απαραίτητο προσωπικό για να βοηθιούνται αυτά τα παιδιά να προσαρμοστούν, με το αναγκαίο εκπαιδευτικό υλικό. Μαθητές και εκπαιδευτικοί αστήρικτοι, επωμίζονται τεράστια ευθύνη με τον τρόπο που χειρίζεται αυτά τα θέματα η κυβέρνηση και με τις ΜΚΟ να ενισχύουν τις παρεμβάσεις τους στην εκπαιδευτική λειτουργία των σχολείων.

«Στο διαπολιτισμικό Γυμνάσιο της Αθήνας υπάρχουν 200 μαθητές», μας λέει ο εκπαιδευτικός Διονύσης Γεωργόπουλος, που υπηρετεί ως καθηγητής της Πληροφορικής σε αυτό. «Υπάρχει ένας αριθμός μαθητών που χάνεται στην πορεία και ένα άλλο κομμάτι που έρχεται. Παιδιά που έρχονται το Φλεβάρη και το Μάρτη, αλλά και πολλά ασυνόδευτα που οι συγγενείς τους είναι σε άλλη χώρα και έχουν προσδοκία να φύγουν. Εχουμε μαθητές που στο απουσιολόγιο είναι γραμμένοι ως μόνιμα απόντες».

Υπάρχουν και άλλα σχολεία με προσφυγόπουλα, ιδιαίτερα στο κέντρο της Αθήνας. «Είναι αναγκαίο να γίνουν και σε αυτά τα σχολεία, για να αποφύγεις την γκετοποίηση, τμήματα υποδοχής και να μην χώνουν στα υπάρχοντα σχολεία, στα 30άρια τμήματα, τα προσφυγόπουλα», προσθέτει. «Τώρα λειτούργησαν στο σχολείο μας τέτοια τμήματα. Προσλήφθηκαν δύο εκπαιδευτικοί. Οι ανάγκες αυτές όμως υπήρχαν από την αρχή της χρονιάς».

Τα διαπολιτισμικά είναι υποστελεχωμένα. Οπως αναφέρει, υπάρχει ανάγκη δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη που μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποιημένη μάθηση. Χρειάζονται διερμηνείς, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, αφού οι εκπαιδευτικοί έχουν να αντιμετωπίσουν αδιανόητα τραυματικά βιώματα. Οι διερμηνείς των ΜΚΟ έρχονται μια φορά στις 15 μέρες... «Είναι μόνιμες ανάγκες, ανεξάρτητα από τον αριθμό των μαθητών που διαφοροποιείται, ενώ δεν αναγνωρίζονται τα τμήματα αυτά στο σύστημα με το οποίο βγαίνουν οι οργανικές θέσεις, με αποτέλεσμα να μη ζητάνε τις θέσεις αυτές οι διευθύνσεις. Δηλαδή, ενώ στο διαπολιτισμικό της Αθήνας υπάρχουν ανάγκες για μόνιμο προσωπικό, φαίνεται ότι υπάρχουν λιγότερες ανάγκες. Αυτά τα τμήματα δεν καταγράφονται. Χρειάζεται γραμματειακή στήριξη και φύλαξη σε αυτά τα σχολεία, αλλά και ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που να ξεκινά από την επιστημονική - παιδαγωγική στήριξη του εκπαιδευτικού, τις προσλήψεις, το κομμάτι των ψυχολόγων, των κοινωνικών λειτουργών, ώστε να καλυφτούν οι ανάγκες. Η γενική γραμμή πρέπει να είναι για τα παιδιά αυτά η φοίτηση σε κανονικό σχολείο, με τμήματα προετοιμασίας που να τα εντάσσουν σε αυτό. Με ολιγομελή τμήματα που είναι γενική ανάγκη και όχι να φτιάχνεις γκέτο σε σχολεία, είτε στα διαπολιτισμικά, είτε στα άλλα σχολεία της Αθήνας». Υπογραμμίζει, επίσης, ότι οι ΜΚΟ παρεμβαίνουν στη λειτουργία του σχολείου. Μπορεί, για παράδειγμα, να ζητούν την εγγραφή ενός μαθητή όταν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις.

Οσον αφορά τη σίτιση των παιδιών: «Υπάρχουν παιδιά που πεινάνε», τονίζει. «Ορισμένα φεύγουν πιο νωρίς γιατί στον ξενώνα έχουν σίτιση στη μία το μεσημέρι. Πριν υπήρξε χορηγία στο θέμα αυτό για το σχολείο που έχει σταματήσει. Τώρα το διαπολιτισμικό δεν έχει καν κυλικείο». Για τα παραπάνω ζητήματα έγινε παράσταση διαμαρτυρίας στο υπουργείο και τρίωρη στάση εργασίας στα διαπολιτισμικά πριν τις γιορτές. Το υπουργείο είχε δεσμευτεί να προχωρήσει σε μέτρα και σε νέα συνάντηση. Τίποτα από τα δύο δεν έχει γίνει.

Στο διαπολιτισμικό Γυμνάσιο στο Ελληνικό, όπως μας λέει η Νίκη Κυριαζή, που υπηρετεί σε αυτό ως φιλόλογος, είναι εγγεγραμμένοι 250 - 300 μαθητές. Η απόκλιση των 50 μαθητών υπάρχει γιατί πολλά παιδιά αποχωρούν, αλλά έρχονται άλλα. «Η παρουσία τους στο σχολείο, βέβαια, έχει να κάνει κυρίως με άλλα στοιχεία», όπως αναφέρει η Νίκη Κυριαζή. «Δηλαδή, είναι παιδιά που δεν έχουν φοιτήσει καθόλου σε σχολείο, που έχουν διακόψει πολλά χρόνια, στα χρόνια της περιπλάνησης. Είναι παιδιά χωρίς οικογένειες.

Στο Διαπολιτισμικό Λύκειο του Ελληνικού, το οποίο είναι το μοναδικό στην Αττική, υπάρχουν άλλοι 250-300 μαθητές. Και στα δύο σχολεία το 80% των μαθητών είναι πρόσφυγες και έρχονται από όλη την Αττική, από νοικιασμένα σπίτια και δομές φιλοξενίας. Εχουν ανοίξει λίγα τμήματα υποδοχής γι' αυτά τα παιδιά. Μέχρι πριν λίγο καιρό όμως, δεν υπήρχαν τμήματα υποδοχής στη Δ' Διεύθυνση».

Η πλημμελής μέριμνα της κυβέρνησης για τις ιδιαίτερες ανάγκες των διαπολιτισμικών σχολείων φαίνεται και από την υποστελέχωσή τους. Οπως σημειώνει η Ν. Κυριαζή, «με βάση τις προδιαγραφές υποτίθεται ότι οι εκπαιδευτικοί που προσλαμβάνονται ως αναπληρωτές στα διαπολιτισμικά σχολεία έχουν ειδικά προσόντα, το οποίο όμως δεν συμβαίνει πια. Στο δικό μου σχολείο, το προσόν της ξένης γλώσσας δεν είναι προϋπόθεση για κανένα συνάδελφο. Οι μόνιμοι, με οργανική θέση στο σχολείο, είναι μόνο 3 στους 17 εκπαιδευτικούς. Είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες για τον εκπαιδευτικό και για όποιον εργαζόμενο ασχολείται με παιδιά που έχουν βιώσει τέτοιες καταστάσεις. Κατά συνέπεια, επειδή αυτά τα σχολεία καλύπτονται από όποιον επιθυμεί να τοποθετηθεί σε αυτά, τα ειδικά προσόντα όπως ξένη γλώσσα, μεταπτυχιακά ή άλλου είδους προσόντα για τη διαπολιτισμική αγωγή, σε αυτήν τη φάση δεν είναι προϋπόθεση».

«Τα διαπολιτισμικά είχαν κάνει το Νοέμβρη υπομνήματα στο υπουργείο για το περιεχόμενο των σπουδών, αφού αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει πρόβλεψη για τα παιδιά που δεν μιλάνε τα Ελληνικά στα σχολεία αυτά, σε ό,τι αφορά το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. Την ώρα που δεν ξέρουν Ελληνικά μαθαίνουν Αρχαία (!), όπως λέει το αναλυτικό πρόγραμμα. Στην πράξη δεν μπορεί να γίνει αυτό βέβαια, αλλά δεν μας λένε και τι να κάνουμε. Δεν έχουμε βιβλία για την εκμάθηση της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Οι φιλόλογοι δουλεύουν με φωτοτυπίες από βιβλία του εμπορίου. Αυτό αφορά και τα άλλα μαθήματα», υπογραμμίζει η Ν. Κυριαζή.

«Το δεύτερο έχει να κάνει με υποδομές», προσθέτει. «Τα σχολεία έχουν ανάγκες από μια σειρά εποπτικά μέσα. Αυτά χρειάζονται διότι δεν μπορείς να συνεννοηθείς με τα προσφυγόπουλα στα Ελληνικά. Στο δικό μου σχολείο δεν υπάρχει ούτε ένας διαδραστικός πίνακας. Υπάρχει ένας προτζέκτορας που χρησιμοποιείται με σειρά προτεραιότητας. Δεν υπάρχει προαύλιο για φυσική αγωγή. Στο αναλυτικό πρόγραμμα δεν υπάρχει πρόβλεψη για δημιουργική απασχόληση. Υπάρχει ένα αρμόνιο που κάνει γύρω - γύρω την κάθε τάξη. Μεγάλο πρόβλημα είναι η υποστελέχωση αυτών των σχολείων, αφού αυτά δεν έχουν ανάγκη μόνο από εκπαιδευτικούς, αλλά από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, από βοηθητικό προσωπικό, το οποίο αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει. Μιλάμε για παιδιά που έχουν υποστεί βία, έχουν δει τους γονείς τους να σκοτώνονται»...

Παράλληλα, σχεδόν όλα τα Δημοτικά Σχολεία δέχονται προσφυγόπουλα. Ιδιαίτερα στην Αθήνα και κυρίως σε αυτά του κέντρου της πρωτεύουσας. Εγιναν και ελάχιστα νηπιαγωγεία στις Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (ΔΥΕΠ), που σε αυτά φοιτούν το απόγευμα παιδιά από τις δομές φιλοξενίας. Τα υπόλοιπα προσφυγόπουλα ηλικίας Δημοτικού που ζουν σε σπίτια, φοιτούν σε πρωινά τμήματα Δημοτικών Σχολείων χωρίς προγραμματισμό. Το υπουργείο Παιδείας στις συναντήσεις με τη ΔΟΕ δεν απαντά πόσα είναι τα παιδιά, τι ανάγκες έχουν τα σχολεία. Φέτος άνοιξαν αργά οι ΔΥΕΠ για τα παιδιά από τα camps. Ανοιγαν σταδιακά, χωρίς κατάλληλο προσωπικό, μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Υπάρχει πρόβλεψη για το δυναμικό αυτών των τμημάτων, μέχρι 20 παιδιά, όμως τα παιδιά είναι πάρα πολλά και επιπλέον μιλούν 3-4 διαφορετικές γλώσσες. Τα υπόλοιπα πρωινά Δημοτικά έχουν πάνω από 25 παιδιά στα τμήματά τους, ενώ οι τάξεις υποδοχής άνοιξαν πολύ αργά και πάλι παρουσιάζουν ελλείψεις.

Τη σχετική εμπειρία της, για τις δυσκολίες που υπάρχουν στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων στα Δημοτικά, μοιράζεται μαζί μας η Ξανθή Ζώτου, δασκάλα σε τάξη υποδοχής: «Εμείς στο Δημοτικό, στην τάξη υποδοχής κάνουμε βασικά πράγματα επικοινωνίας, όπως πώς να χαιρετάνε, οδηγίες, τρόπους να μπορούν να συνεννοηθούν και ουσιαστικά απλές έννοιες όπως εποχές, χρώματα, σχήματα, τα πάντα... Δεν ξέρουν τίποτα. Ειδικά οι μικρότερες ηλικίες, που δεν έχουν περάσει καν από εκπαίδευση στη δικιά τους χώρα, είναι μεγάλο το ζήτημα αυτό. Περιμένουμε διερμηνείς εδώ και πάρα πολύ καιρό.

Το τμήμα ξεκίνησε στις 10/11, όταν προσλήφθηκα εγώ ως αναπληρώτρια, δηλαδή για δυο ολόκληρους μήνες τα παιδιά ήταν χωρίς καμία κάλυψη στα σχολεία, απλά πηγαινοέρχονταν. Συχνά κοιμούνταν στην τάξη, δεν καταλάβαιναν τίποτα και απλά κοιμούνταν. Επίσης, το άλλο θέμα στα βιώματα που έχουν ζήσει τα παιδιά είναι τραγικά, γιατί βλέπω στο διάλειμμα τα παιδιά αυτά παίζουνε πόλεμο, τους ρωτάς τι παίζουνε και παίζουνε πόλεμο. Αυτό είναι το παιχνίδι τους. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι μπορούν να ζήσουν αλλιώς. Οι ζωγραφιές τους είναι όλες επίσης με πολέμους: Υπάρχει κάποιος σκοπευτής, χτυπάει... Είναι δύσκολα τα πράγματα...

Στην Πρωτοβάθμια υπάρχουν βιβλία που έχουμε, τα "Γεια σας", τα οποία αν τα ανοίξει κανείς, νομίζω ότι δεν βοηθάνε πουθενά. Τα παιδιά επίσης διδάσκονται μέσα από μια σειρά βιβλίων που δεν απευθύνονται σε αυτήν την κατηγορία παιδιών, είναι τελείως ακατάλληλα και στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει μόνος του ο εκπαιδευτικός να σχεδιάσει τη διδασκαλία του, με ό,τι μπορεί ο ίδιος να χρησιμοποιήσει από αυτά τα βιβλία».