Στον αστερισμό της υπόθεσης «Novartis» κινείται από προχτές το αστικό πολιτικό σύστημα, με τη σκανδαλολογία να αναζωπυρώνεται, αυτήν τη φορά με επίκεντρο τις μίζες (υπολογίζονται σε 50 εκατ. ευρώ) που λέγεται ότι πήραν στελέχη προηγούμενων κυβερνήσεων, προκειμένου να «διευκολύνουν» την πολυεθνική να ενισχύσει τη θέση της στην αγορά του φαρμάκου, έναντι των ανταγωνιστών της.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα που επικαλούνται τη δικογραφία, η ζημιά που έχει υποστεί το Δημόσιο από το 2000 έως το 2015, μόνο από την υπόθεση της «Novartis», αγγίζει τα 3 δισ. ευρώ, ενώ οι ίδιες πηγές ανεβάζουν στα 23 δισ. ευρώ το «λογαριασμό» που πλήρωσε το κράτος την ίδια περίοδο, από τη «διαφθορά» και την «αμέλεια» σε σχέση γενικά με τον χώρο του φαρμάκου. Αυτό το διάστημα, εκτιμάται ότι η Ελλάδα δαπανούσε για φάρμακα το διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Στην πραγματικότητα, το έδαφος πάνω στο οποίο «ανθίζει» ένα ακόμα σκάνδαλο, η εξέλιξη του οποίου μένει να φανεί, ακούει στο όνομα «φάρμακο - εμπόρευμα», εμπορευματοποίηση συνολικά της Υγείας. Πάνω σ' αυτό το έδαφος ξεδιπλώνεται ο σφοδρός ανταγωνισμός ισχυρών μονοπωλιακών ομίλων, που ελέγχουν την έρευνα, την παραγωγή και τη διακίνηση, για τη διεκδίκηση μεγαλύτερου μεριδίου στην αγορά φαρμάκου, μια «πίτα» 1,5 τρισ. δολαρίων παγκοσμίως. Μόνος σίγουρα χαμένος είναι ο λαός, που καλείται να βάλει όλο και βαθύτερα το χέρι στην τσέπη, για να καλύπτει στοιχειώδεις ανάγκες περίθαλψης και Υγείας.

Και μπορεί η κυβέρνηση να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την υπόθεση, κραδαίνοντας τη ρομφαία της κάθαρσης, δεν μπορεί όμως να κρύψει ότι και η δική της πολιτική, όπως και των προηγούμενων, προωθεί την εμπορευματοποίηση της Υγείας και του Φαρμάκου. Οι ισχυρισμοί ότι τα ποσά που έχουν «χαθεί», θα μπορούσαν να «γλιτώσουν» το λαό από ένα μνημόνιο, αποσκοπούν αποκλειστικά στην καλλιέργεια εντυπώσεων, ότι η καπιταλιστική κρίση και κατ' επέκταση τα αντιλαϊκά μνημόνια προήλθαν από την κακοδιαχείριση και τη διαπλοκή των προηγούμενων κυβερνήσεων με συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους.

Παράλληλα, αξιοποιώντας το σκάνδαλο, καλλιεργεί αυταπάτες ότι με τις εξεταστικές επιτροπές και την αυστηροποίηση της νομοθεσίας και των ελέγχων, θα υπάρξουν τάχα κάθαρση και ασφαλιστικές δικλίδες, για να εκλείψουν τα σκάνδαλα στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, ένας από τους στόχους που υπηρέτησαν τα μνημόνια, στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής του κεφαλαίου, ήταν και η μείωση του λεγόμενου «μη μισθολογικού κόστους», δηλαδή των κρατικών και εργοδοτικών δαπανών για παροχές και υπηρεσίες Υγείας, Πρόνοιας και Φαρμάκου, που ενισχύει τους φαρμακοβιομήχανους και συνολικά το κεφάλαιο.

Η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, για την οποία κομπάζει η κυβέρνηση, συνέβαλε αναμφίβολα στη «δημοσιονομική προσαρμογή» και στους στόχους του «ματωμένου» πλεονάσματος, σε καμιά περίπτωση όμως δεν έγινε προς όφελος του λαού, αφού οι ανάγκες των φαρμακοβιομηχάνων και συνολικά των επιχειρηματικών ομίλων είναι ασύμβατες ακόμα και με στοιχειώδεις λαϊκές ανάγκες.

Χαρακτηριστικά, για το 2018, το κονδύλι του κρατικού προϋπολογισμού για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη (κράτος και ασφαλιστικά ταμεία) παραμένει στα 1,94 δισ. ευρώ, όπως και τα δύο προηγούμενα χρόνια. Αυτό το «σταθερό», αλλά άγρια πετσοκομμένο κονδύλι, σημαίνει μονιμοποίηση της κρατικής υποχρηματοδότησης και αντίστοιχα μονιμοποίηση των αυξημένων πληρωμών των ασθενών για την αγορά των φαρμάκων.

Συγκεκριμένα, η περικοπή και τα «πλαφόν» της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, με ευθύνη της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων, έχουν οδηγήσει στην εκτίναξη των πληρωμών των ασθενών μεσοσταθμικά, από το 9% το 2009, στο 30% περίπου σήμερα, υπολογίζοντας μάλιστα μόνο τα φάρμακα της «θετικής λίστας», δηλαδή αυτά που συνταγογραφούνται και ο ΕΟΠΥΥ συμμετέχει στην αποζημίωσή τους. Στην πράξη, τα ποσοστά συμμετοχής των ασθενών είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που προβλέπονται τυπικά (0% - 10% - 25%).

Στα παραπάνω πρέπει να υπολογιστούν επίσης τα φάρμακα της λεγόμενης «αρνητικής λίστας» (συνταγογραφούνται, αλλά δεν αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ), τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), των οποίων η τιμή πρόσφατα «απελευθερώθηκε» και πληρώνονται 100% από τους ασθενείς, αλλά και τα 10 ευρώ που έχει γίνει καθεστώς να πληρώνουν οι ασθενείς για τη συνταγογράφηση στους γιατρούς, καθώς θεωρούνται ότι είναι εκτός των «δωρεάν επισκέψεων».

Με όλα αυτά κατέληξε το κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία να πληρώνουν κατά 57,7% λιγότερα, ενώ οι ασφαλισμένοι να πληρώνουν συμμετοχή κατά 43,1% περισσότερα σε σχέση με το 2009. Κι έπεται συνέχεια! Οι προκαθορισμένοι και πετσοκομμένοι προϋπολογισμοί για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη υπαγορεύουν για κάθε φάρμακο που εισάγεται στη λίστα των φαρμάκων που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ να αφαιρούνται φάρμακα ίσης αξίας, τα οποία θα πληρώνονται εξολοκλήρου από τους ασθενείς.

Προωθούνται επίσης κλειστοί προϋπολογισμοί στη συνταγογράφηση ανά θεραπευτική κατηγορία, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση υποχρεωτικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Ολα αυτά, σύμφωνα με καταγγελίες των ίδιων των επιστημόνων και των φορέων τους, συντελούν ώστε χιλιάδες ασθενείς να διακόπτουν τη θεραπεία τους, επειδή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην αγορά των πανάκριβων φαρμάκων.

Οι περικοπές στην κρατική φαρμακευτική δαπάνη και αντίστροφα η αύξηση των πληρωμών από τα λαϊκά στρώματα είναι μέρος της συνολικότερης αντιλαϊκής επίθεσης και στο χώρο της Υγείας. Η αποφασιστικότητα που διακηρύττει η κυβέρνηση να «βάλει τάξη» στον ανταγωνισμό ανάμεσα στα μονοπώλια του φαρμάκου και να «εξορθολογίσει» παραπέρα τις κρατικές δαπάνες για την Υγεία, είναι το προκάλυμμα για να κλιμακωθεί αυτή η επίθεση στο λαό.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ αναγορεύει τη φαρμακοβιομηχανία έναν από τους κλάδους - «ατμομηχανές» της καπιταλιστικής ανάπτυξης και διαμορφώνει γι' αυτήν ευνοϊκό έδαφος επενδύσεων, αποψιλωμένο από τα δικαιώματα των εργαζομένων, «δώρο» που προσφέρει συνολικά στο εγχώριο κεφάλαιο, χτυπώντας ανελέητα τα εργασιακά, ασφαλιστικά και άλλα δικαιώματα.

Εισπράττει γι' αυτό τα «μπράβο» των βιομηχάνων, με τον ΣΕΒ να αναφέρει σε δελτίο του τον περασμένο Δεκέμβρη: «Το σύστημα ασφάλισης, περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας έχει νοικοκυρευθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια». Παράλληλα, θέτοντας το πλέγμα των διαρθρωτικών παρεμβάσεων για την «επόμενη μέρα» του εγχώριου κεφαλαίου, ο ΣΕΒ υποδείκνυε ως προς τη λειτουργία των νοσοκομείων, του ΕΟΠΥΥ, αλλά και των ασφαλιστικών εισφορών, τα «ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια», έτσι ώστε «να απελευθερωθεί δημοσιονομικός χώρος» σε παρεμβάσεις τόνωσης των επιχειρηματικών ομίλων.

«Αυτό που απαιτείται ακόμη να γίνει είναι να συμπιεσθούν περαιτέρω τα ελλείμματα, κυρίως στα νοσοκομεία (...) Τα νοσοκομεία μπορούσαν να αυξήσουν τα ίδια έσοδά τους προσφέροντας καλύτερες υπηρεσίες» και «χρεώνοντας την πελατεία που προσφεύγει σήμερα στα ιδιωτικά νοσοκομεία», ανέφερε, διευκρινίζοντας ότι «κάτι τέτοιο βεβαίως απαιτεί την εισαγωγή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων λειτουργίας και διαχείρισης στον ΕΟΠΥΥ και τα δημόσια νοσοκομεία».

Τα λειτουργικά πλεονάσματα των νοσοκομείων, για τα οποία κομπάζει η κυβέρνηση, είναι η άλλη όψη των ελλείψεων, με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι ασθενείς. Αντικατοπτρίζουν τις «κολοβές» υπηρεσίες Υγείας που τους παρέχονται, όχι με επιστημονικά κριτήρια ή με βάση τις δυνατότητες της επιστήμης, αλλά το σφιχτό δημοσιονομικό «κορσέ» και τα όσα υπαγορεύουν τα συμφέροντα των μονοπωλίων. Αυτό επιβεβαιώνει η τεράστια μείωση στην κρατική χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ, όπως η νέα μείωση της κρατικής χρηματοδότησης των νοσοκομείων και των μονάδων ΠΦΥ κατά 360 εκατομμύρια ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό του 2018.

Στο έδαφος του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, όπου το Φάρμακο και η Υγεία είναι κερδοφόρο εμπόρευμα, με τα μονοπωλιακά μεγαθήρια να ανταγωνίζονται για τα μερίδια στις αγορές, θα συνεχίσουν να αναφύονται μικρότερα ή μεγαλύτερα σκάνδαλα, όπως και η διαπλοκή του κρατικού μηχανισμού με τις πολυεθνικές. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι αποκαλύψεις για σκάνδαλα, που πίσω τους κρύβουν έναν ανελέητο επιχειρηματικό πόλεμο ανάμεσα σε ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη και κέντρα, κυρίως ανάμεσα στις ΗΠΑ και σε κράτη - μέλη της ΕΕ και ιδιαίτερα τη Γερμανία, όπως αυτή εκφράστηκε και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις («Volkswagen», «Siemens» κ.λπ.).

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μόνο την τελευταία δεκαετία, η «Novartis» και άλλες ανταγωνίστριες εταιρείες («Johnson & Johnson», «SciClone», «Bristol Myers Squibb», «Eli Lily», «GlaxoSmithKline», «Sanofi» κ.ά.) έχουν κάνει διακανονισμούς κάποιων εκατομμυρίων δολαρίων, για διάφορες υποθέσεις «αθεμίτου ανταγωνισμού» που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο του μεταξύ τους ανταγωνισμού. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, τα μονοπώλια πληρώνουν συνήθως ένα πρόστιμο πολύ υποδεέστερο των κερδών που έχουν αποκομίσει και «καθαρίζουν».

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση, όπως και όλες οι προηγούμενες, από τη μια διαμορφώνει προϋποθέσεις για πιο κερδοφόρα δράση των πολυεθνικών και από την άλλη προσπαθεί να αξιοποιήσει τα σκάνδαλα για να βγάλει λάδι την αντιλαϊκή πολιτική και τα συμφέροντα του κεφαλαίου, ενώ η «εξυγίανση» του συστήματος θα αποτελεί πάντα ένα πρώτης τάξεως πρόσχημα για παραπέρα περικοπές σε βάρος του λαού, όπως γίνεται και τώρα με την υπόθεση «Novartis».

Αλλωστε, και τώρα και στο παρελθόν, όλες οι κυβερνήσεις πήραν και παίρνουν μέτρα για την «πάταξη της διαφθοράς», όμως αυτή συνεχίζει και πολλαπλασιάζεται, στο έδαφος της πολιτικής θωράκισης του καπιταλιστικού κέρδους, που είναι η πραγματική αιτία των σκανδάλων.

Αυτόν το φαύλο κύκλο μόνο ο λαός μπορεί και πρέπει να τον σπάσει. Με οργάνωση στους τόπους δουλειάς και πάλη με κριτήριο τις δικές του ανάγκες, για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Υγεία και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους, χωρίς περικοπές και πλαφόν, με πλήρη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Για καμιά επιχειρηματική δραστηριότητα σε Υγεία και Φάρμακο. Για λειτουργία ενός ενιαίου κρατικού φορέα Φαρμάκου, που θα σχεδιάζει και θα οργανώνει την έρευνα, παραγωγή, εισαγωγή και δωρεάν διάθεση ποιοτικών και αποτελεσματικών φαρμάκων, με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, κατάργηση των διαφόρων λιστών φαρμάκων και όλα τα φάρμακα να χορηγούνται και να αποζημιώνονται με κρατική χρηματοδότηση κ.ά.

Αυτός ο αγώνας είναι αναπόσπαστα δεμένος με την πάλη ενάντια στο κεφάλαιο και την εξουσία του, ώστε με άλλη οργάνωση της παραγωγής, κοινωνικοποίηση της καπιταλιστικής φαρμακοβιομηχανίας και όλων των μέσων παραγωγής και κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό, να φύγει οριστικά από τη μέση η πηγή του κακού, που δεν είναι άλλη από το καπιταλιστικό κέρδος.