Παρασκευή 19 Γενάρη 2018
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ
Οξυνση εντάσεων με φόντο τα φράγματα στο Νείλο

Το υπό κατασκευή γιγαντιαίο φράγμα GERD στην Αιθιοπία πριν από περίπου δύο χρόνια...

2016 DigitalGlobe

Το υπό κατασκευή γιγαντιαίο φράγμα GERD στην Αιθιοπία πριν από περίπου δύο χρόνια...
Καταιγιστικές εξελίξεις καταγράφονται το τελευταίο διάστημα, αναφορικά με τις γενικότερες αναδιατάξεις και αλλαγές που παρατηρούνται σε γεωπολιτικές ισορροπίες και συμμαχίες στην «εύφλεκτη» περιοχή της Βόρειας, Ανατολικής Αφρικής και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, με επίκεντρο τη διαχείριση του ποταμού Νείλου, αλλά και τις διεθνείς ναυτιλιακές οδούς στην Ερυθρά Θάλασσα, από όπου περνούν κάθε μέρα τεράστια φορτία εμπορευμάτων και Ενέργειας. Ωστόσο, οι τριβές γύρω από τον μεγαλύτερο σε μήκος ποταμό της Αφρικής πληθαίνουν, όσο περνούν τα χρόνια, σε χώρες της περιοχής που είχαν περιθωριοποιηθεί στο παρελθόν ή δεν υπήρχαν ακόμη στο χάρτη (π.χ. Ερυθραία που δημιουργήθηκε μετά την απόσχιση εδαφών από την Αιθιοπία το 1993). Οι αστικές τάξεις διεκδικούν έντονα πλέον το δικό τους μερτικό από την καπιταλιστική ανάπτυξη αλλά και την ισχυροποίηση της θέσης τους σε ένα ρευστό περιφερειακό πεδίο.

Η Αιθιοπία, που διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα νερού και τον τρίτο μεγαλύτερο στρατό στην Αφρική, αχανείς καλλιεργήσιμες εκτάσεις και σημαντικό (αλλά ανεκμετάλλευτο στο μεγαλύτερο μέρος) φυσικό και ορυκτό πλούτο, είναι μία τέτοια περίπτωση, παρά τους υψηλούς ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης (γύρω στο 6 με 7%) που παρουσιάζει την τελευταία δεκαετία. Οι πιο έντονες τριβές στις σχέσεις με γείτονές της, όπως η Αίγυπτος και το Σουδάν, εμφάνισαν μεγαλύτερη ορμή το 2011, όταν οι αρχές της χώρας ανέθεσαν στην κατασκευαστική εταιρεία «Salini Impergilo» από το Μιλάνο την κατασκευή του γιγαντιαίου φράγματος της «Μεγάλης Αιθιοπικής Αναγέννησης» (Grand Ethiopian Renaissance Dam, γνωστό και ως GERD) στο Γαλάζιο Νείλο, με κόστος κάτι λιγότερο από 5 δισεκατομμύρια δολάρια και στόχο την κατασκευή υδροηλεκτρικού σταθμού που θα παράγει πάνω από 6.000 MW μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια. Το φράγμα, που αναμένεται να γίνει το μεγαλύτερο στην Αφρική, προβλήθηκε από την αιθιοπική κυβέρνηση ως μελλοντικός πυλώνας της οικονομίας, της εκβιομηχάνισης και της ανάπτυξης, σε μία χώρα όπου τουλάχιστον το 40% του πληθυσμού περίπου 100.000.000 κατοίκων παραμένει δίχως αξιόπιστη πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό προκάλεσε έντονες ανησυχίες σε Αίγυπτο και Σουδάν, καθώς «μοιραία» αμφότερες οι χώρες θα υποστούν μείωση στα αποθέματα νερού και αρνητικές συνέπειες στις οικονομίες τους, χάνοντας μερίδιο από τα νερά του Νείλου που απολαμβάνουν έως σήμερα.

Τα χαμόγελα των Προέδρων Αιθιοπίας Ησαΐα Αφουέρκι και Αιγύπτου Α. Φ. Σίσι, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Κάιρο, δεν κρύβουν εύκολα τις εντάσεις από τις τριβές στις διμερείς σχέσεις λόγω του φράγματος GERD
Τα χαμόγελα των Προέδρων Αιθιοπίας Ησαΐα Αφουέρκι και Αιγύπτου Α. Φ. Σίσι, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Κάιρο, δεν κρύβουν εύκολα τις εντάσεις από τις τριβές στις διμερείς σχέσεις λόγω του φράγματος GERD
Η Αίγυπτος, που εδώ και αιώνες είχε εξασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος από τα νερά του Νείλου, χάρη στις συμφωνίες του 1929 και του 1959 που διαμορφώθηκαν υπό τον τότε διεθνή και περιφερειακό συσχετισμό δυνάμεων, συνειδητοποίησε ότι οι όροι του «παιχνιδιού» αλλάζουν σε βάρος της. Υπολογίζει, για παράδειγμα, ότι θα υποστεί πιθανώς μείωση των αποθεμάτων νερού από το Νείλο κατά 22 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο, ότι οι Αιγύπτιοι τσιφλικάδες θα υποστούν ζημιές στην αγροτική παραγωγή και πως θα μειωθεί η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς στο Μεγάλο Φράγμα του Ασουάν, λόγω σημαντικής μείωσης στη στάθμη των νερών.

Ανάλογα, το Σουδάν, που παραμένει ενεργειακά διψασμένο παρά το μεγάλο φράγμα που έφτιαξε το 2015 στη βόρεια περιοχή Merowe (Merowe Dam) με κόστος 1,2 δισ. δολάρια, εκτιμά ότι θα υποστεί ζημιές, παρά τα πιθανά οφέλη από την εισαγωγή αιθιοπικής ηλεκτρικής ενέργειας.

Μπροστά σε αυτές τις πιθανές εξελίξεις, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι πρωτοστάτησε στην επίτευξη μίας τριμερούς συμφωνίας με τους ομολόγους του σε Σουδάν και Αιθιοπία το Μάρτη του 2015, βάσει της οποίας συγκροτήθηκε τριμερής επιτροπή συνεργασίας για την εξεύρεση λύσης στα προβλήματα που θα προκύψουν από τη λειτουργία του αιθιοπικού φράγματος. Ωστόσο, οι 14 γύροι διαπραγματεύσεων που ακολούθησαν κατέληξαν στα τέλη του περασμένου Νοέμβρη σε ναυάγιο. Στο μεσοδιάστημα, η Αιθιοπία επιτάχυνε τους ρυθμούς κατασκευής του γιγαντιαίου φράγματος με τις εργασίες, μέχρι πριν περίπου ένα δίμηνο, να είχαν ολοκληρωθεί κατά 63%. Παράλληλα, η αιγυπτιακή κυβέρνηση επιχείρησε να «παρακάμψει» το Σουδάν και να επιχειρήσει μία λύση με την Αιθιοπία σε διμερές επίπεδο, αυξάνοντας τις επαφές μεταξύ Καΐρου και Αντίς Αμπέμπα σε υπουργικό και σε ηγετικό επίπεδο, με πιο πρόσφατη την επίσκεψη που πραγματοποίησε την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη ο Αιθίοπας πρωθυπουργός Χαϊλεμαριάμ Ντεσαλέγκ στο Κάιρο.

Μέσα σε αυτό το κλίμα και με δεδομένη την όξυνση της περιφερειακής ενδοϊμπεριαλιστικής κόντρας που κλιμακώνεται από τον περασμένο Ιούνη στις σχέσεις της Αιγύπτου και των περισσότερων χωρών του Κόλπου με το Κατάρ, σημειώθηκαν και άλλες εξελίξεις, μπερδεύοντας ακόμη περισσότερο το «κουβάρι» των αντιθέσεων και σε σχέση με τα πολύτιμα νερά του ποταμού Νείλου.

Κινητικότητα στρατευμάτων

Στις αρχές Γενάρη η κυβέρνηση του Σουδάν ανακάλεσε τον πρέσβη της στο Κάιρο, με αφορμή όχι τόσο τις μακροχρόνιες διμερείς συνοριακές περιοχές στο λεγόμενο «τρίγωνο Χαλαΐμπ» (Halaib Triangle που εκτείνεται σε περιοχή 20.580 τ.χλμ., ελέγχεται και διοικείται την τελευταία 20ετία από την Αίγυπτο, αλλά διεκδικείται από το Σουδάν), αλλά γιατί θυμήθηκε αίφνης την περσινή απόφαση της Αιγύπτου να παραχωρήσει στη Σαουδική Αραβία τα στρατηγικής σημασίας νησάκια Τιράν και Σαναφίρ, την κηδεμονία των οποίων διεκδικεί το Σουδάν.

Σε απάντηση, Αιγύπτιοι στρατιωτικοί έστειλαν ελικοπτεροφόρο στην Ερυθρά Θάλασσα και ανέπτυξαν στρατεύματα σε βάση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην Ερυθραία.

Η παρουσία αιγυπτιακών στρατευμάτων στην Ερυθραία ενόχλησε σφόδρα και την Αιθιοπία, που απέρριψε την πρόταση της Αιγύπτου για αποκλεισμό του Σουδάν από τις διαπραγματεύσεις για το φράγμα GERD, αυξάνοντας παράλληλα και εκείνη τις δυνάμεις του στρατού στα σύνορα με την Ερυθραία. Επιπροσθέτως, πριν μερικές βδομάδες ο Αιθίοπας πρωθυπουργός Χαϊλεμαριάμ Ντεσαλέγκ φιλοξένησε τον υπουργό Αμυνας του Σουδάν και τον αρχηγό του ΓΕΣ Ιμάντ Αντάουι, για να συζητήσουν την αναβάθμιση των διμερών «στρατηγικών σχέσεων», ενώ διέταξε την ακόμη μεγαλύτερη επίσπευση των εργασιών κατασκευής του φράγματος.

Η εξέλιξη προκάλεσε αντίδραση και από τη μεριά του Σουδάν, καθώς το επόμενο διάστημα αναφέρθηκε η ανάπτυξη χιλιάδων Σουδανών στρατιωτών επίσης στα σύνορα με την Ερυθραία, τη μοναδική χώρα της περιοχής που δεν έχει πρόσβαση στα νερά του Νείλου. Ας σημειωθεί ότι τα γεγονότα αυτά συνέπεσαν με την ιστορική επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν στο Σουδάν (αρχές Γενάρη) και τις διμερείς οικονομικές και στρατιωτικές συμφωνίες συνεργασίας, με πιο εντυπωσιακή εκείνη που αφορά την κατασκευή ναυτικής βάσης για εμπορικά και στρατιωτικά πλοία στο λιμάνι Σουακίν, που είχε ακμάσει την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά έπεσε σε μαρασμό μετά την κατασκευή του μεγαλύτερου λιμανιού Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα. Η στενότερη συνεργασία Σουδάν και Τουρκίας, η οποία είναι μεταξύ άλλων και σύμμαχος του Κατάρ (με στρατιωτική βάση σε Σομαλία και Κατάρ), προκαλεί εκνευρισμό στην Αίγυπτο. Οχι μόνο γιατί η κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν παρείχε απροκάλυπτα στήριξη στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και τον Αιγύπτιο ισλαμιστή πρώην Πρόεδρο Μ. Μόρσι, αλλά και επειδή η Αγκυρα αναπτύσσει έντονα τις σχέσεις με το Κατάρ, με το οποίο Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κοντράρονται στο πλαίσιο της ενδοϊμπεριαλιστικής περιφερειακής σύγκρουσης στον Περσικό Κόλπο με το Ιράν.

Μπροστά στις διαδοχικές πληροφορίες για επικίνδυνες μετακινήσεις στρατευμάτων στην ευρύτερη περιοχή και ενόψει των προεδρικών αιγυπτιακών εκλογών στα τέλη του ερχόμενου Μάρτη, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι εμφανίστηκε στις αρχές της βδομάδας με τηλεοπτικό διάγγελμά του σχετικά καθησυχαστικός. Είπε ότι η χώρα του «δεν θα πάει σε πόλεμο με τα αδέλφια της» όπως το Σουδάν και η Αιθιοπία, ωστόσο προειδοποίησε ότι η Αίγυπτος κάνει «μεγάλες επενδύσεις στο στρατό» και στην «προστασία της εθνικής ασφάλειας».

Οσα διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα ιδιαίτερα στον «άξονα» των Φραγμάτων του Νείλου (Φράγμα Ασουάν στην Αίγυπτο, Φράγμα GERD στην Αιθιοπία και Φράγμα Merowe στο Σουδάν), επαναφέρουν στο προσκήνιο παλιότερα γνωστά σενάρια που περιέγραφαν το ξεκίνημα νέων πολέμων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όχι μόνο για τις πηγές και οδούς Ενέργειας αλλά και για το νερό. Τα σενάρια αυτά δεν θα πρέπει να υποτιμούνται, ιδιαίτερα όσο εντείνεται στη γεωπολιτική αρένα η κινητικότητα μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων με φόντο τις εντεινόμενες κλιματικές αλλαγές αλλά και τις κόντρες των μονοπωλιακών ομίλων που απομυζούν αέναα τον ιδρώτα των εργατών, βρωμίζουν τα νερά τεράστιων ποταμών όπως αυτά του Νείλου και καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον προς όφελος της μεγιστοποίησης του κέρδους.

Η «όρεξη» των μονοπωλίων για ξαναμοίρασμα της πίτας με αφορμή νέες αγορές και μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους έχει ανοίξει και πάλι, αυξάνοντας για άλλη μία φορά τους κινδύνους για νέες, ακόμα και πολεμικές αναμετρήσεις, προβάλλοντας στους λαούς «φούμαρα» περί ευκαιριών ανάπτυξης λόγω μεγάλων έργων.


Δ. ΟΡΦ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ