Σε πεδίο οξυμένων ανταγωνισμών και ενδοαστικής διαπάλης, τόσο στην Ελλάδα όσο και γενικότερα στην ΕΕ, αναδεικνύεται το τελευταίο διάστημα το ζήτημα της προσέλκυσης «άμεσων ξένων επενδύσεων», ειδικότερα αυτών που σχετίζονται με νευραλγικούς κλάδους της οικονομίας και της παραγωγής, όπως μεταφορικά δίκτυα, λιμάνια, υποδομές. Την ίδια ώρα, στο κεντρικό αντιλαϊκό «κάδρο» προβάλλουν οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα, καθώς και οι ενδομονοπωλιακοί ανταγωνισμοί με άξονα το ξαναμοίρασμα της επιχειρηματικής «πίτας» και των κερδών.

Τις προάλλες, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζ. Κλ. Γιούνκερ, μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με την «κατάσταση της Ενωσης», χαρακτηριστικά τόνισε: «Δεν είμαστε αφελείς θιασώτες του ελεύθερου εμπορίου. Η Ευρώπη πρέπει πάντα να υπερασπίζεται τα στρατηγικά συμφέροντά της. Γι' αυτό το λόγο προτείνουμε σήμερα ένα νέο ενωσιακό πλαίσιο για τον έλεγχο των επενδύσεων. Εάν κάποια ξένη κρατική επιχείρηση θέλει να αγοράσει ένα ευρωπαϊκό λιμάνι, ένα τμήμα της ενεργειακής μας υποδομής ή κάποια εταιρεία αμυντικής τεχνολογίας, αυτό θα πρέπει να γίνει υπό απόλυτη διαφάνεια και μετά από έλεγχο και διάλογο».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να προχωρήσουν άμεσα δύο συμπληρωματικά μέτρα, «ώστε να μη χαθεί χρόνος».

Αυτά, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, αφορούν:

Οπως χαρακτηριστικά τονίζουν, αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν ο επενδυτής ανήκει ή ελέγχεται από τρίτη χώρα ή επωφελείται από σημαντικές κρατικές επιδοτήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν, σε συνεργασία με τα κράτη - μέλη, θα συλλέξει λεπτομερή δεδομένα, θα αναλύσει τις τάσεις και θα αξιολογήσει τον αντίκτυπο των επενδύσεων, μεταξύ άλλων μέσω «περιπτωσιολογικών μελετών».

Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέο, ενισχυμένο νομικό πλαίσιο, έτσι ώστε «να δώσει τη δυνατότητα στην Ευρώπη να διατηρήσει τα ουσιώδη συμφέροντά της».

Το εν λόγω πλαίσιο περιλαμβάνει τα παρακάτω:

-- Μηχανισμό συνεργασίας μεταξύ των κρατών - μελών και της Επιτροπής. Ο μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν μια συγκεκριμένη ξένη επένδυση σε ένα ή περισσότερα κράτη - μέλη ενδέχεται να επηρεάσει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη άλλου κράτους μέλους.

-- Ελεγχο εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «για λόγους ασφαλείας ή δημόσιας τάξης», στις περιπτώσεις που οι άμεσες ξένες επενδύσεις στα κράτη - μέλη μπορεί να επηρεάσουν έργα ή προγράμματα που ενδιαφέρουν την Ενωση. Αυτό περιλαμβάνει έργα και προγράμματα στους τομείς της έρευνας, του Διαστήματος («Galileo»), των μεταφορών (διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών της Ενέργειας) και των τηλεπικοινωνιών.

-- Ευρωπαϊκό πλαίσιο για «τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων από τα κράτη - μέλη για λόγους ασφαλείας ή δημόσιας τάξης (...) και της υποχρέωσης να διασφαλίζονται επαρκείς δυνατότητες προσφυγής όσον αφορά αποφάσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο των εν λόγω μηχανισμών επανεξέτασης».

Ολα τα παραπάνω αφήνουν ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για το ξαναμοίρασμα της επιχειρηματικής «πίτας» ανάμεσα στα μονοπώλια, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την παραπέρα όξυνση των ανταγωνισμών ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα και βέβαια για τις επιπτώσεις που έχουν απέναντι στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.

Σε αυτόν τον «καμβά», πρόσφατη έκθεση της Eυρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΒRD) δείχνει χωρίς περιστροφές την πλευρά της Κίνας και των επενδύσεών της στην Ελλάδα, όσο και στην ευρύτερη ζωτική περιοχή.

Να σημειωθεί ότι η ΕΒRD αποτελεί βασικό «παίκτη» των εξελίξεων στην περιοχή της Ν/Α Ευρώπης. Παράλληλα, δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα ως μέτοχος των εγχώριων τραπεζικών ομίλων, και μάλιστα με άμεση εμπλοκή στο ζήτημα της διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, ως χρηματοδότης ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων, ενώ εξετάζεται και το ενδεχόμενο της συμμετοχής στην ελληνική «αναπτυξιακή τράπεζα».

Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, η Κίνα, με πρώτες αφετηρίες την Ελλάδα και τη Σερβία, προωθεί στρατηγικά την παρουσία της στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζεται ότι το 2009 είχε ουσιαστικά ολοκληρωθεί η παραχώρηση του λιμανιού του Πειραιά στην κινεζική «Cosco», και όπως επισημαίνεται η επένδυση αυτή διευρύνθηκε στη συνέχεια, ενώ πλέον εποφθαλμιά τώρα και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.

Σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα, στόχος είναι η διασύνδεση λιμανιών, οδικών και σιδηροδρομικών αρτηριών, πρώτα απ' όλα κατά μήκος μιας βαλκανικής «Οδού του Μεταξιού», ενώ, όπως λένε, το σχέδιο ολοκληρώνεται από την άλλη πλευρά στη Ν/Δ Ευρώπη, με επενδύσεις στα λιμάνια της Βαλένθια και του Μπιλμπάο, αλλά και σιδηροδρομικούς σταθμούς στη Μαδρίτη και τη Σαραγόσα.

Σε κάθε περίπτωση, έρχονται στην επιφάνεια οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και οι επιχειρηματικές συγκρούσεις, ανεξάρτητα βέβαια από τη σκοπιμότητα ή όχι των παραπάνω επισημάνσεων.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την πλευρά της, στο πρόσφατο οικονομικό δελτίο της - Ιούνης 2017 - αναφέρει: «Η αβεβαιότητα πολιτικής έχει αυξηθεί παγκοσμίως, με ανησυχίες για πιο εσωστρεφείς πολιτικές, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις παραμένουν αυξημένες». Προσθέτει ότι «ορισμένοι από αυτούς τους κινδύνους έχουν πιο τοπικό ή περιφερειακό χαρακτήρα, ενώ άλλοι έχουν πιο παγκόσμια διάσταση, οι δε πιθανότητες υλοποίησης και οι συνέπειές τους είναι δύσκολο να εκτιμηθούν».

Οπως διαπιστώνεται με βάση και τα δεδομένα προηγούμενων περιόδων, «οι γεωπολιτικές εντάσεις αποτελούν βασικό καθοδικό κίνδυνο για την ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, παρ' όλο που το μέγεθος και ο τόπος εκδήλωσής τους ποικίλλουν διαχρονικά, από τη σύρραξη στη Μέση Ανατολή και τις εντάσεις με τη Βόρειο Κορέα και στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, μέχρι τις πολιτικές εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ και τις συνέπειές τους για τις προσφυγικές ροές προς την ΕΕ».

Επιπλέον, όπως επισημαίνεται, εντοπίζονται και νέοι κίνδυνοι. Σε αυτήν την κατηγορία αναφέρονται παράγοντες όπως «οι προθέσεις της νέας αμερικανικής κυβέρνησης στους τομείς της δημοσιονομικής και, κυρίως, της εμπορικής πολιτικής», που με τη σειρά τους «θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία».