Ευρύτερες διεργασίες αντανακλώνται στις διαπραγματεύσεις της ΠΓΔΜ για ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά και οι σχέσεις της με τα άλλα βαλκανικά κράτη και ιδιαίτερα με την Ελλάδα. Οι διεργασίες αυτές αποτελούν μέρος των ανταγωνισμών που είναι σε εξέλιξη στα Δυτικά Βαλκάνια, όπου εκφράζονται αντιθέσεις ανάμεσα σε ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, στην προσπάθειά τους να κατοχυρώσουν θέσεις για τα μονοπώλιά τους στην Κεντρική και ευρύτερη Βαλκανική πάνω στην εκμετάλλευση διαύλων Ενέργειας και Διαμετακόμισης.

Το θέμα επανέρχεται στην επικαιρότητα στο φόντο και της επίσκεψης του Ελληνα ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιά, στα Σκόπια την περασμένη Πέμπτη, όπου συναντήθηκε με τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ, τον πρωθυπουργό και άλλους πολιτικούς και πολιτειακούς παράγοντες. Εξάλλου, μέσα Νοέμβρη, ο Ν. Κοτζιάς θα παραστεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, όπου πολύ πιθανώς θα συναντηθεί με τον ΓΓ του Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, στον οποίο εκτός του Κυπριακού, αναμένεται να θέσει και το ζήτημα της ΠΓΔΜ.

Στο ενδιάμεσο, και μπρος στα σχετικά αιτήματα της ηγεσίας της ΠΓΔΜ, η ελληνική πλευρά διαμηνύει ότι οι όποιες διαδικασίες δρομολογηθούν (βλ. άρση απειλής βέτο) προς την κατεύθυνση της ενταξιακής διαδικασίας της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, όπως ζητά η εκεί αστική τάξη, έχουν άμεση σχέση με λύση του ονοματολογικού. Τα Σκόπια, ωστόσο, επιδιώκουν πρώτα έναρξη διαδικασίας για ένταξη στους δύο ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς με την προσωρινή ονομασία (FYROM) και μετά το ονοματολογικό.

Στο μεταξύ, η Αθήνα κατηγορεί τα Σκόπια για παραβιάσεις της λεγόμενης Ενδιάμεσης Συμφωνίας, όπως ότι το διάστημα 2012-2017 έχουν σημειωθεί δεκάδες περιστατικά όπου σε μνημεία, δημοσία κτίρια αλλά και σχολεία, γίνονται αναφορές σε σύμβολα όπως ο Ηλιος της Βεργίνας και σε άλλα που ανήκουν στην ελληνική ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, η χρήση των οποίων απαγορεύεται από τη Συμφωνία. Επίσης, ότι στα Σκόπια συνεχίζουν να κυκλοφορούν χάρτες της «Μεγάλης Μακεδονίας».

Στην όλη υπόθεση εμπλέκονται, βέβαια, και άλλοι ισχυροί παίκτες. Ενδεικτικά, διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Γερμανία ανησυχεί ιδιαίτερα για την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στα Βαλκάνια γενικά και στην ΠΓΔΜ ειδικότερα.

Επισκεπτόμενος ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μ. Τσαβούσογλου, τα Σκόπια, τον Ιούνη, υποσχέθηκε την απόλυτη υποστήριξη της Τουρκίας για να ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ.

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι ο ρόλος της Τουρκίας στην ΠΓΔΜ φαίνεται να αναβαθμίζεται συνεχώς, σε πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, τα τελευταία χρόνια. Οτι η τουρκική οικονομική παρουσία αυξάνεται και ότι η Τουρκία κατατάσσεται στην 6η θέση μεταξύ των χωρών προέλευσης Αμεσων Ξένων Επενδύσεων στα Σκόπια, ενώ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεών της (και τράπεζες) δραστηριοποιείται στη γείτονα. Οτι πλέον, η Τουρκία φέρεται να γίνεται ο 3ος μεγαλύτερος επενδυτής στην ΠΓΔΜ, έχοντας πάρει μεγάλα επενδυτικά σχέδια, μεταξύ άλλων τον εκσυγχρονισμό και τη λειτουργία των διεθνών αεροδρομίων σε Σκόπια και Οχρίδα, καθώς και τη διαχείριση διοδίων σε εθνικές οδούς.

Κατά τις ίδιες πηγές, σημαντικό όχημα για την τουρκική «διείσδυση» είναι η αναγνωρισμένη τουρκική μειονότητα στην ΠΓΔΜ. Κατά τα Σκόπια αριθμεί 80.000 κατοίκους (4% του συνολικού πληθυσμού - απογραφή 2001) και είναι η τρίτη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στη χώρα. Η τουρκική πλευρά, βέβαια, προσθέτει στη μειονότητα αυτή και τους 100.000 Τορμπέσηδες, οι οποίοι θεωρούνται εξισλαμισμένοι Σλάβοι.

Η Αγκυρα παρέχει αφειδώς χρηματοδοτήσεις στη μειονότητα, μέσω της Υπηρεσίας της Διεθνούς Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) και του πολιτιστικού οργανισμού YunusEmre. Το ΤΙΚΑ έχει αναπτύξει εντυπωσιακή δραστηριότητα στην ΠΓΔΜ, με κατασκευές σχολείων εκμάθησης τουρκικής γλώσσας, συντήρηση οθωμανικών μνημείων και τεμένων, ανακαίνιση πτέρυγας Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, χορήγηση κρατικών υποτροφιών σε άπορους μαθητές τουρκικής, αλβανικής καταγωγής και Τορμπέσηδων, συμβολή στην αρχαιολογική έρευνα κ.ο.κ.

Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, κυβερνητικοί παράγοντες της ΠΓΔΜ έχουν εκφράσει επιθυμία το Βερολίνο να αναλάβει «διαμεσολαβητικό ρόλο» στο ζήτημα του ονόματος. Το ίδιο, ωστόσο, είχε αφήσει εμμέσως να εννοηθεί ότι επιθυμεί και το Βερολίνο. Μια θέση που έχει προκαλέσει προβληματισμό στην Αθήνα, εξ ου και αρμόδιοι κύκλοι διαχέουν ως απάντηση - αντίδραση ότι το ονοματολογικό είναι καθαρά διμερές θέμα, του οποίου, ωστόσο, έχει επιληφθεί ο ΟΗΕ.

Προβληματισμό για τις προθέσεις του Βερολίνου προκάλεσαν και οι δηλώσεις, στις 11/7/2017, κατά την επίσκεψη στα Σκόπια του Γερμανού υφυπουργού Εξωτερικών, Μίκαελ Ροθ: «Κανείς εκτός "Μακεδονίας" και εκτός Ελλάδας δεν καταλαβαίνει τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ τους, η οποία είναι εντελώς παράλογη. Νομίζω ότι θα πρέπει να αφήσουμε την ιστορία να παραμείνει ιστορία και να προχωρήσουμε προς ένα κοινό μέλλον. Η Γερμανία είναι έτοιμη, εφόσον της ζητηθεί, να παράσχει υποστήριξη προς την κατεύθυνση αυτή. Αλλά, πραγματικά, εκτιμώ τα μηνύματα που αποστέλλονται από εδώ. Στη συνέχεια, είμαστε υποχρεωμένοι και εμείς να υποστηρίξουμε τη "Μακεδονία". Οταν λέω εμείς, δεν εννοώ μόνο τη Γερμανία, αλλά και ολόκληρη την ΕΕ. Για να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις απαιτείται συναίνεση». Σημειώνουμε ότι η δήλωση αυτή προκάλεσε διάβημα διαμαρτυρίας του ελληνικού ΥΠΕΞ προς το Βερολίνο.

Στο δίαυλο επικοινωνίας, πάντως, Βερολίνου - Αθήνας, το πρώτο φέρεται να έχει εκφράσει μια εκτίμηση ότι, προς το παρόν, είναι τουλάχιστον άκαιρο να περιμένει κανείς ουσιαστικές παραχωρήσεις από τη νεοεκλεγμένη κυβέρνηση της ΠΓΔΜ στο ονοματολογικό. Οτι κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται να γίνει, αλλά σε μεταγενέστερο στάδιο, οπότε θα είναι σε θέση (ενδεχομένως ισχυροποιημένη στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό) να φανεί περισσότερο διαλλακτική.

Στο μεταξύ, θα προηγηθούν, ως πρώτη δοκιμασία για την κυβέρνηση, οι δημοτικές εκλογές τον Οκτώβρη, ενώ λέγεται ότι αν η νέα κυβέρνηση πάρει έστω μια «υποσχετική» περί ένταξης της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ για να την «πουλήσει» στο εσωτερικό της χώρας, δεν αποκλείεται ακόμα και να πάει σε πρόωρες εκλογές, προκειμένου να αποσπάσει ενδεχομένως μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Στα κεντρικά του ΥΠΕΞ στην Αθήνα, έχει καταληχθεί και μια άποψη για τη στάση της Γαλλίας. Κατά πληροφορίες, το Παρίσι εμφανίζεται επιφυλακτικό ως προς την πιθανότητα ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, χαρακτηρίζοντάς την «άκαιρη». Αντίθετα, ωστόσο, φαίνεται να στηρίζει την ευρωενωσιακή πορεία της ΠΓΔΜ. Για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, το Παρίσι φαίνεται ότι θεωρεί πως δεν θα πρέπει να προστεθούν και νέα σημεία τριβής με τη Μόσχα, με την οποία τα γαλλικά μονοπώλια θέλουν να διευρύνουν τις μπίζνες.

Τέλος, προβληματισμός υπάρχει στους αρμόδιους κύκλους στην Αθήνα και για τη στάση της Βουλγαρίας. Παραπέμπουν στη νέα υπουργό Εξωτερικών της, Εκατερίνα Ζαχάροβα, που διαβεβαίωσε τα την ΠΓΔΜ ότι, στο πρώτο εξάμηνο του 2018, οπότε η Βουλγαρία θα έχει την προεδρία στο Συμβούλιο της ΕΕ, θα προωθήσει την υποψηφιότητά της στην ΕΕ. Επίσης, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπορίσοφ είπε ότι η Συμφωνία Φιλίας Καλής Γειτονίας ανάμεσα στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ, που υπογράφηκε τον Αύγουστο, «παρέχει την προοπτική ένταξης της χώρας στην ΕΕ και ανοίγει την πύλη για το ΝΑΤΟ».