Ως κρίσιμο ζήτημα για την αύξηση των ποσοστών της απασχόλησης αντιμετωπίζει η ΕΕ την ενίσχυση της απασχόλησης των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων, ανδρών και γυναικών. Στους ...τόμους των ευρωενωσιακών κειμένων που έχουν γραφτεί για την προώθηση της «ενεργού γήρανσης» και της παράτασης του εργάσιμου βίου, προστέθηκαν το τελευταίο διάστημα οι σελίδες μιας ακόμα έκδοσης.

Πρόκειται για την έκδοση «Towards age-friendly work in Europe» που επεξεργάστηκαν από κοινού φορείς της ΕΕ (Eurofound, EU-OSHA, Cedefop, EIGE). Ανάμεσα σε αυτούς, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), ανέλαβε να εστιάσει στους στόχους για επιμήκυνση του εργάσιμου βίου των εργαζόμενων γυναικών και να τους επενδύσει με το περιτύλιγμα της «ισότητας».

«Η ισότητα γυναικών και ανδρών είναι θεμελιώδης αξία της ΕΕ και ζωτικής σημασίας για την οικονομική της ανάπτυξη, ευημερία και ανταγωνιστικότητα», αναφέρει η έκδοση. Οταν όμως οι «Ευρωπαίοι εταίροι» ορκίζονται στην «ισότητα» και θέτουν στόχους για την επίτευξή της, έχουν στην πραγματικότητα το βλέμμα τους στραμμένο στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και των ευρωπαϊκών μονοπωλίων.

Ετσι, η κατεύθυνση που οδηγεί προς μια «φιλική» ευρωπαϊκή αγορά εργασίας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους, όπως είναι και ο τίτλος της έκδοσης, καταλήγει σε συντάξεις - ψίχουλα και δουλειά μέχρι τα γεράματα ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών και γυναικών.

Σημείο αναφοράς για την ΕΕ αποτελεί ο στόχος που έχει θέσει, μέσω της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», για την επίτευξη ποσοστού απασχόλησης της τάξης του 75%, που περιλαμβάνει άνδρες και γυναίκες. Υπό το πρίσμα αυτό, η ΕΕ επισημαίνει σταθερά την ανάγκη να γεφυρωθεί το χάσμα που καταγράφεται, με τα ποσοστά της γυναικείας απασχόλησης να αυξάνονται αλλά να παραμένουν ακόμα αρκετά πιο χαμηλά από τα αντίστοιχα των ανδρών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση στην «ψαλίδα» που έχει καταγραφεί ανάμεσα στα δύο φύλα έχει προέλθει κατά κύριο λόγο από την αύξηση των εργαζομένων γυναικών στην ηλικιακή ομάδα 50 - 64 ετών. Η δουλειά για περισσότερα χρόνια και η συνταξιοδότηση σε μεγαλύτερη ηλικία έχουν αναδειχθεί, με άλλα λόγια, σε μοχλό για την αύξηση της γυναικείας απασχόλησης.

Ωστόσο, για την ΕΕ παραμένει προβληματικό το γεγονός ότι το ποσοστό απασχόλησης μειώνεται μετά την ηλικία των 54 ετών και για τα δύο φύλα. Με βάση την πρόσφατη έκδοση, η απασχόληση πέφτει στο 61% για τις γυναίκες και στο 73% για τους άνδρες στην ηλικιακή κατηγορία 55 - 59 ετών.

Οι βλέψεις της ΕΕ και των κυβερνήσεων για βελτιωμένη «απασχολησιμότητα» δεν έχουν όριο ηλικίας. Ηδη το 2014 περίπου 5 εκατομμύρια άτομα άνω των 65 ετών εργάζονταν στα κράτη - μέλη, έναντι 3,3 εκατομμυρίων το 2004. Μάλιστα, η αυξητική τάση αναμένεται να συνεχιστεί και να ενταθεί τα επόμενα χρόνια. «Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των ηλικιωμένων είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του στόχου απασχόλησης της στρατηγικής "Ευρώπη 2020"», αναφέρει η έκδοση.

Η απασχόληση των μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών έχει αυξηθεί χάρη στην αύξηση των ηλικιακών ορίων για τη συνταξιοδότηση και την εξίσωση των ορίων για άνδρες και γυναίκες, που έχουν ήδη νομοθετήσει οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. «Πολλοί κανονισμοί και πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις έχουν ήδη εξαλειφθεί», θριαμβολογεί το EIGE και προσθέτει πως «οι περισσότερες χώρες εργάζονται για την εξισορρόπηση των ηλικιών συνταξιοδότησης» των δύο φύλων. Εννοείται, βέβαια, ότι τέτοιες ρυθμίσεις έχουν νομοθετηθεί και στην Ελλάδα από όλες τις κυβερνήσεις του κεφαλαίου.

Προκλητικά, η ΕΕ και οι κυβερνήσεις κατάργησαν τα χαμηλότερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης των γυναικών, όπως την πενταετή διαφορά που ίσχυε στην Ελλάδα, στο όνομα της «ισότητας των δύο φύλων». Η μικρότερη ηλικία συνταξιοδότησης, όμως, δεν είναι ούτε διάκριση, ούτε προνόμιο για τις γυναίκες. Είναι ανάγκη που προκύπτει από τις ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες της εργαζόμενης γυναίκας, λόγω του ρόλου της στην αναπαραγωγική διαδικασία και της ανισότιμης θέσης της στο πλαίσιο της ταξικής εκμεταλλευτικής κοινωνίας.

Το EIGE συνεχίζει επισημαίνοντας πως «η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, ο περιορισμός της πρόσβασης σε προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης και η στενότερη σχέση μεταξύ συνταξιοδοτικών παροχών και εισφορών θα δημιουργήσουν περισσότερα κίνητρα για να παραμείνουν στην αγορά εργασίας» οι γυναίκες των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων.

Πράγματι, οι πολιτικές που αυξάνουν την ηλικία συνταξιοδότησης, καθώς και η μετατροπή των συντάξεων σε επιδόματα φτώχειας, είναι πολύ ισχυρά «κίνητρα», αφού σημαίνουν πως οι εργαζόμενες είτε βρίσκουν κλειστή την πόρτα της συνταξιοδότησης, είτε καλούνται να επιβιώσουν με συντάξεις τόσο πενιχρές, που δεν τους επιτρέπουν να αποσυρθούν από την αγορά εργασίας και επιβάλλουν δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Από την προσοχή του EIGE δεν διαφεύγει το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, οι γυναίκες καταγράφουν πολλαπλάσια ποσοστά μερικής απασχόλησης.

Αντιπαρέρχεται, βέβαια, το γεγονός ότι οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις σημαίνουν μισό ένσημο, ψαλιδισμένο μισθό και ζωή - λάστιχο για τις εργαζόμενες, προκειμένου να εστιάσει στα ...θετικά τους σημεία: «Οι θέσεις μερικής απασχόλησης μπορούν να θεωρηθούν ως τρόπος στήριξης της συμφιλίωσης οικογενειακής ζωής και εργασίας, καθώς και ως ένας τρόπος σταδιακής αποχώρησης από τη δουλειά πριν από τη συνταξιοδότηση», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Μετά την εξάπλωση αυτών των μορφών εργασίας στο εργατικό δυναμικό, η ΕΕ επιδιώκει να επεκτείνει την «ευελιξία» και στη συνταξιοδότηση. Τα συστήματα «ευέλικτης συνταξιοδότησης», και συγκεκριμένα τα προγράμματα «μερικής συνταξιοδότησης», αποτελούν το συνδυασμό της δουλειάς με μειωμένο ωράριο, με μια «μερική» συνταξιοδοτική παροχή.

Οι «ευέλικτες» συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις αποτελούν εργαλείο παράτασης του εργάσιμου βίου, για τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά ή ακόμα και πέρα από τα προβλεπόμενα όρια συνταξιοδότησης, αφού τους «επιτρέπουν» και τους «παρακινούν» να συνεχίσουν να δουλεύουν.

«Η μερική συνταξιοδότηση κάνει δυνατή τη μείωση του φόρτου εργασίας, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους εργαζόμενους να αυξάνουν την περίοδο κατά την οποία καταβάλλουν συνταξιοδοτικές εισφορές και να εξασφαλίζουν υψηλότερα μελλοντικά συνταξιοδοτικά επιδόματα, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό από την άποψη του φύλου», αναφέρει το EIGE.

Στο έδαφος που έχει ήδη διαμορφώσει με τη δουλειά - λάστιχο, την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και τις συντάξεις πείνας, η ΕΕ προτείνει στις εργαζόμενες τη ...λύση, ώστε να συνεχίσουν να δουλεύουν και να προσπαθούν να επιβιώσουν αθροίζοντας τα ψίχουλα της μερικής απασχόλησης με ένα συνταξιοδοτικό επίδομα «μερικής συνταξιοδότησης».