Πάνω στα συντρίμμια των δικαιωμάτων των εργαζομένων χτίζεται η ανάπτυξη στον κλάδο του Επισιτισμού - Τουρισμού και στην Κεντρική Μακεδονία, με τους επιχειρηματικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται σε αυτόν να μετρούν σημαντικά κέρδη και μέσα στα χρόνια της κρίσης, τα οποία επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν με μεγάλες επενδύσεις και ένταση της εκμετάλλευσης.

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καταλαμβάνει την 3η θέση μετά το Νότιο Αιγαίο και την Κρήτη στα ξενοδοχεία πέντε «αστέρων» (έχει 48 μονάδες), την 7η θέση στα ξενοδοχεία 4 «αστέρων» (έχει 100 μονάδες), την 3η θέση στα ξενοδοχεία 3 «αστέρων», την 4η στα ξενοδοχεία 2 «αστέρων» και την 1η στα «μονάστερα». Συγκεντρώνει επίσης το 11% του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας με βάση τα δωμάτια.

Ειδικά η Χαλκιδική συγκεντρώνει με διαφορά το μεγαλύτερο αριθμό ξενοδοχειακών μονάδων στην Κεντρική Μακεδονία: Βρίσκεται στην πρώτη θέση σε όλες τις κατηγορίες ξενοδοχείων (520 μονάδες), με δεύτερη την Πιερία (389 μονάδες) και τρίτη τη Θεσσαλονίκη (137 μονάδες). Στη Χαλκιδική, επίσης, λειτουργούν 2.000 επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων.

Ο κλάδος του Τουρισμού, ο οποίος προβάλλεται ως η «βαριά βιομηχανία» της περιοχής, αναπτύσσεται επιθετικά όλα τα τελευταία χρόνια και η Χαλκιδική αναδεικνύεται σε τουριστικό προορισμό προστιθέμενης αξίας για το κεφάλαιο.

Την τελευταία πενταετία έχουν επενδυθεί περίπου 350 εκατ. ευρώ, για δημιουργία νέων μονάδων και για ανακαίνιση, αναμόρφωση και επαναλειτουργία παλιών μονάδων, ενώ έχουν δρομολογηθεί ή υλοποιούνται επενδύσεις που ξεπερνούν τα 430 εκατ. ευρώ. Κατά την περίοδο 2009 - 2015 τα δωμάτια «πεντάστερων» ξενοδοχείων σχεδόν διπλασιάστηκαν, ενώ με τις νέες επενδύσεις αναμένεται να προστεθούν στη Χαλκιδική άλλες 2.500 κλίνες σε ξενοδοχεία 5 «αστέρων».

Οι περισσότερες επενδύσεις, από εγχώρια και ξένα κεφάλαια, έχουν προγραμματιστεί στην Κασσάνδρα, κάποιες γίνονται στην προ του Αθω περιοχή και ελάχιστες έχουν σχεδιαστεί για τη Σιθωνία. Ταυτόχρονα, υλοποιούνται ή δρομολογούνται επενδυτικά σχέδια στο κομμάτι των εμπορικών κέντρων (π.χ. το «Enigma Shopping Centre», στον κόμβο Μουδανιών - Σιθωνίας).

Ακόμη, εκκρεμεί ο διαγωνισμός μέσω ΤΑΙΠΕΔ για την παραχώρηση της παλιάς έκτασης του κάμπινγκ στο Ποσείδι, αλλά και για το κτήμα της περιοχής των Φυλακών Κασσάνδρας για την κατασκευή γηπέδου γκολφ.

Σε ό,τι αφορά την τουριστική κίνηση στην περιοχή, φέτος το καλοκαίρι, οι ενδείξεις από τις προκρατήσεις πριν το Πάσχα έδειξαν αύξηση περίπου 15% - 20%, ενώ ήδη από τους πρώτους δύο μήνες της φετινής σεζόν επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις για νέα ρεκόρ αφίξεων.

Το «θαύμα», βέβαια, για το οποίο πανηγυρίζουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι του Τουρισμού, η «διεθνής ανταγωνιστικότητα του προϊόντος», στηρίζεται στο μεγαλύτερο ξεζούμισμα των εργαζομένων στον κλάδο.

Σε αυτά τα ξενοδοχεία που διαφημίζουν τις ανέσεις και τη «φιλοξενία» τους, οι εργαζόμενοι κυριολεκτικά τσακίζονται. Σχεδόν σε όλους τους χώρους δουλειάς κυριαρχούν η καταστρατήγηση ακόμα και αυτής της πετσοκομμένης κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, η απλήρωτη και ανασφάλιστη δουλειά, η μισοασφάλιση, οι απολύσεις, τα ελλιπή μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, η υπερεκμετάλλευση εργαζομένων μέσα από διάφορες μορφές «ευελιξίας»...

Για να επιβάλλουν αυτό το καθεστώς, οι εργοδότες χρησιμοποιούν το φόβο της ανεργίας, τη στήριξη διάφορων στελεχών που μισθώνουν για να παρακολουθούν και να τρομοκρατούν τους εργαζόμενους, την «εργασιακή ειρήνη» που διασφαλίζουν οι εργοδοτικές - κυβερνητικές συνδικαλιστικές δυνάμεις που ελέγχουν τα σωματεία, διαμορφώνοντας συσχετισμούς με διαδικασίες - παρωδία. Τα τρία κλαδικά σωματεία της Χαλκιδικής (Κασσάνδρας, Μαρμαρά, Ουρανούπολης) με τη στάση τους συμβάλλουν να κυριαρχούν η ηττοπάθεια και η μοιρολατρία μέσα στους χώρους δουλειάς, να απαξιώνονται συνολικά τα συνδικάτα και το εργατικό κίνημα.

Στο πλευρό τους, οι μεγαλοεργοδότες του κλάδου έχουν και την Τοπική Διοίκηση, η οποία αποτελεί έναν από τους κύριους εκφραστές των συμφερόντων τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η τουριστική επιτροπή του δήμου Σιθωνίας πρόσφατα πραγματοποίησε ημερίδα με συμμετοχή τοπικών φορέων, της Ενωσης Ξενοδόχων, μέσα από την οποία προωθούνταν οι κυρίαρχες απόψεις για τη μαθητεία και την αξιοποίησή της ως τροφοδότη φτηνού εργατικού δυναμικού στους ξενοδόχους. Επίσης, προβλήθηκαν απόψεις περί «τοπικών ιδιομορφιών λόγω του τουρισμού», οι οποίες συνδέονται με το σπάσιμο του ενιαίου προγράμματος μαθημάτων και την υιοθέτηση ειδικών μαθημάτων για τον τουρισμό και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στο συγκεκριμένο κλάδο.

Η περιβόητη «βιτρίνα» και «βαριά βιομηχανία» της περιοχής αποτελείται από σύγχρονα εργασιακά κάτεργα. Οι μισθοί των εργαζομένων μέσα από ατομικές και επιχειρησιακές συμβάσεις κινούνται γύρω από τα ψίχουλα του κατώτερου μισθού των 586 ευρώ μεικτά (511 ευρώ μεικτά για τους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών) που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ.

Ακόμα και αυτά στην πράξη γίνονται λιγότερα, με τις κρατήσεις που επιβάλλουν μονομερώς οι ξενοδόχοι για κάλυψη στέγασης, σίτισης κ.λπ. Υπάρχει π.χ. περίπτωση μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας που η εργοδοσία έκανε μονομερώς κράτηση μέρους του μισθού για να αγοράσει ειδικά υποδήματα στις εργαζόμενες στη λάντζα...

Περίπου το 80% των εργαζομένων του κλάδου είναι εποχικά εργαζόμενοι, δουλεύουν από 4 έως 7 μήνες το χρόνο. Τον υπόλοιπο χρόνο πετιούνται στην ανεργία και καλούνται να επιβιώσουν με το επίδομα του ΟΑΕΔ, που κι αυτό δεν δίνεται για περισσότερο από τρεις μήνες το χρόνο.

Η κλαδική σύμβαση υπονομεύεται στην πράξη από τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις που βασιλεύουν στους χώρους δουλειάς, φτάνοντας να αποτελούν ακόμα και το μισό προσωπικό μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου.

Κοινό πρόβλημα για όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από ειδικότητα, σχέση εργασίας και χώρο δουλειάς, είναι η εντατικοποίηση των συνθηκών εργασίας. Ο σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας έχει αντικατασταθεί από τα 10ωρα και τα 12ωρα. Οι καμαριέρες τρέχουν και δεν προλαβαίνουν να καθαρίσουν τα δωμάτια και έχουν ξεχάσει ακόμη και τι θα πει διάλειμμα και ρεπό. Οι λαντζιέρηδες δεν σηκώνουν κεφάλι από το νεροχύτη, οι σερβιτόροι δεν παίρνουν ανάσα.

Επιπλέον, η πλειοψηφία των ξενοδοχείων εκμεταλλεύεται τους νέους εργαζόμενους με ακόμα χειρότερους όρους μέσα από τη μαθητεία. Εκατοντάδες νέοι σπουδαστές, Ελληνες και ξένοι (π.χ. από Ρουμανία, Τσεχία, Ρωσία) δουλεύουν για ψίχουλα, μέσα από προγράμματα κατάρτισης, πρακτικής άσκησης, χωρίς στοιχειώδη δικαιώματα και πληρώνονται με 300 - 400 ευρώ το μήνα.

Το φαινόμενο της απληρωσιάς διαρκώς επεκτείνεται. Μεγάλα ξενοδοχεία, που είχαν απλήρωτους για μήνες από την περσινή σεζόν τους εργαζόμενους, άρχισαν να εξοφλούν τα δεδουλευμένα με την έναρξη της φετινής σεζόν, χρησιμοποιώντας την πληρωμή ως «τυράκι» προκειμένου να διασφαλίσουν ότι δεν θα ξεμείνουν από προσωπικό.

Την ίδια ώρα επεκτείνονται και οι εργολαβίες. Εργολαβικές εταιρείες που αναλαμβάνουν τη φύλαξη, τα πλυντήρια και άλλες υπηρεσίες, προσλαμβάνουν προσωπικό με μισθούς πείνας. Πίσω από πολλές εργολαβικές εταιρείες βρίσκονται οι ίδιοι οι ξενοδόχοι, οι οποίοι όμως απαλλάσσονται από κάθε υποχρέωση απέναντι στο προσωπικό.

Επιπλέον, στα camping και στα beach bar κ.α., η ανασφάλιστη εργασία τσακίζει κόκαλα.

Απέναντι σε όλη αυτήν την επίθεση, η Προοδευτική Κίνηση Ξενοδοχοϋπαλλήλων και οι Επιτροπές Αγώνα, με περιοδείες στους χώρους δουλειάς, με συσκέψεις και παρεμβάσεις, καλούν τους εργαζόμενους σε οργάνωση και αγώνα, αναδεικνύουν με κάθε τρόπο την ανάγκη να πιστέψουν στη δύναμή τους, να διεκδικήσουν ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς, μισθό και δικαιώματα με βάση τις σύγχρονες ανάγκες τους.

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συμμετοχής στην απεργία στις 20 Ιούλη, απευθύνονται στους εργαζόμενους που βλέπουν τους μισθούς τους να συρρικνώνονται χωρίς σταματημό και τα δικαιώματά τους να χτυπιούνται ένα - ένα, την ίδια στιγμή που οι ξενοδόχοι τρίβουν τα χέρια τους με τα ρεκόρ αφίξεων και εσόδων και χτίζουν κι άλλα ξενοδοχεία, και τους καλούν να σηκώσουν το ανάστημά τους. Να συναντηθούν όλοι μαζί στο δρόμο του αγώνα και της διεκδίκησης.

Οι επισιτιστικές αλυσίδες ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στη Θεσσαλονίκη και τους άλλους νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για εταιρείες που απασχολούν εκατοντάδες εργαζόμενους η καθεμιά, με την εντατικοποίηση να χτυπάει «κόκκινο». Ενας εργαζόμενος μπορεί να είναι ταυτόχρονα σε τρία πόστα. Χρησιμοποιείται ως «πολυεργαλείο» και σε συνδυασμό με τις συνθήκες δουλειάς (υψηλές θερμοκρασίες, συχνά ατυχήματα κ.λπ.) αντιμετωπίζει από πολύ νωρίς σωματικές βλάβες.

Στις επιχειρήσεις αυτές απασχολούνται κύρια νέοι εργαζόμενοι, είτε μέσα από προγράμματα επιδοτούμενα με «voucher», με πολύ χαμηλούς μισθούς, είτε με κουτσουρεμένες συμβάσεις με 500 ευρώ, μισά ένσημα, χωρίς επιδόματα και δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, χωρίς προσαυξήσεις τις Κυριακές και τις αργίες ή για τη βραδινή εργασία.

«Στο κόκκινο» είναι η εκμετάλλευση και σε βάρος των διανομέων που εργάζονται στον κλάδο («ντελιβεράδες»). Μέσα σε όλα τα παραπάνω, οι εργαζόμενοι - διανομείς εργάζονται κατά κανόνα τελείως ανασφάλιστοι και σπάνια ως μισοασφαλισμένοι, γεγονός που σημαίνει ότι σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος είναι ακάλυπτοι, χάνουν το μεροκάματο και δεν μπορούν να πάρουν επίδομα ατυχήματος. Κι αυτό όταν εργάζονται μέσα σε βροχές, κρύα, ακόμα και χιόνια, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των κινδύνων για εργατικά «ατυχήματα». Επιπλέον, πρέπει να έχουν δικό τους μηχανάκι, το οποίο διαθέτουν στην επιχείρηση, και με τα ψίχουλα των 3 - 3,5 ευρώ την ώρα πρέπει να καλύπτουν τη συντήρηση του οχήματος, τις βενζίνες κ.λπ.

Η Μαρίνα Σημάδη, μέλος του ΔΣ του Σωματείου Εργαζομένων Επισιτιστικών - Τουριστικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης - Πιερίας - Χαλκιδικής (ΣΕΤΕΠΕ), μας μιλάει για τη σταθερή παρέμβαση του Συνδικάτου στο χώρο του Επισιτισμού: «Παρεμβαίνουμε σταθερά και τις ημερήσιες αλλά και στις νυχτερινές βάρδιες, όπου η εντατικοποίηση είναι μεγαλύτερη λόγω του ακόμη λιγότερου προσωπικού. Κλιμακώσαμε την παρέμβασή μας τους τελευταίους μήνες, με κορυφαίες στιγμές την προετοιμασία της απεργίας την Πρωτομαγιά, της απεργίας στις 17/5 και τώρα ενόψει της πανελλαδικής απεργίας στις 20 Ιούλη. Η εργοδοσία προσπαθεί να απομονώσει τους εργαζόμενους που τραβάνε μπροστά, πασχίζει με κάθε τρόπο να εμποδίσει την οργάνωση των εργαζομένων, την επαφή τους με το Συνδικάτο. Κόντρα σε αυτήν την επιχείρηση, το Συνδικάτο έδωσε μάχες και τις κέρδισε, κόντρα σε απολύσεις, σε μετακινήσεις, καταφέρνει να συσπειρώνει εργαζόμενους».

Ειδικά για τους διανομείς, το Συνδικάτο προσπαθεί να εξειδικεύσει τη δουλειά του και αναπτύσσει ιδιαίτερη παρέμβαση. Σε αυτό το πλαίσιο προχώρησε στη συγκρότηση ομάδας του Συνδικάτου με εργαζόμενους - διανομείς, παρεμβαίνει πιο συστηματικά με εξορμήσεις, συσκέψεις, με άλλες πρωτοβουλίες, όπως μηχανοκίνητες πορείες. Αμεσα επιδιώκει να συγκροτήσει μια πιο ολοκληρωμένη σωματειακή επιτροπή διανομέων, που ακόμα πιο αποτελεσματικά θα παρεμβαίνει στο χώρο.