Τα ξημερώματα της περασμένης Παρασκευής, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ανακοίνωσε πως η Διάσκεψη για το Κυπριακό στο Κρανς Μοντάνα «έκλεισε χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία». Υπογράμμισε, βέβαια, ότι αυτό έγινε παρά την «πολύ ισχυρή δέσμευση και συμμετοχή όλων των αντιπροσωπειών και διαφορετικών πλευρών», αλλά και ότι το γεγονός πως «μια συμφωνία δεν ήταν δυνατή» «δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να αναπτυχθούν άλλες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί το κυπριακό πρόβλημα».

Η ολοκλήρωση του τελευταίου αυτού γύρου διπλωματικών επαφών για την προώθηση ενός ακόμα σχεδίου διχοτόμησης της Κύπρου χαρακτηρίστηκε από ορισμένους «τέλος μιας εποχής για το Κυπριακό», ακόμα και «ναυάγιο», αναζωπυρώθηκαν κατευθείαν προσπάθειες όλων των αστικών επιτελείων, καταρχήν σε Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία, για να στρατευθούν τα λαϊκά στρώματα πίσω από τις μεθοδεύσεις της μιας ή της άλλης μερίδας του κεφαλαίου. Ομως, αν υπάρχει κάτι που σίγουρα απέδειξε και η τελευταία Διάσκεψη, είναι πως μία είναι η πλευρά από την οποία τα αστικά επιτελεία νοιάζονται για την επανένωση της Κύπρου: Αυτή της επιτάχυνσης μονοπωλιακών επενδύσεων, της εξυπηρέτησης ευρύτερων γεωπολιτικών σχεδιασμών του ενός ή του άλλου ιμπεριαλιστικού «στρατοπέδου», αυτή δηλαδή της προετοιμασίας των επόμενων αντιλαϊκών επιθέσεων.

Αυτές είναι η «σταθερότητα», η «ασφάλεια» και η «ανάπτυξη» με τις οποίες συνδέθηκε και η τελευταία πρόταση «λύσης» του Κυπριακού. Σταθερότητα, ασφάλεια και ανάπτυξη των αντιλαϊκών προτεραιοτήτων της μιας ή της άλλης λυκοσυμμαχίας. Είτε αυτό αφορά την εκμετάλλευση του μεγάλου φυσικού πλούτου όλης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, στο φόντο ευρύτερων ανταγωνισμών (π.χ. Δύσης - Ρωσίας) για την προμήθεια μεγάλων καπιταλιστικών αγορών, είτε αυτό αφορά την εξέλιξη γενικότερων αναμετρήσεων που δυναμώνουν για τη γεωπολιτική επιρροή σε μια περιοχή - σταυροδρόμι κρίσιμων εμπορικών, ενεργειακών αλλά και στρατιωτικών διαύλων.

Στη δήλωσή του, ο Γκουτέρες αναγνώρισε πως «υπάρχει ακόμα σημαντική απόσταση μεταξύ των αντιπροσωπειών, σε έναν ολόκληρο αριθμό ζητημάτων», αλλά υπογράμμισε με έμφαση πως η μη επίτευξη συμφωνίας «δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να αναπτυχθούν άλλες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί το κυπριακό πρόβλημα».

Ανεξάρτητα από την τύχη που θα έχουν οι συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, όλες οι πλευρές ξεκαθάρισαν την ετοιμότητά τους να πρωτοστατήσουν σε επόμενες αντιλαϊκές διεργασίες, αξιολογώντας όλα τα δεδομένα και φυσικά σταθμίζοντας παραμέτρους σε άλλα μέτωπα, όπου «τρέχουν» παράλληλες εξελίξεις. Την ίδια στιγμή, φυσικά, όλες οι πλευρές επιβεβαιώνουν και την αποφασιστικότητά τους να διευρύνουν διαρκώς το αντιλαϊκό παζάρι, ανάλογα με το πώς καλύτερα εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των μονοπωλίων που εκπροσωπούν.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, χαρακτηριστικές των διαστάσεων που πήρε το παζάρεμα και στο Κρανς Μοντάνα ήταν μια σειρά δηλώσεις που έκαναν βασικοί πρωταγωνιστές σε αυτό. Για παράδειγμα, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, μετά τις ανακοινώσεις Γκουτέρες, είπε ότι «δεν ήταν δυνατό να γίνουν αποδεκτά παρεμβατικά δικαιώματα της Τουρκίαςσε όλη τη Μεγαλόνησο» (οι σημειώσεις είναι δικές μας), προσθέτοντας ότι «το όνειρο και σχέδιο λύσης του Κυπριακού παραμένει ανοικτό».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είπε πως το επόμενο διάστημα η τουρκική και η τουρκοκυπριακή πλευρά θα αξιολογήσουν την κατάσταση και θα αποφασίσουν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα, επισημαίνοντας ότι «είναι σημαντικό να ενισχυθεί η σταθερότητα στο νησί και στην (όλη) περιοχή και να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για ένα συμβιβασμό με άλλες παραμέτρους». Προηγούμενα, είχε υποστηρίξει πως η μη κατάληξη της Διάσκεψης έδειξε πως δεν είναι δυνατόν να βρεθεί λύση εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, προσθέτοντας ότι «δεν έχει νόημα να επιμένουμε σε αυτές τις παραμέτρους άλλο».

Εξίσου ενδεικτικές ήταν και οι αναφορές του κατοχικού ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί πως «η Τουρκία ήταν πρόθυμη και έκανε βήματα, δίνοντας σήμα ότι μπορεί να κάνει κι άλλα», συμπληρώνοντας πως «ο Τσαβούσογλου αποδέχτηκε σημαντική μείωση του στρατού και συζητούσε για μελλοντική αποχώρηση του συνόλου των στρατευμάτων».

Εξάλλου, αν από τη μια μεριά καταγράφεται ως αποτέλεσμα η μη επίτευξη συμφωνίας, από την άλλη καταγράφεται εξίσου η αυξημένη προθυμία όλων των πλευρών να αναζητήσουν συμβιβασμό προσφέροντας και εξασφαλίζοντας διάφορα ανταλλάγματα, όλα εξίσου επικίνδυνα για τις ανάγκες του κυπριακού λαού σε ευημερία και προκοπή.

Για παράδειγμα, το «πλαίσιο Γκουτέρες», που πολλοί εμφάνισαν ως ελπιδοφόρα βάση συζήτησης, περιελάμβανε μεταξύ άλλων: Διαμόρφωση ενός «μηχανισμού εφαρμογής» της όποιας συμφωνίας με την εμπλοκή και «κάτι εκτός Κύπρου», ανοίγοντας κι άλλο τη συζήτηση για πιο διακριτή ανάμειξη ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Ακόμα πιο χαρακτηριστικές ήταν οι προτάσεις που κατέθεσε η κυπριακή κυβέρνηση αργά το βράδυ της Τετάρτης, «για να ξεπεραστούν αδιέξοδα που είχαν δημιουργηθεί», οι οποίες σύμφωνα με τα ελληνοκυπριακά δημοσιεύματα αναφέρονταν σε:

• Σταδιακή απόσυρση όσων τουρκικών στρατευμάτων απέμεναν στην Κύπρο μετά τη δραστική μείωσή τους, αμέσως μετά από μια συμφωνία και «στέρεο σύστημα διαβεβαιώσεων» που θα κάνει Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους να αισθάνονται ασφάλεια (στην πρώτη της εκδοχή η πρόταση περιελάμβανε και συμμετοχή Τούρκων σε «πολυεθνική» στρατιωτική δύναμη που θα στηνόταν για την ασφάλεια του νησιού).
• «Ευελιξία» σε πλευρές του Περιουσιακού και «εναλλακτικά μέσα αποκατάστασης» σε περιπτώσεις όπου ιδιοκτήτες δε θα μπορούν να επιστρέψουν σε τμήματα των Κατεχόμενων.
• Προθυμία για να συζητηθεί η εκ περιτροπής προεδρία με διάφορους όρους.
• Μια σειρά «διευκολύνσεις» για Τούρκους υπηκόους και τουρκικά εμπορεύματα που θα φτάνουν στην Κύπρο, ουσιαστικά συζητώντας την υπό προϋποθέσεις εφαρμογή των «τεσσάρων ελευθεριών» της ΕΕ για Τούρκους.

Αντίστοιχα, και οι χειρισμοί Τουρκίας και Ελλάδας απέδειξαν τα οφέλη που οι αστικές τάξεις και των δύο χωρών προσδοκούσαν (και συνεχίζουν να προσδοκούν) σε περίπτωση «λύσης» του Κυπριακού. Σε αυτήν τη βάση, η Αθήνα επέμενε να προτάσσει τη σύσταση «Συμφώνου Φιλίας», για συνεργασία μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας - ενωμένης Κύπρου, τονίζοντας πως αυτό θα αφορά «σε ένα εύρος θεμάτων, όπως μετανάστευση, απειλές από τρομοκρατία, φυσικές καταστροφές κ.ά.» και πως η ασφάλεια της Κύπρου «δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση», προσδοκώντας ουσιαστικά νέα τρίγωνα συνεργασίας αντίστοιχα με άλλα στα οποία ήδη συμμετέχει (με Ισραήλ, Κύπρο, Αίγυπτο κ.τ.λ.) για τη λεηλάτηση του πλούτου των λαών της περιοχής. Αλλά και η Τουρκία ουσιαστικά δέχτηκε για πρώτη φορά διαπραγμάτευση όρων για την πλήρη απόσυρση των στρατευμάτων της (τουλάχιστον ως κατοχικών δυνάμεων), όπως και επιστροφής έστω ενός μέρους περιοχών κρίσιμης γεωστρατηγικής σημασίας όπως η Μόρφου. Ολα αυτά, φυσικά, υπό το πρίσμα των ανταλλαγμάτων που προσδοκούσε και, όπως όλα δείχνουν, κυκλοφορούσαν αβέρτα και σε αυτό το τραπέζι των συνομιλιών, από όλους και προς όλους.

Η συντονισμένη προσπάθεια που άρχισε στη χώρα μας, πριν ακόμα ανακοινωθεί η μη επίτευξη συμφωνίας, για να καλλιεργηθεί η άποψη περί «ναυαγίου» που οφείλεται στην «τουρκική αδιαλλαξία», είναι μέρος μιας ολόπλευρης επιχείρησης παραπλάνησης του λαού, για να μη συνειδητοποιηθεί το εύρος του παζαριού και των κινδύνων που στήνονται στην πλάτη του, με τη συμμετοχή φυσικά και του ντόπιου κεφαλαίου. Ενός παζαριού που όλα δείχνουν ότι θα δυναμώσει το επόμενο διάστημα, υπό την επίδραση φυσικά των μεγάλων αντιθέσεων και ανάμεσα στην τουρκική και την ελληνική αστική τάξη, γενικών ανακατατάξεων που προχωρούν και είναι λογικό να προκαλούν ανησυχία σε πολλούς «παίκτες» της περιοχής.

Από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων, η επιθετικότητα της σημερινής καπιταλιστικής Τουρκίας δεν μπορεί να εξετάζεται από την πλευρά τού πώς ζημιώνει τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες του ελληνικού κεφαλαίου, αλλά από την πλευρά τού πώς επιδρά και αναπτύσσεται στο πλαίσιο ευρύτερων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που «φουντώνουν» (βλ. Συρία, Κουρδικό, «αντιμετώπιση τρομοκρατίας»), με δεδομένη την οικονομική και στρατιωτική της δύναμη, τη συμμετοχή και το ρόλο της σε λυκοσυμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ (του οποίου βέβαια η συνοχή δοκιμάζεται), τη γεωγραφική της θέση, αλλά και τις ενδοαστικές αντιθέσεις που δυναμώνουν στο εσωτερικό της.

Είναι σίγουρο ότι νέες μεθοδεύσεις για την τύχη της Κύπρου θα εκδηλωθούν σύντομα, σε διάφορα επίπεδα. Αυτό βεβαιώνεται από το ενδιαφέρον ισχυρών μονοπωλιακών και ιμπεριαλιστικών συμφερόντων για το νησί και τον πλούτο του λαού όλης της περιοχής, που αποτυπώνεται πολύ καθαρά: Αυτό βεβαιώνει το επενδυτικό μπάσιμο μονοπωλιακών κολοσσών όπως η αμερικανική «Exxon Mobil» στην κυπριακή ΑΟΖ, και μέσω αυτού σε όλη τη λεκάνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η παραμονή των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων, που κανένας απολύτως απ' όσους κόπτονται για «λύση» του Κυπριακού δεν έχει αμφισβητήσει στο ελάχιστο. Οι «διευκολύνσεις» που έχουν πολεμικά πλοία και αεροπλάνα χωρών όπως και η Ρωσία να χρησιμοποιούν λιμενικές και αεροπορικές υποδομές στην Κύπρο.

Οι εξελίξεις πυκνώνουν ούτως ή άλλως σε όλη την ιμπεριαλιστική σκακιέρα, η ταραγμένη περιοχή μας είναι ήδη παραδομένη σε φλόγες πολέμου, το αστικό πολιτικό σύστημα θωρακίζεται μέσα από μια ευρεία αναμόρφωση των δυνάμεων που το εκπροσωπούν. Η ανάγκη για λαϊκή επαγρύπνηση και ετοιμότητα, η ανάγκη για οργάνωση και πάλη ενάντια στα σχέδια και τις λυκοσυμμαχίες των εκπροσώπων του κεφαλαίου μεγαλώνει καθημερινά.