Πέμπτη 27 Γενάρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 36
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ
Η πλατεία

Ηπλατεία Ομονοίας είναι κυκλική από το 1834, όταν ο Βαυαρός Klenze τη φαντάστηκε με το ναό του Σωτήρα στη μέση και περιτριγυρισμένη από σχολεία. Δηλαδή με κτίρια τα οποία υπογράμμιζαν το δημόσιο χαρακτήρα που έπρεπε να έχει το κέντρο της πόλης, έστω και με τον τρόπο που αντιλαμβάνονταν την έννοια του «δημόσιου» εκείνη την εποχή. Αλλωστε, οι εικόνες των ξένων και των Ελλήνων αρχιτεκτόνων που έρχονταν από το εξωτερικό είχαν σαν πηγή τους την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων υπό το καθεστώς της κυριαρχίας της αστικής τάξης. Η οποία δεν είχε κανένα λόγο να «αποδημήσει», όπως η ελληνική και, συνεπώς, ήθελε να απολαμβάνει ένα αισθητικά, αναβαθμισμένο, περιβάλλον με τα κριτήρια της εποχής.

Αυτή η αισθητική δεν είχε μεγάλη διάρκεια ζωής στην Ελλάδα. Είναι γνωστό πως τα πρωταρχικά ρυμοτομικά σχέδια της Αθήνας άρχισαν να καταστρατηγούνται σχεδόν... από την επομένη της εφαρμογής τους. Αντίθετα, κυριάρχησε η «αισθητική» της αντιπαροχής και των εργολάβων που ανταποκρίθηκαν στο μεταπολεμικό κάλεσμα «ιδού η πόλη σας», κατά το «ιδού ο στρατός σας». Εξάλλου και οι δύο «ιαχές» έχουν κοινό ιδεολογικό παρονομαστή. Σήμερα, η Αθήνα, είναι ίσως η μοναδική ευρωπαϊκή πόλη χωρίς ορατή, οργανωμένη και αξιοποιήσιμη διάκριση παρελθόντος και παρόντος. Για να μην μιλήσουμε για το μέλλον...

Εκτοτε, η πλατεία Ομονοίας είναι ταυτισμένη, όχι μόνο με τις πρώτες χωροταξικές απόπειρες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αλλά και με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της νεότερης Ελλάδας. Αλλωστε, με αυτόν τον τρόπο, της διάρκειας της ανθρώπινης δράσης πάνω του, ο κάθε χώρος αποκτά τη σημασία του για τους συγχρόνους. Οι ειδικοί θα έχουν πολλά περισσότερα να πουν για τη σχέση περιβάλλοντος και ανθρώπινης δραστηριότητας και ψυχοσύνθεσης. Ολόκληροι πολιτισμοί ήταν έτσι όπως ήταν και όχι αλλιώς, λόγω αυτής ακριβώς της σχέσης. Πόσα περιβαλλοντικά σημεία αναφοράς δεν έχουμε όλοι μέσα μας που έχουν συμβάλλει - ακόμα και με τον πιο έμμεσο και υπόγειο τρόπο - στην προσωπικότητα και τις συμπεριφορές μας. Πόσο έχει γίνει κατανοητό από όλους μας - διότι για τους ειδικούς αποτελεί ήδη αυτονόητο - ότι η ιστορική συνέχεια μιας πόλης ενυπάρχει σε τρομακτικά σημαντικό βαθμό και στην τοπογραφία της; Η Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, «αναγνωρίζει» το παρελθόν της όχι μόνο μέσω των μνημείων, αλλά και της ρωμαϊκής χωροταξίας της που είναι αναγνωρίσιμη ακόμη και σήμερα. Και που ακριβώς γι' αυτό το λόγο επέχει τη θέση του ιστορικού μνημείου.

Ηπλατεία Ομονοίας θα πάψει να είναι κυκλική σύμφωνα με τα σχέδια που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Και αυτό θα είναι το τελειωτικό χτύπημα στο ρυμοτομικό σχέδιο του Σάουμπερτ. Ισως να πει κάποιος, πως δεν έχει και μεγάλη σημασία τώρα πια αυτός ο «τετραγωνισμός», γι' αυτή την πόλη, όπως έγινε. Κάποιος άλλος όμως, ίσως, να αναρωτηθεί, αν θα πρέπει να ξεμπερδεύουμε μια και καλή με τα άλλοθί μας...


Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ