Σε απλό διοικητικό μηχανισμό, με κύρια δράση τη διεκπεραίωση κρατικών αρμοδιοτήτων και την προώθηση αντιλαϊκών επιλογών, υποβιβάζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ) η κυβέρνηση με νομοσχέδιο, που φέρει τον τίτλο: «Ελληνικός Χάρτης Τοπικής Αυτοδιοίκησης». Στην κατεύθυνση αυτή, μάλιστα, επιχειρείται η εξασφάλιση της συναίνεσης έως και της συμμετοχής των δημοτών, με τη θεσμοθέτηση ψευδεπίγραφων, δήθεν δημοκρατικών, προγραμμάτων που θα δίνουν τη δυνατότητα στο λαό να «μετέχει» και να ελέγχει αποφάσεις της ΤΑ.

Η μόνη συμμετοχή, ωστόσο, στα δρώμενα της ΤΑ, που εξασφαλίζει και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στο δημότη, είναι η οικονομική. Η κυβέρνηση κάνει καθαρό ότι οι δήμοι θα πρέπει να λειτουργήσουν με ίδιους πόρους, δηλαδή με τοπική φορολογία στους δημότες, καθώς και με όρους επιχείρησης, δηλαδή με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος. Στα πλαίσια αυτά, μάλιστα, θεσπίζονται δείκτες αποδοτικότητας και οικονομικότητας, ώστε να ελέγχονται και ανάλογα να τιμωρούνται όσοι δήμοι δε λειτούργησαν με βάση την παραπάνω αρχή.

Οι δείκτες αυτοί θα εφαρμόζονται και σε νέες αρμοδιότητες που αφορούν τους τομείς «δημοσίων πολιτικών» - δηλαδή Υγεία, Παιδεία, κλπ. - και θα μπορεί η κυβέρνηση να μεταθέτει στην Αυτοδιοίκηση, χωρίς την υποχρέωση κάλυψης των αναγκαίων πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Στα πλαίσια της «ισχυροποίησης» των δήμων με νέα βάρη, η κυβέρνηση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μεταβολής των ορίων των δήμων και των νομαρχιών μετά από γνωμοδότηση των δημοτικών και νομαρχιακών συμβουλίων και συγχώνευσης δύο ή περισσοτέρων ΟΤΑ σε έναν, ώστε να μπορούν να επιβάλλουν πιο εύκολα τις άνωθεν επιλογές στους δημότες, αλλά και να κάμψουν τις όποιες «διαφοροποιήσεις» μπορεί να υπάρξουν από κάποιους δήμους.

Συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο - το οποίο θα αποτελέσει το υπ' αριθμόν ένα θέμα στο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων ελλάδας (ΚΕΔΚΕ), στα τέλη Νοέμβρη - στο άρθρο 2 ορίζεται: «Η μεταβολή των ορίων των ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού γίνεται μετά από γνωμοδότηση των αιρετών συμβουλίων κάθε οργανισμού εκτός από τις περιπτώσεις που συγκροτείται νέος οργανισμός, με συγχώνευση δύο υφισταμένων. Το επίπεδο στο οποίο συγκροτείται κάθε βαθμός της ΤΑ ρυθμίζεται από το νόμο, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωγραφικές, αναπτυξιακές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες καθώς και την εφαρμογή εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης. Για τη μεταβολή του επιπέδου στο οποίο συγκροτείται κάθε βαθμός ΤΑ εφαρμόζεται επιχειρησιακό σχέδιο από το υπουργείο Εσωτερικών». Η τελευταία πρόταση παραπέμπει στο ενδεχόμενο επέκτασης των Νομαρχιών, πιθανότατα στα όρια των σημερινών Περιφερειών, προοπτική που βρίσκει πολλούς ένθερμους οπαδούς στο εσωτερικό της ΚΕΔΚΕ. Αν και δεν αναμένονται σχετικές αλλαγές μέχρι τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές.

Η προοπτική αυτή ταυτόχρονα με την κατάργηση των τοπικών συμβουλίων των Καποδιστριακών δήμων και την προώθηση των υποχρεωτικών διαδημοτικών συνεργασιών σε τεχνικές, οικονομικές και κατασταλτικές (βλέπε Δημοτική Αστυνομία) αρμοδιότητες, εξυπηρετεί τα σχέδια για συγκεντροποίηση της τοπικής εξουσίας και αποδυνάμωση των διαφορετικών φωνών και πολιτικών που υπάρχουν ή μπορούν να εκφραστούν στο χώρο της Αυτοδιοίκησης.

Αυτή ακριβώς την κατεύθυνση εξυπηρετεί και η υποχρέωση των ΟΤΑ - όπως προσδιορίζεται στο άρθρο 6 του νομοσχεδίου - να διαβουλεύονται με τους κατοίκους των περιοχών τους, τους συλλογικούς και κοινωνικούς φορείς, για την κατάρτιση προγραμμάτων δράσης και σχεδίων κανονιστικών πράξεων, καθώς και για τη λήψη πολιτικών ή διοικητικών αποφάσεων γενικού ενδιαφέροντος. Πρόκειται για μια ψευδεπίγραφη εναρμόνιση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των ΟΤΑ με τη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών, αφού δεν κατοχυρώνεται η απλή αναλογική στην εκλογή των Δημοτικών Συμβουλίων, δηλαδή η ανεμπόδιστη έκφραση όλων των απόψεων στα όργανα της ΤΑ. Εχοντας κατοχυρώσει την καλπονοθευτική εκπροσώπηση των δημοτών στα όργανα της ΤΑ, η κυβέρνηση έρχεται τώρα να δείξει ένα δημοκρατικό προσωπείο, προκειμένου να εξασφαλίσει τη συναίνεση στις αντιλαϊκές επιλογές που προωθεί στο θεσμό και γενικότερα. Στα πλαίσια αυτού του προσωπείου εντάσσεται και η υποχρέωση των ΟΤΑ να θεσπίσουν Χάρτες Δικαιωμάτων των Πολιτών, όπου θα περιγράφουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών και των δήμων για κάθε υπηρεσία που παρέχουν.

Η όποια παρεχόμενη υπηρεσία φαίνεται πως θα πληρώνεται ακριβά από τους δημότες, αφού υποχρεώνονται οι δήμοι να λειτουργήσουν με ίδιους πόρους, τους οποίους θα πρέπει συνεχώς να αυξάνουν! Στο νομοσχέδιο γίνονται σαφείς οι κατευθύνσεις που ήδη δρομολογούνται για δήμους επιχειρήσεις, οι οποίοι θα πρέπει να λειτουργούν με το μικρότερο δυνατό κόστος και να πουλούν όσο το δυνατόν ακριβότερα την υπηρεσία που παρέχουν. «Η επίτευξη των στόχων της αποτελεσματικότητας και της οικονομικότητας αποτελεί καθήκον των οργάνων της ΤΑ», σημειώνεται στο νομοσχέδιο. Πίσω από αυτή τη θέση κρύβεται η βούληση για συρρίκνωση έως κατάργηση των πόρων που εισπράττει ο θεσμός από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι «εκσυγχρονιστές» ερμηνεύουν αυτή την προοπτική ως «οικονομική χειραφέτηση» του θεσμού από την κεντρική εξουσία.

Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτό, με τις ρυθμίσεις του ίδιου του νομοσχεδίου που αφορούν την οικονομική αυτοτέλεια:

• Η οικονομική αυτοτέλεια συνίσταται στο δικαίωμα των ΟΤΑ να διαθέτουν τους πόρους, που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής τους.
• Το κράτος έχει την υποχρέωση να κατοχυρώνει το δικαίωμα των ΟΤΑ να αντλούν πόρους από πηγές που ανήκουν αποκλειστικά σε αυτούς, όπως τοπικά έσοδα. Και να διευκολύνει την πρόσβασή τους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα (δηλαδή εξωθεί τους δήμους στο δανεισμό για να λειτουργήσουν).
• Οι ΟΤΑ έχουν την υποχρέωση να επιχειρούν διαρκώς την αύξηση των ίδιων πόρων!

Η οικονομική λειτουργία των δήμων θα ελέγχεται με δείκτες αποτελεσματικότητας και οικονομικότητας από τον ΓΓ Περιφέρειας και την κυβέρνηση, αλλά και από Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου, τις οποίες μπορούν να συγκροτήσουν οι δήμοι.

Τέλος, να σημειώσουμε ότι το νομοσχέδιο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο δήμαρχος - αιρετό «ηγέτη» τον κατονομάζει - να εκλέγεται έμμεσα από το Δημοτικό Συμβούλιο και όχι απευθείας από τους ψηφοφόρους. Τη διοικητική ευθύνη για τη λειτουργία των υπηρεσιών του δήμου και για την εφαρμογή των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, έχει ο Γενικός Διευθυντής.