Μέσα σε 40 λεπτά, η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι ανέπτυξε την περασμένη Τρίτη, έστω και αδρά, έναν «οδικό χάρτη» με στόχο την έναρξη μίας σκληρής διαπραγμάτευσης για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και την επίτευξη νέας συμφωνίας που θα καθορίζει τις σχέσεις με τους έως πρότινος εταίρους.

Η επιλογή της να δείξει πως δεν είναι διατεθειμένη να επιδιώξει πάση θυσία την παραμονή της χώρας στην ενιαία αγορά της ΕΕ, αλλά πως προτιμά να έχει τον έλεγχο στη μετανάστευση και να ανακτήσει όσα κυριαρχικά δικαιώματα υποχώρησαν από τη συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αντικατοπτρίζει τις επιλογές και ενός μέρους της αστικής τάξης και των μονοπωλίων που στηρίζουν την κυβέρνησή της και τη διάθεσή τους να αναζητήσουν άλλες συμμαχίες ειδικά με πρώην αποικίες και την Κίνα, όπως ξεκάθαρα το διατύπωσε η Τερέζα Μέι στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός της Ελβετίας.

Ετσι, αναμένεται να ξεκινήσει ένα μεγάλο παζάρι μέσα στο επόμενο δίμηνο (δηλαδή αμέσως μετά την επίσημη ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας από τους Βρετανούς πριν τα τέλη Μάρτη), το οποίο θα επιχειρηθεί να καταλήξει σε πιο βολικές αναπροσαρμογές, που θα εξυπηρετούν συμφέροντα των βρετανικών (και όχι μόνο) μονοπωλίων απέναντι σε άλλα ανταγωνιστικά που δραστηριοποιούνται στα εδάφη των πιο ισχυρών χωρών - μελών της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Οι ανακοινώσεις της Βρετανίδας πρωθυπουργού φανερώνουν επίσης και τη διάθεσή της να διεκπεραιώσει, τουλάχιστον επί του παρόντος, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 23ης Ιούνη παρά την πόλωση του βρετανικού εκλογικού σώματος και το διχασμό των αστών και των μονοπωλίων, εκμεταλλευόμενη τη γεωπολιτική συγκυρία που δημιουργεί η κυβέρνηση του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Ρόλο σε αυτό φαίνεται πως παίζει και η πρόσφατη πρόταση του νέου Αμερικανού Προέδρου, αφενός να τη βοηθήσει ώστε να εξελιχθεί το «Brexit σε θαυμάσιο πράγμα» και αφετέρου να προχωρήσουν το συντομότερο δυνατόν στη διαπραγμάτευση μίας νέας «δίκαιης» συμφωνίας εμπορίου ΗΠΑ - Ηνωμένου Βασιλείου (όπως δήλωσε ο ίδιος ο Τραμπ τη Δευτέρα σε συνεντεύξεις που έδωσε στους «Τάιμς» του Λονδίνου και στη γερμανική εφημερίδα «Μπιλντ»).

Το ίδιο διάστημα, η Τερέζα Μέι ξεκαθάρισε ότι το πακέτο συμφωνιών που θα προκύψει από τα παζάρια θα τεθεί προς έγκριση από το Κοινοβούλιο. Αυτό το έκανε για να προλάβει εξελίξεις ή εμπόδια, που πιθανώς δρομολογήσει και η (αναμενόμενη για την ερχόμενη Τρίτη) απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο Λονδίνο σε σχέση με το ποιος (η κυβέρνηση ή το κοινοβούλιο) θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία διαπραγμάτευσης.

Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενες εξελίξεις που θα δρομολογηθούν από την επίσημη ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας γύρω στις 25 Μάρτη (όπως αναφέρουν οι τελευταίες πληροφορίες) θα επιχειρήσουν ένα συνολικό «ανακάτεμα της τράπουλας» για μονοπώλια και αστική τάξη του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στον ανταγωνισμό, δίχως από την άλλη να αποκλείονται και φυγόκεντρες δυνάμεις εντός της χώρας, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της Σκοτίας. Ας μην ξεχνάμε πως στο δημοψήφισμα του Ιούνη, η πλειοψηφία των Σκοτσέζων και των Βορειοϊρλανδών ψηφοφόρων (που βρίσκονται πλέον σε φάση πρόωρων εκλογών έως τις αρχές Μάρτη μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης στο Μπέλφαστ) είχαν ψηφίσει υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, με σημαντική διαφορά έναντι των υποστηρικτών του Brexit σε Αγγλία και Ουαλία... Αυτό το γεγονός, άλλωστε, χρησιμοποιεί συνεχώς σαν μοχλό πίεσης η Σκοτσέζα πρωθυπουργός Νίκολα Στάρτζεον, για να διαπραγματευτεί είτε την αναβάθμιση της Σκοτίας εντός Ηνωμένου Βασιλείου, είτε ακόμη και την αποχώρηση και ανεξαρτητοποίησή της, όπως ισχυρίζεται η ίδια, ζητώντας επανειλημμένα ένα νέο δημοψήφισμα.

Την πιθανότητα διεξαγωγής νέου δημοψηφίσματος έως το 2019 προέβλεψε χτες ο πρώην πρωθυπουργός της Σκοτίας, Αλεξ Σάλμοντ. Σημείωσε, μάλιστα, ότι αυτό το ενδεχόμενο θα ενισχυθεί στην περίπτωση που η Μέι απορρίψει το «συμβιβαστικό» σχέδιο που έχει υποβάλει η Στάρτζεον, με πιο βασική τη διατήρηση πρόσβασης της Σκοτίας στην ενιαία αγορά της ΕΕ εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε περίπτωση μάλιστα που πραγματοποιηθεί νέο δημοψήφισμα, ο Σάλμοντ υποστήριξε πως αυτή τη φορά θα επικρατήσουν οι υποστηρικτές της ανεξαρτητοποίησης. Ο συγκεκριμένος αστός πολιτικός είχε ηγηθεί του κινήματος ανεξαρτησίας της Σκοτίας στο δημοψήφισμα του 2014, στο οποίο ωστόσο επικράτησαν οι υποστηρικτές της παραμονής της περιοχής στο Ηνωμένο Βασίλειο με 10 ποσοστιαίες μονάδες διαφορά (55% ψήφισε υπέρ της παραμονής, 45% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας).

Από την άλλη, η επικείμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης δίνει αφορμή και στα μονοπώλια και την αστική τάξη των άλλων χωρών της ΕΕ (κύρια Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας) να ανακαθορίσουν τη σχέση τους, όχι μόνο με τη Βρετανία αλλά και ανταγωνιστικά μονοπώλια από τις ΗΠΑ, όπου η νέα κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δείχνει αποφασισμένη για αλλαγές σε διάφορα επίπεδα, ακόμη και για ανακαθορισμό των σχέσεων της Ουάσιγκτον με παλιούς συμμάχους (ανάλογα με το πώς τελικά θα εξελιχθεί το παζάρι και ο νέος συσχετισμός δυνάμεων σε διεθνές επίπεδο).

Επί του παρόντος, πάντως, για να επιστρέψουμε στα επικείμενα μεγάλα παζάρια Λονδίνου - Βρυξελλών, η γενική κατεύθυνση δεν αποκλείεται να είναι η διατήρηση μίας μάλλον στενής σχέσης. Εκτός, πάλι, εάν η Μέι έχει μετρήσει σωστά τις δυνάμεις της και μπορεί να αξιοποιήσει την τρέχουσα γεωπολιτική και οικονομική συγκυρία για να μετατρέψει το Ηνωμένο Βασίλειο σε μία «παγκόσμια, εμπορική Βρετανία». Τι σημαίνει αυτό; Ο σοσιαλδημοκράτης αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, που στήριζε την παραμονή στην ΕΕ, το «μετέφρασε» σαν σχέδιο της πρωθυπουργού να μετατρέψει τη χώρα, απ' άκρη σε άκρη, σε μεγάλο φορολογικό παράδεισο για κάθε λογής μονοπώλια σε βάρος των εργαζομένων. Η προσέγγιση αυτή βεβαίως έχει τις δικές της σκοπιμότητες, που δεν είναι άλλες από τη χειραγώγηση των λαϊκών δυνάμεων από άλλο δρόμο, με άλλο διαχειριστικό μείγμα, αλλά για την υπεράσπιση του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης.

Από την πλευρά του, επίσης, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, φτάνοντας την Πέμπτη στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, προειδοποίησε αυστηρά τη Βρετανία να μην αποπειραθεί να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσω της μείωσης της φορολόγησης των επιχειρήσεων, ώστε να χτυπήσει τον ανταγωνισμό με τις άλλες ισχυρές χώρες της ΕΕ (με πρώτους τους Γερμανούς βιομήχανους...)! Ο ίδιος υποστήριξε ότι στο πλαίσιο της «Ομάδας των 20» πλουσιότερων χωρών (G-20) «έχουν συμφωνήσει να μην προχωρήσουν σε τέτοιες κινήσεις...».

Η απάντηση της Μέι από το Νταβός δεν πρέπει να ικανοποίησε τον Σόιμπλε, αφού ξεκαθάρισε πως το Λονδίνο αντιμετωπίζει «μία περίοδο σημαντικών αλλαγών μετά την απόφασή της να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση και θα χρειαστεί να διαμορφώσει ένα νέο ρόλο στον κόσμο». Αποσαφήνισε έτσι ότι θα επιδιώξει μία «ολοκληρωμένη και φιλόδοξη» εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση όταν θα την εγκαταλείψει και πως θα οικοδομήσει ένα νέο ηγετικό ρόλο ως ισχυρός υποστηρικτής «των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, των ελεύθερων αγορών και του ελεύθερου εμπορίου μετά το Brexit». Δεν έκρυψε, επιπλέον, πως η κυβέρνησή της έχει ήδη ξεκινήσει προκαταρκτικές συνομιλίες για μελλοντικές εμπορικές συμφωνίες με «τουλάχιστον 12 χώρες εκτός Ευρώπης», όπως η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία, η Ινδία και βεβαίως οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Η Μέι κάλεσε, μάλιστα, τα μονοπώλια «να αποφύγουν τον κοντόφθαλμο σχεδιασμό και να επιδείξουν πνεύμα πρωτοβουλίας για να βοηθήσουν την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην παγκοσμιοποίηση εκείνων των ανθρώπων που αισθάνονται ότι έχουν εγκαταλειφθεί στη διαδρομή των οικονομικών μεταβολών».

Βεβαίως, η Μέι δεν «πόνεσε» ξαφνικά για τη φτωχοποίηση της εργατικής τάξης και την εκμετάλλευσή της από τα κάθε λογής μονοπώλια στη Βρετανία και αλλού! Απλώς, από τη μια δεν μπορεί να κρύψει την ανισότητα που διευρύνθηκε στον κόσμο και από την άλλη χρησιμοποιεί το γεγονός ως επιπλέον μέσο για να ασκήσει πιέσεις σε ανταγωνιστικά μονοπώλια και δυνάμεις, ενόψει των μεγάλων παζαριών που στην ουσία έχουν ήδη ξεκινήσει. Η τακτική που ακολουθεί κάθε φορά η αστική τάξη, είτε σε περίοδο ανάπτυξης είτε σε περίοδο δυσκολιών δυναμικής ανάκαμψης, όπως συμβαίνει σήμερα, έχει αποδειχτεί πολλές φορές έως τώρα ότι ρίχνει τα βάρη στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Είτε με την κινδυνολογία για το Brexit, είτε όταν αυτό συμβεί, και ο λόγος για αυτό είναι η διαιώνιση του εκμεταλλευτικού συστήματος, είτε με τη μια είτε με την άλλη επιλογή. Γι' αυτό είναι κρίσιμο για το λαό να τεθεί το θέμα όχι αλλαγής διαχειριστικού μείγματος, είτε επιλογής ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, αλλά ανατροπής της εξουσίας του κεφαλαίου.