Πέμπτη 20 Οχτώβρη 2016
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΛΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
Η πολυήμερη απεργία των λιθογράφων το 1977

Αφίσα σε εργοστάσιο, τις μέρες της απεργίας
Αφίσα σε εργοστάσιο, τις μέρες της απεργίας
Ο «Ριζοσπάστης» καταγράφει σήμερα στιγμιότυπα από τη μεγάλη απεργία των λιθογράφων, που ξεκίνησε στις 27 Απρίλη 1977 και κράτησε τρεις μήνες. Στην απεργία συμμετείχαν μαζικά οι εργαζόμενοι στα μικρά και μεγάλα λιθογραφεία, όπου οι συνθήκες δουλειάς ήταν άθλιες.

Η ανακοίνωση του Συνδέσμου Λιθογράφων πριν την απεργία είναι αποκαλυπτική: «Το 80% των λιθογράφων παίρνει μεροκάματο 300 δρχ. καθαρά. Η ορθοστασία, οι εντατικοί ρυθμοί δουλειάς, οι ταχυκίνητες μηχανές, το χνούδι του χαρτιού και τα διάφορα οξέα και χημικά προϊόντα που εισπνέουν, υποσκάπτουν την υγεία τους και τους οδηγούν πρόωρα στον τάφο. Τα πρωτόγονα κτίρια, η έλλειψη εγκαταστάσεων υγιεινής και οι εξαντλητικές συνθήκες δουλειάς δημιουργούν συχνά ατυχήματα, με αποτέλεσμα πολλοί λιθογράφοι να είναι σήμερα με κομμένα δάχτυλα και τσακισμένα χέρια.

Οι μισοί εργαζόμενοι του κλάδου δεν παίρνουν άδεια περισσότερο από 18 μέρες, γιατί έτσι ορίζει ο νόμος για τις επιχειρήσεις που έχουν μέχρι 50 εργάτες, αν και δουλεύουν στις ίδιες ακριβώς συνθήκες με τους άλλους συναδέλφους που παίρνουν 25 μέρες άδεια, ύστερα από 8 χρόνια υπηρεσία (...) Στα εξαντλητικά μεροκάματα και στην εξουθενωτική δουλειά που μας επιβάλλουν, στηρίχτηκε η τεράστια ανάπτυξη της λιθογραφίας και επιχειρήσεις που πριν λίγα χρόνια διέθεταν μόνο μια μεταχειρισμένη εκτυπωτική μηχανή, τώρα διαθέτουν δύο ή πέντε αυτόματες δίχρωμες και τετράχρωμες μηχανές αξίας δεκάδων εκατομμυρίων».

Η προετοιμασία και το πλαίσιο

Η απεργία δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία», καθώς προηγήθηκε μεγάλη περίοδος προετοιμασίας. Στην εφημερίδα «Εργάτης Τύπου και Χάρτου» (φύλλο 4β, Φλεβάρης-Μάρτης 1977) δημοσιεύεται ανακοίνωση (Φλεβάρης 1977) του Συνδέσμου Λιθογράφων με την οποία αναγγέλλεται ο επερχόμενος αγώνας:

Το τεύχος 6 της εφημερίδας «Εργάτης Τύπου και Χάρτου» (Μάης 1977) που αναφέρεται στη μαζική γενική συνέλευση στις 24 Απρίλη 1977 και στο ξεκίνημα της απεργίας
Το τεύχος 6 της εφημερίδας «Εργάτης Τύπου και Χάρτου» (Μάης 1977) που αναφέρεται στη μαζική γενική συνέλευση στις 24 Απρίλη 1977 και στο ξεκίνημα της απεργίας
«Αποφασίσαμε: 1. Να καλέσουμε σε σύσκεψη τις εργοστασιακές επιτροπές 2. Να καλέσουμε σε εργοστασιακές και τοπικές συνελεύσεις όλους τους συναδέλφους 3. Να γίνει εξόρμηση για την οικονομική τακτοποίηση όλων των συναδέλφων και για έκτακτη οικονομική ενίσχυση του ταμείου μας για την αντιμετώπιση των αναγκών του αγώνα».

Ο Σύνδεσμος πρόβαλλε τα εξής αιτήματα: «α) 40ωρη πενθήμερη βδομάδα, κεντρικό μας αίτημα β) Ενα μήνα άδεια μ' επίδομα για όλους ανεξάρτητα από προϋποθέσεις γ) Εξίσωση των ημερομισθίων, τεχνιτών και βοηθών, με τα ανώτερα ημερομίσθια που υπάρχουν σήμερα στον κλάδο».

Το αίτημα αιχμής ήταν αναμφίβολα το ωράριο. Στην εφημερίδα «Εργάτης Τύπου και Χάρτου» (φύλλο 4α, Φλεβάρης-Μάρτης 1977) σημειώνεται: «Ο νόμος μάς υποχρεώνει όπως και όλους σχεδόν τους εργάτες της χώρας μας να δουλεύουμε 45 ώρες τη βδομάδα. Μα οι ανάγκες της ζωής που μεγαλώνουν, η ακρίβεια, ο πληθωρισμός αναγκάζουν τους περισσότερους μας να δουλεύουμε άλλες 15, 20 και 30 ώρες υπερωρία τη βδομάδα, αφού το μεροκάματο δεν φτάνει ούτε και για τα πιο στοιχειώδη».

Σημειώνουμε εδώ ότι από το Γενάρη του 1977 είχε συγκροτηθεί Συντονιστική Επιτροπή από τις Εργοστασιακές Επιτροπές του Συνδέσμου και έθετε ως βασικό αίτημα την κατάκτηση του 40ωρου «για να περιορίσουμε κατά μερικές ώρες την εκμετάλλευση και να λιγοστέψουμε τη σκόνη και τα οξέα που εισπνέουμε» («Εργάτης Τύπου και Χάρτου», φύλλο 3, Γενάρης 1977). Αυτή η Συντονιστική Επιτροπή φαίνεται να έπαιξε το ρόλο της Απεργιακής Επιτροπής με το ξεκίνημα του αγώνα τον Απρίλη του 1977.

Το ξεκίνημα της απεργίας

Η απόφαση για το ξεκίνημα της απεργίας λήφθηκε στη γενική συνέλευση που πραγματοποίησαν την Κυριακή 24 Απρίλη 1977 ο Σύνδεσμος Λιθογράφων Εργατών, το Σωματείο Τυπογράφων και η Ενωση Εργατοτεχνιτών Βιβλιοδετών Αθήνας - Πειραιά στο θέατρο «Ακροπόλ». Ο χώρος αυτός, όσο διήρκεσε η απεργία, αποτέλεσε τόπο συγκέντρωσης και γενικών συνελεύσεων, που γίνονταν ακόμα και μέρα παρά μέρα, κάνοντας τον απεργιακό αγώνα υπόθεση όλου του κλάδου.

Μέχρι την ώρα που ξεκίνησε η γενική συνέλευση, σύμφωνα με στοιχεία της εφημερίδας του κλάδου, στο «Ακροπόλ» έδωσαν το «παρών» 1.285 εργάτες λιθογράφοι από 128 εργοστάσια. Η συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα μεγάλη, με δεδομένο ότι οι λιθογράφοι ήταν περίπου 2.500 σε Αθήνα και Πειραιά.

Η απόφαση που λήφθηκε ήταν να πραγματοποιηθεί 48ωρη απεργία στις 27 και 28 Απρίλη, με τα εξής βασικά αιτήματα: 40ωρη, 5ήμερη βδομάδα δουλειάς, αύξηση όλων των μεροκάματων στο επίπεδο των αναγκών της ζωής, μηνιάτικη άδεια με μηνιάτικο επίδομα σε όλους τους εργαζόμενους στη λιθογραφία με υπαγωγή του κλάδου στο ν. 2112.

Παράλληλα, λήφθηκαν αποφάσεις για την οργάνωση της απεργίας, όπως το να συγκεντρωθούν οι απεργοί στις 8 το πρωί στα εργοστάσια που θα δουλεύουν και στη συνέχεια στο «Ακροπόλ».

Στις 28 Απρίλη, δεύτερη μέρα της απεργίας, διαβάζουμε στον «Ριζοσπάστη»: «Καθολική επιτυχία σημείωσε χθες η 48ωρη πανελλαδική απεργία (...) Στα εργοστάσια ΕΛΚΑ, Περιβολαράκη Γιανόπουλος, Τεχνογραφική, Καρυδάκης, Παπαστράτος, Κεράνης, η επιτυχία της απεργίας έφθασε το 100%. Ηδη από τις πρώτες ώρες της απεργίας, ορισμένα εργοστάσια δέχτηκαν να ικανοποιήσουν τη 40ωρη πενθήμερη βδομάδα, τη μηνιάτικη άδεια (26 μέρες), με μηνιάτικο επίδομα και άλλα αιτήματα (...) Τα εργοστάσια αυτά είναι: Επιχείρηση Νέος Παρνασσός ΑΕ, Χάρη Πάτση, Πάπυρος Γραφικές Τέχνες, Δουράκος και Σία ΟΕ και Ι. Δραγούμης και Υιοί ΕΠΕ».

Τη συγκέντρωση στο «Ακροπόλ» χαιρέτισε βουλευτής του ΚΚΕ. Από την άλλη μεριά, εργοδότες και κράτος δεν κάθισαν με σταυρωμένα τα χέρια. «...μέλη της απεργιακής επιτροπής συνελήφθησαν το πρωί έξω από το εργοστάσιο του Γρίλη στη Ν. Ελβετία από όργανο της Τάξης και οδηγήθηκαν στο ΛΖ' Αστυνομικό Τμήμα, που τους παρέπεμψε στον Εισαγγελέα», έγραφε ο «Ριζοσπάστης».

Απόφαση για κλιμάκωση

Ωστόσο, η δεύτερη μέρα της απεργίας φαίνεται να είχε ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή. Το αποτέλεσμα ήταν να αποδεχθούν τουλάχιστον μέρος των αιτημάτων επιχειρήσεις που απασχολούσαν περίπου 800 λιθογράφους, σχεδόν το 1/4 του κλάδου. Στη γενική συνέλευση εκείνης της μέρας, «1.300 λιθογράφοι διατράνωσαν την απόφασή τους να αγωνιστούν μέχρι την τελική νίκη». Ετσι, αποφάσισαν νέα 48ωρη απεργία για τις 4 και 5 Μάη. Ενδιάμεσα, την 1η Μάη, αποφασίστηκε να γίνει συγκέντρωση των λιθογράφων στα γραφεία του σωματείου, για να πάνε στο συλλαλητήριο της Πρωτομαγιάς.

Από εκεί και μετά, η απεργία συνεχίστηκε χωρίς διακοπές. Στις 11 Μάη ο «Ριζοσπάστης» σημείωνε: «Με επιτυχία συνεχίζεται για 9η μέρα σήμερα η απεργία των Λιθογράφων. Στην απεργία συμμετέχουν οι τυπογράφοι και οι βιβλιοδέτες στα μικτά εργοστάσια». Ακόμα, ανέφερε ότι την προηγούμενη μέρα «δυνάμεις χωροφυλακής προσπάθησαν να εμποδίσουν την Απεργιακή Επιτροπή να περιφρουρήσει το εργοστάσιο Ματσούκη στο Μενίδι, αλλά απέτυχαν».

Στο μεταξύ, εργοδότες και κράτος μεθοδεύουν την παραπομπή της υπογραφής νέας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στη Διαιτησία. Σύμφωνα με το νόμο 3239/1955, η παραπομπή θα σήμαινε σταμάτημα της απεργίας και όσοι τη συνέχιζαν, θα μπορούσαν ακόμα και να απολυθούν.

Η πρόθεση των εργοδοτών και του κράτους να προχωρήσουν σε μια τέτοια μεθόδευση, ήταν γνωστή από νωρίς και ο κλάδος ήταν προετοιμασμένος. Οπως είχε ήδη δηλωθεί στην πρώτη γενική συνέλευση του Απρίλη, η απεργία δεν πρόκειται να σταματήσει ακόμα κι αν γίνει η παραπομπή. Στις 17 Μάη, η κυβέρνηση της ΝΔ παρέπεμψε το θέμα στη Διαιτησία και όπως γράφει ο «Ριζοσπάστης» στις 19 Μάη, η απάντηση ήταν αφοπλιστική: «Απτόητοι οι χιλιάδες λιθογράφοι βιβλιοδέτες και τυπογράφοι από τα εξώδικα των εργοδοτών και τις απειλές για την εφαρμογή του νόμου 3239/55».

Θετικός απολογισμός

Στις 24 Μάη, είχαν συμπληρωθεί 23 μέρες απεργίας και ήδη 35 εργοδότες που απασχολούσαν πάνω από 1.000 εργάτες είχαν δεχτεί τα αιτήματα για 40ωρο και ένα μήνα άδεια. Σημειώνουμε ότι σε κάθε επιχείρηση που αποδεχόταν τα αιτήματα, η απεργία σταματούσε. Γι' αυτό υπήρχαν επιχειρήσεις όπου η απεργία σταμάτησε ύστερα από λίγες μέρες, ενώ σε άλλες διήρκεσε μέχρι και τρεις μήνες.

Οι εργοδότες που αρνούνται να υπογράψουν συνέχισαν την τρομοκρατία. Σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη», «έχουν κοινοποιήσει εκατοντάδες εξώδικες απολύσεις και ενοχλούν τους απεργούς με απειλητικά τηλεφωνήματα και επιστολές. Η αστυνομία, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Σωματείου Λιθογράφων, συλλαμβάνει καθημερινά απεργούς με πρόσχημα την "εξακρίβωση". Δίκες απεργών, άλλος για παρεμπόδιση εργασίας, άλλος για διεξαγωγή παράνομου εράνου».

Η αλληλεγγύη μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Η ΕΣΑΚ-Σ Αθήνας κατήγγειλε τον υπουργό Εργασίας για την παραπομπή της ΣΣΕ στη Διαιτησία, ενώ το ΚΚΕ κατέθεσε Ερώτηση στη Βουλή, απαιτώντας να ληφθούν μέτρα για την ικανοποίηση των αιτημάτων και να σταματήσει η διαιτητική διαδικασία. Στις αρχές Ιούνη, οι απεργοί ενημέρωσαν για τον αγώνα τους διεθνείς συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα συνδικάτα Τύπου της Ιταλίας, της Ελβετίας και της Αμερικής. Στο μεταξύ, συνδικάτα άλλων κλάδων, παρατάξεις και μαζικοί φορείς εξέφραζαν την αλληλεγγύη τους ενισχύοντας οικονομικά τους απεργούς.

Στις 12 Ιούνη, ο «Ριζοσπάστης» αναφέρει ότι πάνω από 1.200 λιθογράφοι έχουν γυρίσει στη δουλειά τους και στις 16 Ιούνη ότι έχουν συμπληρωθεί 45 μέρες απεργίας, με 600 λιθογράφους να συνεχίζουν τον αγώνα. Τελικά, η απεργία λήγει στα τέλη Ιούλη.

Η μάχη που δόθηκε ήταν δύσκολη, αλλά καλά προετοιμασμένη. Κάνοντας έναν απολογισμό, ο «Εργάτης Τύπου και Χάρτου» (φύλλο 7, Οκτώβρης 1977) στέκεται στις ευθύνες της ΓΣΕΕ, που δεν στήριξε τον αγώνα του κλάδου, και σημειώνει: «...σχεδόν ο μισός κλάδος και συγκεκριμένα 1.300 περίπου συνάδελφοι δουλεύουν 40ωρο-5ήμερο και άλλοι 700 περίπου δουλεύουν 5ήμερο - 42 1/2ωρο (...) ένα σοβαρό ποσοστό συναδέλφων δικαιούνται ένα μήνα άδεια με ένα μήνα επίδομα το χρόνο. Αυτά δεν τα είχαμε πριν από την απεργία (...) Δεν έχουμε βέβαια κερδίσει όλα όσα ζητάγαμε. Ναι. Αλλά έχουμε κερδίσει παραπάνω από τα μισά (...) Εχουμε κάνει το πρώτο και το πιο αποφασιστικό βήμα».

Πέρα από τις εκτιμήσεις της εποχής, η απεργία άφησε παρακαταθήκη στον κλάδο και συνολικά στο κίνημα των εργαζομένων, για τον τρόπο που προετοιμάστηκε και οργανώθηκε, τους στόχους που έθεσε και την αποφασιστικότητα των απεργών, παρά τις διώξεις και την τρομοκρατία από το κράτος και την εργοδοσία.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ