Κυριακή 12 Αυγούστου 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ανταγωνισμός, αστάθεια, συγκρούσεις

Το σκηνικό για την εκδήλωση μιας άγριας σύγκρουσης στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας είναι έτοιμο

Η αξιοποίηση των πετρελαίων και του φυσικού αερίου της Κασπίας, καθώς και η δημιουργία υποδομών για τη μεταφορά τους στις αγορές Ανατολής και Δύσης, δεν προχώρησαν με την ταχύτητα που δημιουργεί η προσδοκία του τεράστιου κέρδους. Στην περιοχή της Κασπίας, όμως, δεν επικρατούν κανονικές συνθήκες. Κρίσεις, πολιτική αστάθεια και έλλειψη δομών συνεργασίας χαρακτηρίζουν την περιοχή. Με άλλα λόγια, το παιχνίδι δεν το έχει κερδίσει ακόμη κανείς. Οι ανταγωνιστές προσπαθούν να εδραιώσουν τις θέσεις τους, να υπονομεύσουν τους αντιπάλους τους, να οργανώσουν τις συμμαχίες τους.

Οι κρίσεις στη Γεωργία, η ρωσική επέμβαση στη Τσετσενία και η διαμάχη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, δυσκολεύουν την πορεία των αγωγών προς δυσμάς. Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος και, γενικά, η κατάσταση στο Αφγανιστάν έχει δυσκολέψει τους δρόμους και προς τα Νότια, αφού το καθεστώς των Ταλιμπάν δεν έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα και δεν είναι δυνατή η εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων για την κατασκευή του αγωγού.

Παρ' όλα αυτά, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και το Τουρκμενιστάν αναβίωσαν το 1999 τη συμφωνία που είχε οδηγήσει στη δημιουργία εταιρίας («CENTGAS»), αναζητώντας τα απαραίτητα κονδύλια στη συνεργασία με εταιρία της Σαουδικής Αραβίας («Delta oil»). Στόχος της δύσκολης και, όπως όλα δείχνουν, ατελέσφορης αυτής προσπάθειας είναι η δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου από την Κασπία, διά μέσου του Αφγανιστάν, νότια στις ακτές του Πακιστάν στην Αραβική θάλασσα και ενδεχομένως στην Ινδία.

Η κατάσταση είναι ακόμη περισσότερο πολύπλοκη σε ό,τι αφορά τους αγωγούς που θα κατευθυνθούν δυτικά. Το Αζερμπαϊτζάν, μετά το 1991, έκρινε σκόπιμο να διασφαλίσει και ουσιαστικά την ανεξαρτησία του, αποφεύγοντας το ρωσικό δίκτυο μεταφοράς και κατασκευάζοντας το δικό του δρόμο. Ομως, ο δρόμος μεταφορά του πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν προς τη Δύση περνούσε λίγο βορειότερα από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μια περιοχή, που είναι το 20% του συνολικού εδάφους του κράτους, αλλά που κατοικείται από Αρμένιους, οι οποίοι διεκδίκησαν την αυτονομία τους από το 1991. Μέχρι το 1994, ρωσικές δυνάμεις έπαιζαν ειρηνευτικό ρόλο, ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν το ενδιαφέρον της Μόσχας για την περιοχή.

Από το σημείο αυτό και έπειτα και με το πρόσχημα να βοηθήσουν στη διευθέτηση της κρίσης, εμφανίστηκαν και άλλοι παίκτες, όπως, για παράδειγμα, οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Προφανής στόχος των νέων παικτών ήταν και είναι ο έλεγχος του δικτύου μεταφοράς του πετρελαίου. Προκειμένου να εξασφαλίσει διέξοδο για τη δημιουργία αγωγών προς τη Δύση, η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν πρότεινε στην Αρμενία να κατασκευάσει έναν αγωγό που θα κατευθυνόταν στην Τουρκία, μέσα από το έδαφος της Αρμενίας. Η Αρμενία αρνήθηκε τη σοβαρή οικονομική προσφορά που συνεπαγόταν αυτή η πρόταση, αρνούμενη να εγκαταλείψει το Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Η ένταση, λοιπόν, εξακολουθεί να επικρατεί στις σχέσεις μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας. Οπως ένταση επικρατεί και στις σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν με τη Ρωσία, αφού η Μόσχα υποστήριξε, αν δεν υπέθαλψε, τις αποσχιστικές τάσεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με προφανή στόχο να υπονομεύσει την προσπάθεια του Αζερμπαϊτζάν να παρακάμψει το ρωσικό δίκτυο μεταφοράς πετρελαίου. Ετσι λοιπόν, η Μόσχα φρόντισε να δέσει στο άρμα της επιρροής της την Αρμενία, προσφέροντας, μεταξύ άλλων, μέσα σε μια πενταετία όπλα αξίας 1 δισ. δολαρίων και εξασφάλιση των ενεργειακών αναγκών του μικρού κράτους με συμβόλαια που εξασφάλισε η ρωσική εταιρία «Gazprom».

Το αντίδοτο στη ρωσική επιρροή ονομάζεται ΝΑΤΟ. Ηδη, η συμμαχία έχει πραγματοποιήσει ασκήσεις στη Γεωργία και ετοιμάζεται να πράξει το ίδιο στο Αζερμπαϊτζάν.

Η Γεωργία, αν και δεν έχει η ίδια κοιτάσματα πετρελαίου, εν τούτοις αποτελεί στρατηγικής σημασίας έδαφος για τη μεταφορά του προς τις αγορές της Δύσης. Ηδη, πετρέλαιο από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν φτάνει στο λιμάνι της Γεωργίας Σούπσα στη Μαύρη θάλασσα, ενώ για πολλούς αγωγούς γίνεται συζήτηση να περάσουν από το έδαφος της Γεωργίας. Η στρατηγικής σημασίας θέση της Γεωργίας, σε ό,τι αφορά τους δρόμους μεταφοράς του μαύρου χρυσού, φαίνεται ότι έχει οδηγήσει αυτή τη νέα χώρα στο κέντρο ενός αδυσώπητου ανταγωνισμού. Στο παιχνίδι αυτό, μπορεί να παρατηρήσει κανείς τη δυτικά προσανατολισμένη κυβέρνηση της Γεωργίας να δέχεται ασφυκτικές πιέσεις από τη Μόσχα, η οποία εξακολουθεί να παίζει ρόλο στην περιοχή, επιζητώντας τον έλεγχο των δρόμων της μεταφοράς του μαύρου χρυσού. Ετσι οι συζητήσεις και τα έργα για τους αγωγούς, μέσω της Γεωργίας, σταμάτησαν προσωρινά το 1998, εξαιτίας εμφύλιου πολέμου μεταξύ των δυτικού προσανατολισμού οπαδών του Προέδρου Σεβαρτνάτζε και του πρώην Προέδρου της χώρας Γκαμσαχούρντια. Ανάλογων κινήτρων, πρέπει να θεωρούνται και οι δολοφονικές απόπειρες κατά του Προέδρου της χώρας, ο οποίος αποτελεί εκλεκτό φίλο της Δύσης.

Παρ' όλα αυτά, η Μόσχα εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να ασκεί πίεση στη Γεωργία, αξιοποιώντας ή υποθάλποντας τα αποσχιστικά κινήματα της Αμπχαζίας (βορειοδυτικά) και της Οσσετίας (βόρεια και κεντρικά της Γεωργίας). Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι το λιμάνι της Γεωργίας Σούπσα, που αποτελεί τερματικό κόμβο για τη μεταφορά του πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν στη Μαύρη θάλασσα, βρίσκεται μόλις 12 μίλια μακριά από την ουδέτερη ζώνη μεταξύ Αμπχαζίας και Γεωργίας.

Για την αντιμετώπιση των ρωσικών πιέσεων, η Γεωργία στράφηκε ανοιχτά προς τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ζητώντας να αναπτυχθούν δυνάμεις στο έδαφός της για την προστασία των δρόμων εξαγωγής του πετρελαίου της Κασπίας. Την πρόταση για μεγαλύτερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ επεξεργάστηκαν στη συνέχεια, το Δεκέμβρη του 1998, οι χώρες του Guam group (Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν και Μολδαβία), οι οποίες δήλωσαν ότι προσφέρουν τις ειδικές μονάδες για τη διασφάλιση των αγωγών που θα συγκροτήσουν, στο ΝΑΤΟικό Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (PFP). Προφανώς, η νέα κομμουνιστική κυβέρνηση στη Μολδαβία θα αναθεωρήσει την πολιτική που ακολούθησε η προηγούμενη. Ετσι κι αλλιώς, όμως, το ΝΑΤΟ έχει καταφέρει να απλώσει τις προστατευτικές του φτερούγες στα κοιτάσματα της Κασπίας.

Από την πλευρά της, η Μόσχα «προστάτεψε» τον αγωγό που καταλήγει από το Μπακού στο ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ με νύχια και με δόντια. Το πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει η Μόσχα ήταν η υπόθαλψη και υποκίνηση των οραμάτων για ανεξαρτησία των Τσετσένων. Δυστυχώς, για τη Ρωσία, ο αγωγός που οδηγούσε το πετρέλαιο στο Νοβοροσίσκ, διέσχιζε 80 μίλια εδαφών στην Τσετσενία. Τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Τσετσενία το 1994 και πολέμησαν σκληρά επί δύο χρόνια. Το καλοκαίρι του 1997, επήλθε συμφωνία και μια τριμερής συμφωνία μεταξύ Ρωσίας, Τσετσενίας και Αζερμπαϊτζάν για τη μεταφορά πετρελαίου προς το Νοβοροσίσκ. Η συμφωνία δεν ευδοκίμησε και το 1999 νέος κύκλος μαχών ξέσπασε στην Τσετσενία. Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της Τσετσενίας, η Μόσχα κατασκεύασε μια παράκαμψη στον υπάρχοντα αγωγό για να αποφύγει τα 80 μίλια.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ