Ελαστικές σχέσεις εργασίας, συμβάσεις ενός μήνα, μιας μέρας ή και λίγων ωρών, δουλειά - σκλαβιά μέσα από «δουλεμπορικά» συνεργεία, που καταργούν στην πράξη το δικαίωμα του εργάτη να αμείβεται με Συλλογικές Συμβάσεις (ΣΣΕ), ανεργία και αβεβαιότητα για το μέλλον είναι η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες της εργατικής τάξης.

Ενδεικτικά ορισμένα στοιχεία από το 2008:

• Το γυναικείο εργατικό δυναμικό αποτελούσε το 39,82% του συνολικού εργατικού δυναμικού.
• Το 71,7% των μερικά απασχολούμενων ήταν γυναίκες.
• Το 65% των απλήρωτων εργαζομένων ήταν γυναίκες.
• Το 50,4% των εποχιακών εργαζόμενων ήταν γυναίκες.

Με πρόσχημα την ισότητα των δύο φύλων ΕΕ, κυβερνήσεις και εργοδοσία εξαπολύουν επίθεση σε στοιχειώδη δικαιώματα των γυναικών και της εργατικής τάξης συνολικά, υπηρετώντας την ανάγκη του κεφαλαίου να αυξήσει και να θωρακίσει την κερδοφορία του.

Η μείωση της γυναικείας απασχόλησης έγινε μετά το 2010, που ξεκίνησαν οι επιπτώσεις των αντεργατικών, αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο τομέα, αλλά μειώθηκε και η ζήτηση για οικιακές υπηρεσίες από μεσαία στρώματα.

Για το 2014, τα ποσοστά ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα 20 - 24 ετών ήταν 55,9% στις γυναίκες και 47,4% στους άνδρες, ενώ στην ηλικιακή κατηγορία 25 - 29 ετών ήταν 42,4% στις γυναίκες και 37,8% στους άνδρες.

Ενώ για το 4ο τρίμηνο του 2015, το 55,2% των υποαπασχολούμενων ήταν γυναίκες, το 51,9% των ανέργων είναι γυναίκες, ενώ στις ηλικίες 30 - 44 αυτό το ποσοστό είναι στο 55,2%.

Το αντεργατικό οπλοστάσιο έπληξε περισσότερο τις γυναίκες, οι οποίες εργάζονται περισσότερο με μερική απασχόληση, ως ανειδίκευτες.

Η μετατροπή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής, η επιβολή εκ περιτροπής εργασίας, η αντικατάσταση των Συλλογικών Συμβάσεων από ατομικές έχουν αρνητικές επιπτώσεις που δεν περιορίζονται στη μείωση στο μεροκάματο και κατ' επέκταση στο συντάξιμο μισθό των γυναικών. Η εξάπλωση των ατομικών συμβάσεων οδηγεί στην κατάργηση θετικών ρυθμίσεων και παροχών που περιέχονταν στις κλαδικές συμβάσεις, κατακτήσεων που μπορεί βέβαια να υπολείπονταν σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες, αποτελούσαν όμως βοήθεια για τις εργαζόμενες.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον κλάδο του Επισιτισμού - Τουρισμού, κλάδο που ειδικά τα τελευταία χρόνια σημειώνει εντυπωσιακά οικονομικά αποτελέσματα και που κατά κύριο λόγο η πλειοψηφία των γυναικών εργάζεται σε βαριές και δύσκολες ειδικότητες που δεν απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει κλαδική ΣΣΕ Ξενοδοχοϋπαλλήλων, αυτή κατ' αρχάς εφαρμόζεται σε ελάχιστα ξενοδοχεία ακριβώς λόγω της κατάργησης της υποχρεωτικότητας των ΣΣΕ, αλλά και γιατί στη μεγάλη πλειοψηφία των εποχικών ξενοδοχείων κάνουν θραύση οι Ενώσεις Προσώπων που υπογράφουν ειδικές επιχειρησιακές ΣΣΕ με μισθούς στα όρια της Εθνικής ή και κάτω από αυτή (πρόσφατα παραδείγματα στη Θεσσαλονίκη).

Οι εργαζόμενες που «νοικιάζονται» σε ξενοδοχεία μέσα από «δουλεμπορικά» για διάφορες θέσεις εργασίας (κατά κύριο λόγο καμαριέρες, καθαρίστριες και λαντζέρες) στη μεγάλη πλειοψηφία τους δεν αμείβονται με την κλαδική ΣΣΕ (μετά και τον εφαρμοστικό νόμο του 2012) και όπου γίνεται αυτό έχει επιτευχθεί κάτω από την παρέμβαση των ταξικών δυνάμεων μαζί με τις εργαζόμενες αυτές.

Πιο συγκεκριμένα, ο βασικός μισθός, για παράδειγμα, μιας καμαριέρας όπως αυτή προβλέπεται από τη ΣΣΕ (μετά τη μείωση 15% που επιβλήθηκε με την υπογραφή της πλειοψηφίας της Ομοσπονδίας - ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ - το 2012) είναι στα 796,58 ευρώ και επίσης προβλέπονται και μια σειρά από επιδόματα όπως ανθυγιεινό, επίδομα σχολής, αλλά και επίδομα γάμου. Οι εργαζόμενες από τα συνεργεία υπογράφουν συμβάσεις που προβλέπουν μισθούς στο ύψος της ΕΓΣΣΕ, ενώ ελάχιστες από αυτές πληρώνονται το επίδομα γάμου ή νυχτερινά και αργίες καθώς αυτές είναι οι συμφωνίες ανάμεσα στον άμεσο (γραφείο ενοικιάσεως εργαζομένων - «δουλεμπορικό») και τον έμμεσο εργοδότη (π.χ. το ξενοδοχείο). Οι περισσότερες εργαζόμενες δουλεύουν πότε στο ένα και πότε στο άλλο ξενοδοχείο χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα, περιμένοντας πάνω από το τηλέφωνο πότε θα τις καλέσουν για δουλειά, έχοντάς τες έτσι όχι μόνο σε καθεστώς μόνιμης ομηρίας, αλλά παράλληλα τις αξιοποιούν σε κάθε περίπτωση και σαν απεργοσπαστικό μηχανισμό. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας στην Αθήνα, όπου σε εργαζόμενες από τέτοια συνεργεία είχαν να τους «δώσουν» μεροκάματο σχεδόν ένα χρόνο και τις κάλεσαν για δουλειά τη μέρα της απεργίας.

Είναι σημαντικό το ότι οι εργαζόμενοι με ελαστικές μορφές απασχόλησης (συνεργεία, συμβάσεις λίγων μηνών ή και μιας μέρας) επί της ουσίας δεν έχουν κανένα δικαίωμα σε παροχές ασθένειας ακριβώς λόγω της φύσης αυτών των σχέσεων εργασίας, με ελάχιστα μεροκάματα και ένσημα. Πράγμα που κατ' επέκταση σημαίνει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία προστασία της μητρότητας για τις εργαζόμενες γυναίκες με τέτοιες μορφές απασχόλησης, αφού δεν δικαιούνται άδειες κυήσεως - λοχείας κ.λπ., άρα και τα αντίστοιχα επιδόματα, αλλά και το μειωμένο ωράριο θηλασμού, αφού στην περίπτωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου η λήξη της σύμβασης δεν εκλαμβάνεται ως απόλυση.

Σε ό,τι έχει να κάνει δε με τις μισθολογικές διαφορές ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2010 (δεν υπάρχουν πιο πρόσφατα), οι μισθολογικές διαφορές ανδρών και γυναικών φτάνουν το 15%.

Μερικά παραδείγματα κλάδων (στοιχεία 2014):

Τρόφιμα Ποτά: 38% των μισθωτών είναι γυναίκες. Το μέσο ημερομίσθιο για τους άνδρες βρίσκεται στα 51,2 ευρώ και για τις γυναίκες στα 41,04 ευρώ.

Βιομηχανία Ενδυσης: 60% των μισθωτών είναι γυναίκες. Το ημερομίσθιο για άνδρες και γυναίκες ήταν 39,52 ευρώ.

Εντυπωσιακή είναι η μείωση που έχουμε το 2013 - 2014 στις αμοιβές των γυναικών στην προσωρινή απασχόληση, όπου είναι 7,8%. Στη μόνιμη απασχόληση η πτώση των αμοιβών στις γυναίκες είναι γύρω στο 5%.

Με την κατάργηση των ΒΑΕ καταδίκασαν όλους τους εργαζόμενους σε τουλάχιστον 10 χρόνια παραπάνω δουλειάς, καταργώντας και την πενταετή διαφορά στα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης μεταξύ αντρών και γυναικών, ισοπεδώνοντας στο όνομα της ισότητας των φύλων κάθε ευνοϊκή διάταξη και ρύθμιση που ίσχυε για τις γυναίκες, ενώ με το νόμο - λαιμητόμο για το ασφαλιστικό που έφεραν τσακίζουν κάθε έννοια Κοινωνικής Ασφάλισης, εξισώνουν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, καταργούν κυριολεκτικά την προστασία της μητρότητας. Κατάργησαν το δικαίωμα στην πρόωρη συνταξιοδότηση της μητέρας με ανήλικα παιδιά, με ΑμΕΑ κ.α.

Με τα συνθήματα περί «ισότητας των δύο φύλων» δεν αντιμετωπίζεται η απαξίωση του κοινωνικού ρόλου της μητρότητας. Στο κάτω - κάτω εργάτριες και εργοδότριες δεν έχουμε τα ίδια συμφέροντα, πρώτα και κύρια γιατί ανήκουμε σε διαφορετικές τάξεις. Η μητρότητα βρίσκεται στο απόσπασμα, όταν εντείνεται η εργοδοτική επιθετικότητα που φτάνει μέχρι την απόλυση εγκύου ή τον εκβιασμό να υπογράψει η εργαζόμενη δήλωση ότι δε θα κάνει οικογένεια.

Η μητρότητα, βιολογική και κοινωνική διαδικασία, δημιουργεί ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες και δεν αφορά μόνο ένα μικρό κομμάτι της ζωής μας και όμως αντιμετωπίζεται σαν κόστος από την εργοδοσία, αλλά και το ίδιο το κράτος. Κατακτήσεις, όπως η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των εγκύων καταργούνται στην πράξη από την εργοδοσία. Ακόμη όμως και το επίδομα τοκετού (900 ευρώ), που αποτελούσε μια ανάσα για τις πρώτες ανάγκες του μωρού δίνεται πλέον μόνο σε όσες ασφαλισμένες γεννούν στο σπίτι! Μας γυρνάνε δεκαετίες πίσω.

Εχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των γυναικών που δικαιούνται και παίρνουν άδειες μητρότητας, γονικές ή θηλασμού, καθώς οι ανασφάλιστες αυξάνονται, οι αγρότισσες, οι αυτοαπασχολούμενες δεν την δικαιούνται. Μια εργαζόμενη με μπλοκάκι δεν δικαιούται απολύτως τίποτα σε περίπτωση που αποφασίσει να αποκτήσει οικογένεια, δεν δικαιούται άδεια τοκετού, μητρότητας, δεν θα πληρωθεί για όσους μήνες λείψει - αν της επιτραπεί να λείψει καθόλου - από την εργασία της, δεν έχει καμία διευκόλυνση σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών (μειωμένο ωράριο κ.λπ.).

Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το Δ΄ τρίμηνο του 2014, 135.400 εργαζόμενες εργάζονταν με μερική απασχόληση - υποαπασχολούνταν, με το μεγαλύτερο ποσοστό στις ηλικίες 35 - 65 ετών, ενώ το ποσοστό ανεργίας των γυναικών ανήλθε στο 29,6%, ιδιαίτερα στις νέες άγγιξε το 58,1%. Αυτές οι γυναίκες στερούνται μια σειρά επιδομάτων, τα οποία απαιτούν ορισμένο αριθμό ημερομισθίων (επίδομα γάμου, τοκετού, λοχείας, ασθένειας, ανεργίας κ.ά.). Μιλάμε για μισό μεροκάματο - μισό ένσημο. Το γεγονός αυτό διευκολύνει τους εργοδότες, οι οποίοι καταβάλλουν χαμηλές εισφορές, ή ακόμα δεν καταβάλλουν και καθόλου εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία.

Οι γυναίκες επιφορτισμένες και με τη φροντίδα της οικογένειας συνολικά (παιδιά, νοικοκυριό, ηλικιωμένοι), υποκαθιστώντας έτσι τις κοινωνικές δομές που ξεθεμελιώνονται όλο και πιο πολύ, με την εφαρμογή όλων των αντιλαϊκών νόμων των τελευταίων χρόνων, και έχοντας έτσι κι αλλιώς αυξημένη την αίσθηση της ευθύνης απέναντι στην οικογένεια, είναι πιο ευάλωτες απέναντι στις εργοδοτικές επιθέσεις, τις πιέσεις, την τρομοκρατία και τους εκβιασμούς. Αξιοποιούνται σαν φτηνό εργατικό δυναμικό και παράλληλα σαν μέτρο πίεσης για την παραπέρα μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Αξιοποιήθηκαν για να αιτιολογηθεί και να γενικευτεί η μερική απασχόληση.

Εμείς λέμε ότι αυτή ακριβώς η ευθύνη απέναντι στην οικογένεια χρειάζεται να εκφραστεί με την αποφασιστική συμμετοχή των γυναικών μέσα από τα σωματεία, σε κατεύθυνση ρήξης με τα μονοπώλια και την εξουσία τους, με αγώνα για την κάλυψη των απωλειών που είχαμε τόσο στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης όσο και της ανάπτυξης.

Με οργανωμένη ανυπακοή και απειθαρχία, κόντρα στην ηττοπάθεια και τους συμβιβασμούς, παλεύουμε για να πάρει η εργατική τάξη στα χέρια της όλα όσα παράγει και τα αρπάζουν μια χούφτα καπιταλιστές.

Εκεί που η εργατική τάξη κατέκτησε την εξουσία και είχε τα μέσα παραγωγής στα χέρια της, πρώτη προτεραιότητα ήταν πραγματικά η προστασία της γυναίκας, της μητρότητας και των παιδιών. Με παιδικούς σταθμούς μέσα σε εργοστάσια και μονάδες παραγωγής, ακόμη και στα πανεπιστήμια, κάθε εργαζόμενη είχε απαλλαχτεί από την έννοια του πού θα αφήσει το παιδί της για να πάει στη δουλειά ή να σπουδάσει.

Είναι ζήτημα αποφασιστικής σημασίας για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των γυναικών στα σωματεία και την οργάνωση του αγώνα. Και όταν μιλάμε για συμμετοχή των γυναικών στα σωματεία, δεν εννοούμε απλώς να είναι γραμμένες οι γυναίκες στο σωματείο. Εννοούμε να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή και τη δράση του σωματείου, στη λήψη των αποφάσεων και το σχεδιασμό. Να παίρνουν πρωτοβουλίες και να κινητοποιούν τους εργαζόμενους στο χώρο δουλειάς τους, να είναι πρωτοπόρες εργάτριες κι αγωνίστριες. Παράδειγμα για τους συναδέλφους τους στην πάλη ενάντια στην εργοδοτική αυθαιρεσία και τρομοκρατία, ενάντια σε κάθε πολιτική που στο στόχαστρο έχει το σύνολο της ζωής της εργατικής τάξης.