Ο κλάδος αναπτύσσεται στα συντρίμμια των εργασιακών - ασφαλιστικών δικαιωμάτων
Φέτος, τη χώρα επισκέφτηκαν 25 εκ. τουρίστες, ενώ η ανάπτυξη των ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά και των καταστημάτων εστίασης - ανάμεσά τους μεγάλες αλυσίδες - καλπάζει τα τελευταία χρόνια. Τα παρακάτω στοιχεία, που ταυτόχρονα δείχνουν την αύξηση της εντατικοποίησης, της ελαστικής δουλειάς, την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, είναι αποκαλυπτικά:
Κράτος κι επιχειρηματίες, με την ανοχή και τη στήριξη των συνδικαλιστικών πλειοψηφιών στην Ομοσπονδία και σε επιχειρηματικά σωματεία του κλάδου, έχουν καταφέρει καίρια χτυπήματα ακόμη και στα λιγοστά δικαιώματα που έχουν απομείνει από τις αντεργατικές πολιτικές των τελευταίων χρόνων. Τα κέρδη είναι τρομαχτικά για τους μεγαλοεργοδότες, ενώ το κράτος απαλλάσσεται από ένα σημαντικό μέρος του λεγόμενου «μη μισθολογικού κόστους», από αυτές τις ελάχιστες υποχρεώσεις του σε ό,τι αφορά την Κοινωνική Ασφάλιση, τις παροχές Υγείας - Πρόνοιας.
Οι αυξημένες ανάγκες των ξενοδόχων και των επιχειρήσεων επισιτισμού σε προσωπικό καλύπτονται στην πλειοψηφία τους με ελαστική εργασία, όπως οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου, που ενδέχεται να επαναλαμβάνονται για χρόνια. Οι πιο δημοφιλείς όμως στους επιχειρηματίες είναι εκείνες της «διαλείπουσας απασχόλησης» και της «μιας μέρας».
Με τη σύμβαση της διαλείπουσας απασχόλησης η μοναδική «υποχρέωση» του εργοδότη είναι να απασχολήσει έναν εργαζόμενο μία μέρα τη βδομάδα για όσο διάστημα καθοριστεί. Π.χ. για τους επόμενους 8 μήνες, ο εργαζόμενος τουλάχιστον μια μέρα τη βδομάδα θα απασχοληθεί στη συγκεκριμένη επιχείρηση. Κι αν εκείνη τη μέρα δεν μπορέσει να πάει ο εργαζόμενος, είναι σαν να καταγγέλλει τη Σύμβαση.
«Είσαι όμηρος του εργοδότη, που καθορίζει πότε και πόσο θα δουλέψεις. Αν το πρόγραμμα είναι μηνιαίο καθορίζεται ανά μήνα, αν είναι εβδομαδιαίο, ανά βδομάδα. Μεγάλα ξενοδοχεία, εταιρείες κέτερινγκ λειτουργούν με τέτοιους εργαζόμενους, αυξομειώνουν το προσωπικό τους με βάση τις ανάγκες τους. Φυσικά για ωράριο, σταθερό εργάσιμο χρόνο, ούτε λόγος. Ενώ παλιότερα τα ξενοδοχεία είχαν σταθερό προσωπικό ανάλογα με τη μέση πληρότητα, τώρα παίρνουν λίγους μόνιμους κι εξασφαλίζουν μια πλειάδα ομήρων όποτε τους χρειαστεί ο εργοδότης. Μεγάλα κεντρικά ξενοδοχεία της Αθήνας έχουν εκατοντάδες εργαζόμενους με διαλείπουσα και τους καλούν όποτε θέλουν», σημειώνει στον «Ριζοσπάστη» ο Νίκος Παπαγεωργίου, πρόεδρος του σωματείου Επισιτισμού - Τουρισμού - Ξενοδοχείων Αττικής.
Οσοι δουλεύουν με σύμβαση μιας μέρας, η σύμβασή τους ξεκινάει το πρωί και τελειώνει το βράδυ. Αυτοί πληρώνονται με μεροκάματο και οι εργοδότες δεν έχουν καμιά υποχρέωση να τους ξαναπάρουν την άλλη βδομάδα ή τον άλλο μήνα. Είναι πάνω από ένα τηλέφωνο και περιμένουν. «Είναι γραμμένοι σε λίστες προϊσταμένων, μετρ κ.λπ. και τρέχουν από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο, από επιχείρηση σε επιχείρηση. Ετσι τον έχουν και εκπαιδευμένο, και πάμφθηνο, και ευέλικτο. Αυτοί είναι πιο ευάλωτοι κι από τους προηγούμενους. Για παράδειγμα, στα μεγάλα κεντρικά ξενοδοχεία όπου οι καμαριέρες τακτοποιούν 14 δωμάτια, αυτές τακτοποιούν τα διπλάσια για να τις πάρει ο εργοδότης και την επομένη», συμπληρώνει.
Τα δουλεμπορικά γραφεία νοικιάζουν εργαζόμενους σε επιχειρήσεις του κλάδου, κυρίως ξενοδοχεία. Αυτοί που νοικιάζονται είναι καθαρίστριες και καμαριέρες, αλλά σιγά σιγά «απλώνεται» και στην υποδοχή, σε αχθοφόρους. Aλλα έχουν θεωρητικά από το νόμο κάποιες «υποχρεώσεις» που διέπουν τη λειτουργία τους, σε άλλα «θερίζει» η απλήρωτη και μαύρη εργασία.
Οι επιλογές των εργοδοτών είναι ποικίλες. Πρόκειται για ένα «κοκτέιλ» εκμετάλλευσης που ο καθένας επιλέγει όποιο μείγμα τον βολεύει τη συγκεκριμένη στιγμή. Συμβαίνει συχνά ο ίδιος εργαζόμενος να εργάζεται με όλες τις παραπάνω εργασιακές σχέσεις. Αρχικά ως ορισμένου χρόνου, έπειτα να τον στέλνει ο εργοδότης στο δουλεμπορικό και τον προσλαμβάνει μέσω αυτού ή με συμβάσεις μιας μέρας, με διαλείπουσα κ.λπ.
Το βασικό «συστατικό» όμως παραμένει το ίδιο: Η απαλλαγή κράτους κι εργοδότη από τα ελάχιστα δικαιώματα που απορρέουν ακόμα κι απ' αυτήν την «κουτσουρεμένη» εργατική νομοθεσία. Με όλες τις παραπάνω μορφές απασχόλησης οι μεγαλοεπιχειρηματίες απαλλάσσονται από τη χορήγηση δικαιωμάτων όπως άδεια - επίδομα μητρότητας, κυοφορίας και λοχείας, άδεια ασθένειας, επίδομα αδείας, δώρα, αποζημίωση, ασφαλιστικές εισφορές, δεν πληρώνουν τίποτα.
Στο μεταξύ, οι εργαζόμενοι καλύπτουν πάγιες ανάγκες των ξενοδοχείων ή των επιχειρήσεων επισιτισμού, κάτι που καταμαρτυρεί η επαναλαμβανόμενη σύναψη των συμβάσεων ελαστικής απασχόλησης...