Πέμπτη 30 Ιούλη 2015
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 17
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΠΙΦ

Η Μαφία σκοτώνει μόνο το καλοκαίρι

Ο Πιερφραντσέσκο Ντιλιμπέρτο - πραγματικό όνομα του Πιφ - περσόνα τηλεοπτική, μορφοποιημένη αισθητικά από το μέσο, παρουσιάζει την πρώτη του κινηματογραφική ταινία που, πέφτοντας σε εποχή εκκωφαντικής στειρότητας έσκασε ως γλυκός, διασκεδαστικός καρπός... Ο Πιφ επιλέγει ένα αβανταδόρικο θέμα, τη συναισθηματική και κοινωνική ωρίμανση του μικρού Αρτούρο που μεγαλώνει στο Παλέρμο τις δεκαετίες των άγριων σφαγών της Μαφίας και «γεμίζει» το πολιτικό αυτό θέμα, με «παιδικό βλέμμα» - μέσα σ' αυτό χωρούν πάρα πολλά - με κωμικά κλισέ και αύρα πλατωνικού ρομαντισμού, ακριβώς για να περιορίζει το χώρο και το χρόνο για κάποιο στοιχειώδες «σκάψιμο». Ο Πιφ παρουσιάζει τη Μαφία κάποιων δεκαετιών πίσω, τότε που αποδεδειγμένα πλέον η οργάνωση είχε σχέση με τους χριστιανοδημοκράτες πολιτικούς. Η συγκεκριμένη όμως προσέγγιση και η απουσία όποιας γενικότερης αναφοράς στο πρόβλημα Μαφία - κάτι που σήμερα ζει και βασιλεύει παντού - σπρώχνει τους συνειρμούς του θεατή στη διαπίστωση ότι το φαινόμενο Μαφία είναι αυτοφυές, είναι σαν τους κάκτους που δεν χρειάζονται φροντίδα και κυρίως ανθεί ανεξάρτητα από το (αθώο) καπιταλιστικό σύστημα. Οι αναφορές της ταινίας στις δολοφονίες του νομάρχη, Κάρλο Αλμπέρτο ντάλα Κιέζα (1982), των δικαστών Τζιοβάνι Φαλκόνε και Πάολο Μπορσελίνο (1992) και του χριστιανοδημοκράτη πολιτικού Σάλβο Λίμα (1992), μοιάζουν σαν υπόθεση ξεκαθαρίσματος λογαριασμών. Σε συνάρτηση, βεβαίως, με το κυρίαρχο υπαινικτικό στοιχείο στην ταινία που τελεί σε κατάχρηση, η αστεία φιγούρα του πάλαι ποτέ χριστιανοδημοκράτη πρωθυπουργού Τζούλιο Αντρεότι που το δικαστήριο του απέδωσε οργανικούς δεσμούς με τη Μαφία τουλάχιστον μέχρι το 1980. Η σαθρή και ομιχλώδης πολιτική θέση του Πιφ αποκαλύπτεται πλήρως ιδιαίτερα εάν η ταινία τεθεί σε αντιπαραβολή με το «Μιμί ο σιδεράς» (1972) της Λίνα Βερτμίλερ και τη διαλεκτική εικόνα για το πρόβλημα της Μαφίας που δίνει η σκηνοθέτης. Καυστική η ταινία της Βερτμίλερ, ξεδοντιασμένη, αδιάφορη και τηλεοπτική, του Πιφ.

Ο μικρός Αρτούρο που μοναδικό σκοπό της ζωής του έχει να κάνει τη Φλόρα να τον ερωτευθεί, μεγαλώνει σε μια παθητική μικροαστική οικογένεια, στο περιβάλλον του μικροαστικού Παλέρμο, του «μουγκού» και «τυφλού» τόσο στα εγκλήματα της μαφίας, όσο και των λιγοστών που την πολεμούν. Σε μια πόλη που υποκρίνεται ότι δεν υπάρχει μαφία κι ότι τα εγκλήματα των αξιωματούχων του κράτους δεν έχουν να κάνουν παρά με γυναικοδουλειές... Η αφήγηση της πικρής αυτής κωμωδίας οριοθετείται σε αυστηρά υποκειμενικό πλαίσιο. Μέσα από το παιδικό βλέμμα του Αρτούρο, σε πρώτο πρόσωπο και με «νήμα» της ιστορίας τον έρωτα του μικρού για τη συμμαθήτριά του Φλόρα. Τα χρόνια περνούν, η Μαφία αναπτύσσεται σε αλαζονεία και ωμότητα και ο Αρτούρο συνεχίζει μια παθητική πορεία με τη δικαιολογία του έρωτά του για τη Φλόρα. Οι δολοφονίες όμως των δικαστών Φαλκόνε και Μπορσελίνο θα ξυπνήσουν τον Αρτούρο και την πόλη ολόκληρη από έναν αταβικό ύπνο.

Ο Πιφ απέδειξε ότι είναι ικανός να αφηγηθεί κινηματογραφικά μια ιστορία, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με το αναποδογύρισμα του κωμικού σε τραγικό. Η προσέγγισή του αποστασιοποιημένη, η σκηνοθεσία του φροντισμένη, με ακριβή καδραρίσματα και χρήση της κάμερας με κινήσεις συνεπείς ως προς τους χαρακτήρες και το χώρο μέσα στον οποίο αυτοί δρουν. Και η χρήση των φλας προς τα μπρος και του αυθεντικού αρχειακού υλικού στο οποίο οι φιλμικοί χαρακτήρες παρεμβάλλονται μέσω μοντάζ, θυμίζει λίγο το «ΝΟ» του Χιλιανού Λορέν, όπου μυθοπλασία και πραγματικότητα «λιώνουν» η μια μέσα στην άλλη. Ο Πιφ κάνει ταχυδακτυλουργίες ανάμεσα στην αυτοβιογραφία και το χρονικό και τις αποτυπώνει σε μια εφημερίδα που το μελάνι της μυρίζει σε σημεία τρυφερότητα και κωμικότητα. Οσο για σπάσιμο της σιωπής και της ομερτά, σε ένα κοινωνικό συμβόλαιο βασισμένο στη συνενοχή, κάτι που ίσως ανήκε στις προθέσεις του δημιουργού, αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο με τεχνικές πυροτεχνήματος, χαμόγελα και ταινιούλες δήθεν...

Με τους: Πιφ, Κριστιάνα Καποτόντι, Αλεξ Μπισκόντι, Τζινέβρα Αντόνα, κ.ά.

Παραγωγή: «La Μafia uccide solo d' estate» - Ιταλία (2013)


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ