«Ο στόχος της ίσης αμοιβής θα μπορέσει να γίνει πραγματικότητα το 2084». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προβλέπει ότι θα χρειαστούν 70 χρόνια περίπου για να γίνει «πραγματικότητα» η ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η εκτίμηση περιλαμβάνεται στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για την πρόοδο ως προς την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην ΕΕ το 2013, κείμενο που εγκρίθηκε πρόσφατα, με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας. Στις αρχές επίσης του μήνα, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) έδωσε στη δημοσιότητα έκδοση σχετικά με την ανισότητα των αμοιβών, ιδιαίτερα όσον αφορά τις εργαζόμενες μητέρες. Σύμφωνα με τον ILO, ο μισθός των μητέρων διαμορφώνεται σε επίπεδα ακόμα χαμηλότερα, τόσο σε σύγκριση με τους άντρες όσο και με τις υπόλοιπες εργαζόμενες γυναίκες. Αποδίδει τη μεγαλύτερη διαφορά σε μια σειρά λόγους, όπως οι παύσεις στον εργασιακό βίο των μητέρων, αλλά και η πιο συχνή απασχόλησή τους σε θέσεις μερικής απασχόλησης.

Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα για τις εργαζόμενες γυναίκες είναι πως η ίδια η στρατηγική της ΕΕ και των κυβερνήσεων όχι μόνο δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την ανισότητα, αλλά αντίθετα την αναπαράγουν και τη βαθαίνουν, γιατί αποτελεί πηγή πρόσθετου κέρδους. Αυτό που έχει σήμερα υποχωρήσει, σε σύγκριση με το παρελθόν, είναι η θεσμοθετημένη ανισότητα στην αμοιβή των δύο φύλων. Δεν υπάρχουν δηλαδή πια οι νόμοι εκείνοι που όριζαν χαμηλότερους μισθούς και μεροκάματα για τις εργαζόμενες γυναίκες. Αυτό που εξακολουθεί όμως να υπάρχει είναι η ανεργία, η υποαπασχόληση των γυναικών, η δουλειά σε κλάδους με χαμηλότερους μισθούς, σε χαμηλής ειδίκευσης εργασία. Αυτό που έχει προστεθεί είναι τα επιχειρήματα υπέρ της «ευελιξίας» στην εργασία, του «συγκερασμού» οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, στο όνομα της διευκόλυνσης των εργαζόμενων μητέρων.

Στο ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαπιστώνει καθυστέρηση τόσο στο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών όσο και στη μείωση των μισθολογικών διαφορών μεταξύ των δύο φύλων. Συγκεκριμένα, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αγγίζει το 63% και οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών ανέρχονται σε ποσοστό 16,4%. «Με το ρυθμό αυτό, ο στόχος του 75% όσον αφορά τη γυναικεία απασχόληση δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί πριν από το 2038, ενώ ο στόχος της ίσης αμοιβής θα μπορέσει να γίνει πραγματικότητα το 2084», υπογραμμίζει το Ευρωκοινοβούλιο.

Βεβαίως, για να επιτευχθεί αυτό που λέει το Ευρωκοινοβούλιο, χρειάζεται συνεχής ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας των κρατών-μελών, πράγμα που δεν είναι εξασφαλισμένο. Αλλωστε στην Ευρωζώνη υπάρχει στασιμότητα.

Οσο για το κίνητρο του ενδιαφέροντος που δείχνει η ΕΕ για τα παραπάνω ποσοστά, το ψήφισμα είναι αρκετά διαφωτιστικό. «Η ισότιμη συμμετοχή των δύο φύλων στην αγορά εργασίας θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις οικονομικές δυνατότητες της ΕΕ», αναφέρει χαρακτηριστικά. Δεν περιορίζεται σε αυτή τη γενική εκτίμηση, αλλά εξηγεί ότι «σύμφωνα με τις προβλέψεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η πλήρης σύγκλιση των ποσοστών συμμετοχής των δύο φύλων θα επέφερε αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 12,4% έως το 2030». Με αντίστοιχο τρόπο επιχειρηματολογεί για την ανάγκη να γεφυρωθεί το χάσμα στις αμοιβές γυναικών και ανδρών: «Η μείωση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων θα αυξήσει την οικονομική ανάπτυξη κατά 0,1% και για το λόγο αυτόν η εξάλειψη του μισθολογικού χάσματος είναι εξαιρετικά σημαντική στο περιβάλλον της οικονομικής ύφεσης που επικρατεί», επισημαίνει.

Το ενδιαφέρον για αύξηση της μισθωτής απασχόλησης είναι δεδομένο, αφού από αυτή πηγάζει και το κέρδος αυτών που την εκμεταλλεύονται. Επομένως, οι ευρωπαϊκοί μονοπωλιακοί όμιλοι έχουν κάθε λόγο να ελέγχουν τα ποσοστά «απασχόλησης» και το ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται. Για να γίνει δυνατή η αύξηση αυτή, χρειάζεται να αξιοποιηθεί σε μεγαλύτερο βαθμό η δεξαμενή του γυναικείου εργατικού δυναμικού. Οσο για τη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος, από πουθενά δεν προκύπτει ότι αυτή θα προέλθει από την αύξηση των μισθών των γυναικών. Ενα αποτέλεσμα σαν αυτό που διακηρύσσει η ΕΕ ως στόχο της μπορεί να διαμορφωθεί από τη διαφορετική κατανομή των εργαζόμενων γυναικών σε κλάδους και θέσεις εργασίας, από τη γενίκευση της ευέλικτης και μερικής απασχόλησης στους άνδρες εργαζόμενους, ακόμα και από τη μείωση των μισθών και των δύο φύλων.

Εύγλωττες είναι και οι προτάσεις στις οποίες καταλήγει ο ILO όσον αφορά τις πολιτικές που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το χάσμα των αμοιβών των εργαζόμενων μητέρων. Για παράδειγμα, προτείνει την προστασία των μητέρων από το ενδεχόμενο τερματισμού της εργασίας μετά τη γέννηση του παιδιού τους, με μέτρα για την παροχή γονικής άδειας. Το δικαίωμα της εργαζόμενης να επιστρέφει στη θέση εργασίας της μετά τη γέννηση του παιδιού της και αφού έχει μεσολαβήσει το διάστημα της άδειας μητρότητας, δεν είναι καθόλου δεδομένο, αλλά εξαρτάται από το συμφέρον του εργοδότη. Ετσι, ο ILO παραδέχεται πως «προς το παρόν δεν υπάρχει συμφωνία όσον αφορά την ενδεδειγμένη διάρκεια της άδειας», ενώ χαρακτηρίζει κρίσιμο ζήτημα το επίπεδο της αμοιβής κατά τη διάρκεια της όποιας άδειας, αφού οι εργοδότες δεν θέλουν να επωμιστούν το «κόστος» της.

Ο ILO βαδίζει στο δρόμο της «ευελιξίας». Για να χρυσώσει το χάπι, αναφέρεται στην ανάγκη για «καλής ποιότητας θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης», ώστε να αντιμετωπίζονται οι χαμηλότερες αμοιβές. Δεν διστάζει να προτείνει κίνητρα στους εργοδότες για να «αναβαθμίσουν» αυτές τις θέσεις εργασίας. Οσον αφορά τους παιδικούς σταθμούς ο ILO μιλά την ίδια γλώσσα με την ΕΕ. Κάνει, δηλαδή, λόγο για «προσιτές οικονομικά υπηρεσίες για τη φροντίδα των μικρών παιδιών», ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη να ευθυγραμμίζονται οι ώρες λειτουργίας τους με τα ωράρια εργασίας των γονιών. Με άλλα λόγια, υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών και όχι προσχολικής αγωγής, που θα πληρώνονται από τους εργαζόμενους γονείς ώστε να είναι αυτοί «διαθέσιμοι» για τις μέρες και ώρες που ο εργοδότης τούς χρειάζεται.

Σήμερα οι εργαζόμενες δεν πρέπει να περιοριστούν να μετρούν τις κατακτήσεις που σάρωσαν ΕΕ και κυβερνήσεις στο όνομα της «ισότητας» και να αναμένουν τις επιπτώσεις της αντιλαϊκής συνέχειας στο όνομα της πολιτικής της «ίσης αμοιβής» και της «ισότιμης συμμετοχής στην αγορά εργασίας» των δύο φύλων. Με δεδομένο ότι η γυναικεία εργατική δύναμη παραμένει φτηνότερη, μαζί με τους νέους και τους μετανάστες, γίνεται ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες του καθημερινού μόχθου βρίσκονται και θα βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, με στόχο την πιο άγρια εκμετάλλευσή τους για μεγαλύτερη κερδοφορία των επιχειρήσεων, με όποιο «προοδευτικό» περιτύλιγμα αυτό κι αν παρουσιάζεται.

Δεν μπορεί να βρεθεί κάποια «χρυσή τομή» που να εξασφαλίζει τα κέρδη και την ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων από τη μία και τα δικαιώματα των εργαζομένων, γυναικών και ανδρών, τις ανάγκες των οικογενειών τους από την άλλη. Αυτό επιβεβαιώνει η καθημερινότητα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες μητέρες. Αυτό δείχνουν οι απολύσεις εγκύων και μητέρων που συνεχώς αυξάνονται, τα υψηλά ποσοστά της γυναικείας ανεργίας, οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών, η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση της Παιδείας, της Υγείας, της Πρόνοιας.

Η ουσιαστική και ολόπλευρη προστασία της μητρότητας, του δικαιώματος στην εργασία, ο δρόμος για την ισοτιμία των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, αλλά και για την εξασφάλιση των σύγχρονων δικαιωμάτων και για τα δύο φύλα είναι ο δρόμος του αγώνα με κριτήριο τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες της εργατικής - λαϊκής οικογένειας, για να πάρει στα χέρια της η εργατική τάξη τα κλειδιά της οικονομίας και της εξουσίας. Για να εξασφαλιστούν μέτρα προστασίας του γυναικείου οργανισμού στο χώρο δουλειάς. Αδειες μητρότητας που να ικανοποιούν τις ανάγκες τόσο της μητέρας όσο και του βρέφους, ίδιες και ίσες για όλες τις εργαζόμενες, με πλήρεις αποδοχές και ασφαλιστικά δικαιώματα. Δημόσιες και δωρεάν υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες, υποδομές και υπηρεσίες για τη μητέρα, το παιδί, ολόκληρη τη λαϊκή οικογένεια.